Δεν είναι η πρώτη φορά που κάτι που έρχεται από την Κίνα, γίνεται παγκοσμίως γνωστό από τη μία μέρα στην άλλη και προκαλεί μεγάλη αναταραχή, όπως έγινε χθες στις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές και τη δραματική υποχώρηση του δείκτη Nasdaq. Η startup εταιρεία DeepSeek ασχολείται με τον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Το πιο πρόσφατο μοντέλο της, το DeepSeek R1, τράβηξε την προσοχή των παγκόσμιων ειδικών του τομέα από τον προηγούμενο Νοέμβριο, πριν κυκλοφορήσει εμπορικά.
Όταν κυκλοφόρησε, στις αρχές Ιανουαρίου, έγινε αμέσως εξαιρετικά δημοφιλές και μάλιστα το αντίστοιχο app βρέθηκε γρήγορα στην κορυφή του καταλόγου των επιτυχημένων app του iPhone της Apple. Η γρήγορη επιτυχία του οφείλεται σε αρκετούς παράγοντες. Ένας από αυτούς είναι το γεγονός πως η λειτουργία του βασίζεται σε ανοικτό κώδικα (open source), πράγμα που προσελκύει πολύ μεγάλο αριθμό χρηστών, κάτι που επιθυμεί ούτως ή άλλως η DeepSeek. Ένας άλλος είναι το ότι το chatbot που λειτουργεί με βάση το μοντέλο R1 εξηγεί στον «συνομιλητή» του τη λογική με βάση την οποία καταλήγει στην απάντησή του σε κάθε ερώτηση.
Οι δύο πιο βασικοί παράγοντες, όμως, είναι η τιμή του και οι επιδόσεις του. Όπως αναφέρει η Karen Kwok σε σχετικό άρθρο της στο Reuters Breakingviews, υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις πως οι επιδόσεις του DeepSeek R1 είναι εφάμιλλες αυτών του πιο πρόσφατου μοντέλου του ChatGPT της αμερικανικής OpenAI, ενώ η λειτουργία του αμερικανικού κοστίζει 13 φορές παραπάνω απ’ ότι η λειτουργία του κινεζικού. Εδώ πρέπει να επισημάνουμε πως στο κόστος αυτό περιλαμβάνονται το κόστος των υπολογιστών και της απαιτούμενης ενέργειας και όχι αυτό της έρευνας και της απόκτησης ψηφιακών δεδομένων.
Στον διεθνή Τύπο έχουν εμφανιστεί και διαφορετικές σχετικές εκτιμήσεις αλλά η ουσία είναι πως το μοντέλο ΤΝ της DeepSeek φαίνεται πως είναι ένας άξιος ανταγωνιστής των μοντέλων της OpenAI και άλλων δυτικών ανταγωνιστών τη στιγμή που το κόστος του είναι ένα μικρό κλάσμα του κόστους των δυτικών μοντέλων. Εκτός από αυτά όμως, κάτι εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός πως τα μοντέλα της ξαφνικά διάσημης κινεζικής startup φαίνεται πως επιτυγχάνουν υψηλές επιδόσεις χωρίς να χρειάζονται τους πανάκριβους μικροεπεξεργαστές, οι οποίοι κατασκευάζονται από αμερικανικές επιχειρήσεις με πρώτη και καλύτερη την Nvidia (NVDA NASDAQ) και δεν επιτρέπεται εδώ και πολλούς μήνες να πωλούνται στην Κίνα μετά από σχετική απόφαση των αμερικανικών αρχών.
Αν επιβεβαιωθούν οι αρχικές εκτιμήσεις σχετικά με τις επιδόσεις και το κόστος των εφαρμογών της DeepSeek, αυτό θα σημάνει πολλά και σημαντικά πράγματα. Πρώτα απ’ όλα, ότι τίθεται σαφώς υπό αμφισβήτηση η πεποίθηση της παγκόσμιας τεχνολογικής βιομηχανίας και των χρηματιστηριακών αγορών πως για πολλά χρόνια ακόμα θα απαιτούνται τεράστιες επενδύσεις στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης, της τάξης των πολλών εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ετησίως, ίσως και ακόμα περισσότερο.
Οι επενδύσεις αυτές αναμένεται να επικεντρώνονται στον τομέα της κατασκευής των data centers και της τροφοδότησής τους με ηλεκτρικό ρεύμα. Πάρα πολλές μετοχές επιχειρήσεων του κλάδου διαπραγματεύονται (ή τουλάχιστον διαπραγματεύονταν μέχρι χθες) με πολύ υψηλές αποτιμήσεις εξαιτίας αυτής της πεποίθησης. Όπως διαβάσαμε κάπου στο X το βράδυ της προηγούμενης Παρασκευής «αν οι αρχικές εκτιμήσεις σχετικά με τις επιδόσεις και το κόστος του DeepSeek επιβεβαιωθούν και στη συνέχεια, τότε η Nvidia είναι τερατωδώς υπερτιμημένη και οι τεράστιες επενδύσεις για την κατασκευή υποδομής των data centers μπορούν να σταματήσουν αυτή τη στιγμή».
Χωρίς να μπορούμε να ξέρουμε κατά πόσο κοντά στην πραγματικότητα βρίσκεται η παραπάνω εκτίμηση, αυτό εξηγεί πολύ εύκολα τη χθεσινή επέλαση των πωλητών σε πλήθος πολύ δημοφιλών μετοχών. Δυόμισι ώρες μετά την έναρξη της συνεδρίασης στα αμερικανικά χρηματιστήρια, η μετοχή της Nvidia έχανε περίπου το 15% της αξίας της, άλλες μετοχές του ίδιου κλάδου, όπως η Broadcom (AVGO NASDAQ) και η Taiwan Semiconductors (TSM NYSE) σημείωναν πτώση της ίδιας τάξης μεγέθους.
Ακόμα μεγαλύτερη ήταν η πτώση στις μετοχές ορισμένων εταιρειών παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος που είχαν πολλαπλασιάσει πρόσφατα τις τιμές τους με την προσδοκία της πώλησης μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρικού ρεύματος στα data centers που θα δημιουργηθούν τα επόμενα χρόνια. Η Vistra (VST NYSE) έχανε περίπου 27% και η Constellation Energy (CEG NYSE) περίπου 18%.
Εταιρείες που βασίζουν την πρόσφατη μεγάλη αύξηση των τιμών των μετοχών τους στο λαμπρό μέλλον των data centers, όπως η Schneider Electric (SU PARIS) που κατασκευάζει ηλεκτρολογικό εξοπλισμό και η Vertiv (VRT NYSE) που παράγει συστήματα ψύξης υπέφεραν και αυτές, με την πρώτη να χάνει σχεδόν 10% και τη δεύτερη κοντά στο 27%. Αποτέλεσμα της μεγάλης πτώσης σε αυτούς τους τομείς ήταν η πτώση, εκείνη τη χρονική στιγμή, του δείκτη Nasdaq που είναι γεμάτος τεχνολογικές εταιρείες, κατά 3,20% περίπου, ενώ ο Dow Jones Industrial ήταν ελαφρά ανοδικός και ο πιο αντιπροσωπευτικός της γενικότερης τάσης S&P 500 έχανε περίπου 1,80%. Μέχρι το τέλος της συνεδρίασης τα πράγματα δεν άλλαξαν και πολύ, η Nvidia με την παρέα της παρέμειναν κάτω από ισχυρότατη πίεση και η εικόνα των δεικτών δεν μεταβλήθηκε ουσιαστικά.
Μία δεύτερη συνέπεια θα είναι η απότομη προσγείωση των ΗΠΑ, οι οποίες θεωρούν αυτή τη στιγμή πως έχουν μεγάλο προβάδισμα απέναντι σε όλες τις άλλες παγκόσμιες δυνάμεις στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Αν αποδειχθεί πως η στρατιά των νεαρών επιστημόνων που προσέλαβε πριν έναν χρόνο ο 40χρονος Liang Wenfeng, που ίδρυσε την εταιρεία μετά από μία επιτυχημένη καριέρα στον χώρο των hedge funds, κατάφερε να βρει τρόπους να ξεπεράσει την αδυναμία πρόσβασης στα αμερικανικά microchips τελευταίας τεχνολογίας, τότε κανείς δεν μπορεί πλέον να είναι σίγουρος για το ποιος έχει το παγκόσμιο προβάδισμα στον τομέα.
Και αυτό βέβαια δεν έχει σχέση μόνο με την τεχνολογία και τις εφαρμογές που χρησιμοποιούν καθημερινά εκατοντάδες εκατομμύρια χρήστες στον κόσμο αλλά και με την αμυντική βιομηχανία, την κυβερνοασφάλεια και γενικότερα με τον τομέα της εθνικής ασφάλειας κάθε κράτους. Αν το DeepSeek R1 δεν απομυθοποιηθεί σύντομα τότε μπορούμε να πούμε πως έχει χτυπήσει δυνατά ένα καμπανάκι που πρέπει να το ακούσει όλος ο κόσμος.
Αν το προϊόν της DeepSeek και, γιατί όχι, και άλλων κινεζικών επιχειρήσεων είναι τόσο καλό, τότε προφανώς θα πρόκειται και για ένα σημαντικό πρόβλημα για τις μεγάλες αμερικανικές τεχνολογικές επιχειρήσεις, καθώς θα απειληθεί η παγκόσμια κυριαρχία τους και ο έλεγχος των περισσότερων παγκόσμιων συστημάτων τύπου «πλατφόρμας» που τους εξασφαλίζουν τεράστια έσοδα ανά τον κόσμο. Την ίδια στιγμή βέβαια μπορεί να βγουν ωφελημένες καθώς θα χρειαστεί να κάνουν λιγότερες επενδύσεις στον τομέα των data centers και της ενέργειας.
Δεν πρέπει όμως να παραλείψουμε να πούμε πως μία πιθανή σημαντική πτώση του κόστους των εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης θα κάνει πολύ πιο «δημοκρατικό» τον κλάδο παγκοσμίως και μπορεί να δώσει τη δυνατότητα σε μικρότερες επιχειρήσεις ή μεμονωμένους επιχειρηματίες να τη χρησιμοποιήσουν για να αξιοποιήσουν τα ταλέντα τους χωρίς να χρειάζονται τη στήριξη κάποιας μεγαλύτερης επιχείρησης.
Αν έπρεπε να συνοψίσουμε τις αλλαγές που θα φέρει το DeepSeek R1, στην περίπτωση που οι αρχικές προσδοκίες δεν είναι υπερβολικές, θα λέγαμε πως δυνητικά θα μπορούσε να αλλάξει το status quo σε πολλούς τομείς.
Πρώτα απ’ όλα, να φέρει τα πάνω κάτω στις χρηματιστηριακές αγορές, αποκαθηλώνοντας τις πρωταγωνίστριες μετοχές της τελευταίας διετίας και δίνοντας πιθανώς τη σκυτάλη σε επιχειρήσεις που θα μπορούν να ωφεληθούν περισσότερο από τη χρήση και λιγότερο από τη δημιουργία και την εκμετάλλευση των εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης. Επίσης, να αλλάξει τις ισορροπίες και σε γεωπολιτικό επίπεδο, στην περίπτωση που οι ΗΠΑ όντως χάσουν το παγκόσμιο προβάδισμα στον τομέα. Και τέλος, να δημιουργήσει μία νέα ισορροπία, όπου οι παντοδυναμία των διεθνών τεχνολογικών κολοσσών δεν θα είναι πλέον δεδομένη. Όλα αυτά βέβαια με ένα μεγάλο ΑΝ.
