Είναι απάνθρωπο το ωράριο λειτουργίας των στελεχών των χρηματιστηρίων, των χρηματιστηριακών εταιρειών και επενδυτικών τραπεζών; Οι Σουηδοί και οι Νορβηγοί είναι βέβαιοι πως είναι. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει ξεκάθαρα από ένα χθεσινό άρθρο του Bloomberg με αφορμή την αυξανόμενη πίεση από την μεριά όσων απασχολούνται έμμεσα ή άμεσα με το χρηματιστήριο στην Σουηδία. Για τους Σκανδιναβούς και – κυρίως – για τις Σκανδιναβές που ασχολούνται με τα χρηματιστηριακά, το ζήτημα των ωρών λειτουργίας δεν είναι κάτι νέο.
Από το 2012 το χρηματιστήριο του Όσλο στην Νορβηγία είχε μειώσει τις ώρες λειτουργίας μεταφέροντας την ώρα λήξης μία ώρα νωρίτερα, στις 16:30 τοπική ώρα. Μάλιστα, όπως αναφέρεται στο άρθρο, όταν το Euronext αγόρασε το χρηματιστήριο του Όσλο το 2019, οι εργαζόμενοι στη χρηματιστηριακή βιομηχανία φοβήθηκαν πως θα επανέφερε την ώρα λήξης στις 17:30. Αυτό τελικά δεν έγινε και οι Νορβηγοί χρηματιστές ανακουφίστηκαν γιατί είχαν ήδη συνηθίσει στο μειωμένο ωράριο.
Αξίζει να σημειωθεί πως η απόφαση που λήφθηκε το 2012 είχε περισσότερο σχέση με την αναζήτηση τρόπων αύξησης του όγκου συναλλαγών και λιγότερο με την καταπόνηση των εργαζομένων. Αυτή την περίοδο όμως, οι συνάδελφοί τους στην Σουηδία που ζητούν από το αμερικανικό χρηματιστήριο Nasdaq (NDAQ NASDAQ) που είναι ο ιδιοκτήτης του χρηματιστηρίου της Στοκχόλμης τη μείωση του ωραρίου λειτουργίας του χρηματιστηρίου, το κάνουν γιατί υποστηρίζουν πως με την παρούσα κατάσταση υποβαθμίζεται η ποιότητα ζωής τους, ειδικά για τις γυναίκες εργαζόμενες με παιδιά.
Ποιο είναι όμως αυτό το ωράριο που καταπονεί τους εργαζόμενους; Για τα περισσότερα χρηματιστήρια της Δυτικής Ευρώπης οι συναλλαγές μέσω χρηματιστηρίου ξεκινούν στις 09:00 και τελειώνουν στις 17:30 τοπική ώρα (στο Λονδίνο το αντίστοιχο ωράριο είναι 08:00 με 16:30). Μιλάμε λοιπόν για 8,5 ώρες διενέργειας συναλλαγών. Στο Όσλο που όπως είδαμε μείωσε τις ώρες διενέργειας συναλλαγών το 2012, το αντίστοιχο διάστημα είναι 7,5 ώρες.
Στο σημαντικότερο χρηματιστήριο του κόσμου, αυτό της Νέας Υόρκης οι συναλλαγές μέσω του χρηματιστηρίου γίνονται μέσα σε διάστημα 6,5 ωρών, ενώ στην Αθήνα λίγο λιγότερο από 7 ώρες. Στην Ιαπωνία, μία χώρα που δεν είναι γνωστή για την οκνηρία των κατοίκων της ή για την απροθυμία τους να εργαστούν, το αντίστοιχο διάστημα είναι 6 ώρες, στις οποίες όμως περιλαμβάνεται και το διάλειμμα μίας ώρας.
Για όποιον γνωρίζει λίγα πράγματα για το πώς δουλεύουν τα χρηματιστήρια, οι χρηματιστηριακές εταιρείες και οι επενδυτικές τράπεζες, πριν το ξεκίνημα και μετά το πέρας των συναλλαγών οι εργαζόμενοι δουλεύουν αρκετές ώρες ακόμα, ανάλογα με τα καθήκοντα του καθενός. Για παράδειγμα, στην σουηδική εταιρεία ABG Sundal Collier, οι εργαζόμενοι στο τμήμα διενέργειας συναλλαγών ξεκινούν μία συνηθισμένη μέρα τους στις 07:25 και τελειώνουν περίπου στις 17:40. Οι traders στο χρηματιστήριο της Στοκχόλμης υποστηρίζουν πως αυτό το βαρύ ωράριο υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής τους.
Όπως γίνεται σαφές στο άρθρο του Bloomberg, το αίτημα για μείωση της χρονικής περιόδου διενέργειας των συναλλαγών και κατ’ επέκταση του συνολικού χρόνου εργασίας είναι μάλλον πλειοψηφικό. Η Elisabeth Beskow, η οποία είναι η επικεφαλής του σουηδικού τμήματος της νορβηγικής τράπεζας DNB Bank ASA (DNB OSLO), υποστήριξε μιλώντας στο διεθνές πρακτορείο πως τον τελευταίο χρόνο υπάρχει μία σαφής και συμπαγής πλειοψηφία υπέρ της μείωσης του ωραρίου διεξαγωγής συναλλαγών. Η ίδια πρόσθεσε πως η παρούσα κατάσταση καθιστά σχεδόν αδύνατη την ομαλή οικογενειακή ζωή για όποιον εργάζεται στην χρηματιστηριακή βιομηχανία.
Μία συνάδελφός της, η Jina Zachrisson, η οποία κατέχει μία αντίστοιχη θέση στο σουηδικό τμήμα της αμερικανικής Goldman Sachs (GS NYSE), κοιτάζει το θέμα του ωραρίου συναλλαγών κάτω από ένα άλλο πρίσμα, αυτό της ισότητας των δύο φύλων. Η Zachrisson εργάζεται ήδη για πολλά χρόνια στη χρηματιστηριακή βιομηχανία και ψάχνει λύσεις σε ένα πολύ σημαντικό ζήτημα. Αυτό της αδυναμίας πολλών γυναικών να προχωρήσουν επαγγελματικά, λόγω των αντικειμενικών δυσκολιών που φέρνει το γεγονός πως συνήθως οι γυναίκες αφιερώνουν πολύ περισσότερο χρόνο στο μεγάλωμα και την φροντίδα των παιδιών απ’ ότι οι άνδρες. Ακόμα και σε μία χώρα όπως η Σουηδία που φημίζεται για τις κοινωνικές παροχές της και τη φροντίδα για τις οικογένειες, είναι πολύ δύσκολο για μία γυναίκα που δεν θέλει να παραμελήσει τα παιδιά της να προχωρήσει επαγγελματικά σύμφωνα με τα προσόντα της.
Όπως λέει χαρακτηριστικά η Zachrisson, όταν τα παιδιά έχουν μεγαλώσει και η γυναίκα είναι πιο ελεύθερη να εργαστεί, έχουν χαθεί ήδη πολλές μεγάλες ευκαιρίες. Στα πλαίσια της «εκστρατείας» της, η Zachrisson εμφανίστηκε πολλές φορές στη σουηδική τηλεόραση, έγραψε άρθρα σε εφημερίδες και τελικά έγραψε και ένα βιβλίο για το θέμα.
Το βιβλίο της περιέχει 50 συνεντεύξεις, τις οποίες πήρε η ίδια από επιτυχημένες επαγγελματικά γυναίκες στην Σουηδία. Πολλές από αυτές, όπως για παράδειγμα η Elisabeth Beskow που είδαμε νωρίτερα, εργάζονται στην χρηματιστηριακή βιομηχανία. Μία πρόταση που κάνουν πολλές από αυτές για την αντιμετώπιση των ζητημάτων που απασχολούν την Zachrisson είναι αυτή της μείωσης του ωραρίου λειτουργίας, καθώς πιστεύουν πως αυτό θα μείωνε τα βάρη που επωμίζονται οι γυναίκες.
Για να μην δημιουργήσουμε λάθος εντυπώσεις, η μείωση του ωραρίου συναλλαγών δεν είναι ένα «γυναικείο» αίτημα. O Per Flöstrand, επικεφαλής της ABG Sundal Collier που αναφέραμε παραπάνω, είναι σαφώς υπέρ αυτού του αιτήματος και υποστηρίζει πως το «βαρύ» ωράριο λειτουργίας απογοητεύει και κουράζει τους εργαζόμενους στον τομέα και αποθαρρύνει τους υποψήφιους για εργασία. Αν καταλαβαίνουμε καλά λοιπόν, πρόκειται για ένα «παλλαϊκό αίτημα», τουλάχιστον στη Σουηδία.
Απ’ ότι φαίνεται όμως, οι Σουηδοί δεν είναι μόνοι τους. Η οργάνωση The Investment Association, στην οποία συμμετέχουν επιχειρήσεις του χρηματιστηριακού χώρου και της βιομηχανίας διαχείρισης κεφαλαίων, είχε ήδη προτείνει κάτι αντίστοιχο για τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια από το 2019. Επίσης η London Stock Exchange Group (LSEG LONDON) η οποία λειτουργεί το χρηματιστήριο του Λονδίνου, είχε συμπεράνει με έρευνά της το 2020, πως η πλειοψηφία των εργαζόμενων στον χρηματιστηριακό τομέα συμφωνεί με αυτή την πρόταση.
Είναι όμως εύκολο να ληφθεί μία τέτοια απόφαση από τις εταιρείες που διοικούν τα χρηματιστήρια; Αν πιστέψουμε τον Fredrik Ekström, επικεφαλής του Nasdaq Stockholm, αυτό θα μπορούσε να γίνει μόνο στο πλαίσιο μίας γενικότερης απόφασης των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων. Ο ίδιος επισημαίνει πως όταν αυτή η ιδέα είχε έρθει στο προσκήνιο το 2020, τα περισσότερα χρηματιστήρια την απέρριψαν. Ο Ekström υποστηρίζει πως μία μεμονωμένη κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση θα ήταν πολύ επικίνδυνη για όποιον την τολμήσει, κυρίως λόγω του ήδη πολύ έντονου ανταγωνισμού μεταξύ των διαφόρων χρηματιστηρίων.
Η Elisabeth Beskow διαφωνεί με την άποψη του Ekström χρησιμοποιώντας ως επιχείρημα το γεγονός πως οι όγκοι συναλλαγών στο χρηματιστήριο του Όσλο δεν επλήγησαν καθόλου από τότε που μειώθηκαν οι ώρες συναλλαγών. Προφανώς τα πράγματα δεν είναι πολύ απλά, ειδικά σε μία εποχή που οι τεχνολογικές εξελίξεις υποκαθιστούν όλο και περισσότερο τον ανθρώπινο παράγοντα. Ο φόβος των διοικούντων πως ο μεγάλος ανταγωνισμός από τα υπόλοιπα χρηματιστήρια, τις διάφορες πλατφόρμες και την Τεχνητή Νοημοσύνη θα τους φέρει σε μειονεκτική θέση αν οι εργαζόμενοί τους αρχίσουν να εργάζονται λιγότερο πιθανότατα έχει κάποια λογική βάση.
Από την άλλη μεριά όμως, υποτίθεται πως οι τεχνολογικές εξελίξεις θα έχουν κάποια στιγμή ως αποτέλεσμα και την μείωση της ανάγκης για «βαριά» ωράρια εργασίας, χωρίς να πληγεί η απόδοση των εργαζομένων και η συνολική παραγωγικότητα των επιχειρήσεων. Χωρίς να έχουμε μαντικές ικανότητες, υποπτευόμαστε πως οι Σουηδοί και οι Σουηδές δεν θα αργήσουν να βρουν υποστηρικτές και έξω από τη χώρα τους. Όχι πως δεν υπάρχουν και τώρα, βέβαια. Αν οι υποστηρικτές γίνουν πολύ περισσότεροι, μπορεί να δούμε και τον Ekström να αλλάζει σταδιακά γνώμη.
