Ο παγκόσμιος δείκτης χρέους προς ΑΕΠ αυξήθηκε για πρώτη φορά από το 2020 με το χρέος να φθάνει τα $318 τρισ. στο τέλος του 2023, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Ιnstitute of International Finance (IIF).
To IIF προειδοποιεί για τον κίνδυνο να ενεργοποιηθούν οι λεγόμενοι bond vigilantes, οι αυτόκλητοι τιμωροί στις αγορές ομολόγων, και να τιμωρήσουν τις κυβερνήσεις, αν η αυξητική τάση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων επιμείνει.
«Ένα χαρακτηριστικό τα τελευταία χρόνια ήταν ο αυξανόμενος λεπτομερής έλεγχος των δημοσιονομικών, ιδιαίτερα σε χώρες όπου το πολιτικό σκηνικό δείχνει μεγάλη πόλωση», επισημαίνει η έκθεση του ΙΙF.
Oι αντιδράσεις των αγορών στις δημοσιονομικές πολιτικές στο Ηνωμένο Βασίλειο έριξαν την πρωθυπουργό Liz Truss το 2022 και παρόμοιες πιέσεις στη Γαλλία είχαν ως αποτέλεσμα την πτώση του πρωθυπουργού Michel Barnier πέρυσι.
Το ποσοστό χρέους προς ΑΕΠ, δείκτης της ικανότητας αποπληρωμής του χρέους, φτάνει το 328% καθώς το χρέος των κυβερνήσεων έχει ανέλθει στο επίπεδο των $95 τρισ. με την οικονομική ανάπτυξη να επιβραδύνεται.
Το IIF εκτιμά ότι η αυξητική τάση του χρέους θα επιβραδυνθεί φέτος λόγω της αβεβαιότητας που επικρατεί παγκοσμίως όσον αφορά στην οικονομική πολιτική και λόγω του υψηλού κόστους δανεισμού.
Προειδοποιεί, ωστόσο, ότι παρά το υψηλό κόστος δανεισμού και την αβεβαιότητα, το κυβερνητικό χρέος μπορεί να αυξηθεί κατά $5 τρισ. λόγω των πιέσεων για τόνωση των οικονομιών και των αυξημένων δαπανών για άμυνα στην Ευρώπη.
Οι αναδυόμενες οικονομίες με οδηγούς την Κίνα, την Ινδία, τη Σαουδική Αραβία και την Τουρκία, αντιστοιχούσαν γύρω στο 65% της αύξησης του παγκόσμιου χρέους το 2024.
Οι αναδυόμενες οικονομίες πρέπει να ρολάρουν χρέος $8,2 τρισ. φέτος, 10% του οποίου είναι σε ξένο νόμισμα. Αυτό μπορεί να δυσκολέψει την ικανότητα τους να διαχειριστούν οικονομικές και πολιτικές θύελλες, σύμφωνα με το Global Debt Monitor του IIF.
«Oι εμπορικές τριβές και η απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να παγώσει τη βοήθεια των ΗΠΑ στο εξωτερικό σε συνδυασμό με τις περικοπές στο πρόγραμμα USAID μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές δυσκολίες ρευστότητας και να περιορίσουν την πρόσβαση σε δανεισμό σε ξένο νόμισμα», σύμφωνα με το ΙΙF.
O όρος bond vigilantes πρωτοεμφανίστηκε τη δεκαετία του 1980 και αναφέρεται σε επενδυτές χρέους που επιβάλλουν δημοσιονομική πειθαρχία στις κυβερνήσεις που θεωρούν ότι έχουν υπερχαλαρώσει και είναι σπάταλες, ανεβάζοντας το κόστος δανεισμού τους.
Μπορούν να επηρεάσουν και την νομισματική πολιτική ζητώντας υψηλότερη αποζημίωση για να δανείσουν χρήμα, αν κρίνουν ότι οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις αποτυγχάνουν στον έλεγχο του πληθωρισμού.
Το υψηλότερο κόστος δανεισμού σημαίνει υψηλότερα επιτόκια για τους δανειολήπτες, καταναλωτές και επιχειρήσεις, κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την οικονομική σταθερότητα, αν χαθεί ο έλεγχος του κόστους δανεισμού.
