Δεν είναι λίγοι όσοι πιστεύουν, ότι οι εξελίξεις στις χρηματιστηριακές αγορές δεν τους αφορούν. Δεν είναι λίγοι όσοι πιστεύουν, ότι η σημερινή ραγδαία υποχώρηση των τιμών των μετοχών και των ομολόγων, αφορά «αυτούς που παίζουν στο χρηματιστήριο» και μόνο. Και δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν, ότι οι χρηματιστηριακές αγορές όχι μόνο είναι απολύτως ξεκομμένες από την πραγματική οικονομία, αλλά ότι λειτουργούν εις βάρος της. Είναι όμως έτσι; Μπορεί να μας αφήνει αδιάφορους, το τι συμβαίνει στα χρηματιστήρια και στα ομόλογα, σα να είναι μια υπόθεση που δεν μας αφορά; Φυσικά και όχι. Το χρηματιστήριο Αθηνών δεν αφορά μόνο τους περίπου 35.000 ενεργούς επενδυτές, αλλά όλους μας.
Πέραν του γεγονότος, ότι το χρηματιστήριο όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι ένας σχετικά αξιόπιστος προεξοφλητικός μηχανισμός που προβλέπει τα της οικονομίας, είναι ταυτόχρονα και ο πλέον ευαίσθητος αποδέκτης της αίσθησης των αλλαγών πάνω στην παγκόσμια οικονομική ισορροπία. Έτσι σήμερα, στα χρηματιστήρια βιώνουμε μια σημαντική υποχώρηση των τιμών των μετοχών, μια σημαντική πτώση των τιμών των ομολόγων, μια συνεχιζόμενη αύξηση της τιμής του δολαρίου σε σχέση με το ευρώ, μια γενικευμένη αποστροφή προς το ρίσκο και την απουσία κάποιου επενδυτικού ασφαλούς σωσίβιου, μιας επενδυτικής Κιβωτού του Νώε, για να περάσουμε αλώβητοι τον χρηματιστηριακό και οικονομικό κατακλυσμό.
Πρέπει να μας απασχολεί η σημαντική πτώση των τιμών των μετοχών; Ασφαλώς. Και μάλιστα για δύο διαφορετικούς λόγους.
Ο πρώτος είναι ότι οι πωλητές είναι περισσότεροι από τους αγοραστές, γεγονός που δείχνει, ότι αυτοί που προβλέπουν αρνητικές εξελίξεις είναι περισσότεροι από αυτούς που είναι αισιόδοξοι. Έτσι προβλέπουν, μειωμένους τζίρους, μειωμένα κέρδη και μια δύσκολη επιχειρηματική περίοδο.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι «χάνονται χρήματα» από το σύστημα. Χάνονται κεφάλαια, που έχουν συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη των επιχειρήσεων και στη μεγέθυνση τους. Κεφάλαια, που είτε τα έχουν εισφέρει οι επενδυτές μέσω αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου, είτε μέσω αγοράς μετοχών. Και δεν είναι μόνο οι ιδιώτες επενδυτές που αγοράζουν μετοχές εισηγμένων εταιρειών. Μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές, μεγάλα κρατικά και ιδιωτικά ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά ταμεία, έχουν επενδύσει μέρος των διαθεσίμων τους σε μετοχές. Σαν αποτέλεσμα, η πτώση των τιμών των μετοχών, οδηγεί στην υποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων των θεσμικών επενδυτών, των αμοιβαίων κεφαλαίων και των ταμείων, με αποτέλεσμα την απομείωση του ενεργητικού τους και την αρνητική απόδοση των κεφαλαίων των μεριδιούχων, των ασφαλισμένων, των συνταξιούχων ή των εργαζομένων.
Πρέπει να μας απασχολεί η σημαντική πτώση των τιμών των ομολόγων; Ασφαλώς. Και μάλιστα για δύο διαφορετικούς λόγους.
Ο πρώτος λόγος είναι ότι η πτώση των τιμών οδηγεί σε μείωση των αποτιμήσεων των συντηρητικών χαρτοφυλακίων πάνω στα οποία έχουν δομηθεί, τα αποταμιευτικά προγράμματα, καθώς και τα συνταξιοδοτικά προγράμματα των περισσότερων νοικοκυριών.
Και ο δεύτερος λόγος είναι, ότι η πτώση της αποτίμησης των ομολόγων, οδηγεί σε αύξηση των επιτοκίων, με αποτέλεσμα την τελική αύξηση των επιτοκίων δανεισμού, τόσο των επιχειρήσεων όσο και των ιδιωτών, που βλέπουν τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων, των καταναλωτικών δανείων, καθώς και των πιστωτικών καρτών να έχουν πάρει τη ανιούσα. Παράλληλα, τα υψηλότερα επιτόκια, καθιστούν δυσκολότερο όχι μόνο τον επιχειρηματικό δανεισμό, αλλά και τον κρατικό δανεισμό, ρίχνοντας μεγαλύτερο βάρος στην πλάτη των φορολογουμένων.
Πρέπει να μας απασχολεί η σημαντική συνεχιζόμενη αύξηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του δολαρίου προς το ευρώ; Ασφαλώς.
Και ο λόγος είναι ότι η αύξηση του δολαρίου, οδηγεί στην περαιτέρω αύξηση της τιμής των εισαγομένων προϊόντων, ανάμεσα στα οποία είναι όχι μόνο εμπορικά αγαθά, αλλά και βασικά είδη που προσδιορίζουν την πορεία της πραγματικής οικονομίας, όπως είναι το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, βασικά αγροτικά προϊόντα και βιομηχανικές πρώτες ύλες, που αποτιμώνται διεθνώς σε δολάρια ΗΠΑ.
Πρέπει τέλος, να μας απασχολεί η γενικευμένη αποστροφή προς το ρίσκο; Ασφαλώς και ναι.
Διότι η αποστροφή στο ρίσκο, μεταφράζεται σε μείωση των επενδύσεων, που με τη σειρά της οδηγεί στον περιορισμό της δημιουργίας νέων θέσεων απασχόλησης, με αποτέλεσμα την αναστροφή της τάσης αποκλιμάκωσης της ανεργίας.
Επομένως, η πορεία των χρηματιστηρίων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πραγματική οικονομία και την καθημερινότητα των πολιτών, έστω και έμμεσα.
