Αν θέλει κανείς να ξεχωρίσει τις τάσεις που έχουν αλλάξει ριζικά τον χαρακτήρα των επενδύσεων τα τελευταία χρόνια, πολύ εύκολα θα ονομάσει δύο. Την ολοένα αυξανόμενη επιρροή των κριτηρίων E.S.G. (περιβάλλον, κοινωνική ευθύνη, εταιρική διακυβέρνηση) πάνω στις επενδυτικές αποφάσεις των διαχειριστών κεφαλαίων και τις προτάσεις των χρηματιστηριακών αναλυτών, και τη ραγδαία άνοδο των κρυπτονομισμάτων (Bitcoin, Ethereum, κ.λ.π.) στις προτιμήσεις των επενδυτών, αρχικά των ιδιωτών και σταδιακά και μέρους των θεσμικών.
Ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα είναι το κατά πόσον αυτές οι δύο τάσεις είναι συμβατές μεταξύ τους. Ή, για να το πούμε καλύτερα, εφόσον είναι πλέον ευρέως αποδεκτό πως όλες οι επενδύσεις πρέπει πρώτα να περνάνε από το «κόσκινο» του E.S.G., να δούμε πώς βαθμολογούνται τα κρυπτονομίσματα. Βέβαια, ακόμα δεν υπάρχει διεθνώς αποδεκτή τυποποιημένη μέθοδος βαθμολόγησης των διάφορων επενδύσεων με βάση τα κριτήρια E.S.G., οπότε αναγκαστικά η αξιολόγηση που θα κάνουμε θα έχει ένα «ερασιτεχνικό», κατά κάποιο τρόπο, χαρακτήρα.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από τη σχέση των κρυπτονομισμάτων με το περιβάλλον. Δεδομένου ότι το πιο δημοφιλές κρυπτονόμισμα είναι το Bitcoin και οι περισσότερες συναλλαγές έχουν σχέση με αυτό, θα ασχοληθούμε κυρίως με αυτό. Τα πράγματα είναι αρκετά απλά, αναπόσπαστο μέρος της λειτουργίας του Bitcoin είναι η διαδικασία του mining, διαδικασία που είναι απαραίτητη για την επαλήθευση κάθε συναλλαγής. Η διαδικασία αυτή καταναλώνει μεγάλες ποσότητες ενέργειας, ποσότητες που αυξάνονται όσο περνά ο χρόνος και μεγαλώνει ο αριθμός των συναλλαγών. Σύμφωνα με το digiconomist και το Cambridge Centre for Alternative Finance, μία συναλλαγή σε Bitcoin παράγει διοξείδιο του άνθρακα τουλάχιστον 500.000 φορές παραπάνω από όσο μία συναλλαγή πιστωτικής κάρτας, ενώ η ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος για την διαδικασία επαλήθευσης των συναλλαγών έχει σχεδόν 10πλασιαστεί από το 2017 και αντιστοιχεί με την κατανάλωση ολόκληρης της Δημοκρατίας της Τσεχίας.
Επίσης, περίπου το 65% του mining γίνεται στην Κίνα και, πάλι σύμφωνα με τις προηγούμενες πηγές, περίπου το 40% της ενέργειας που χρησιμοποιείται για τις διαδικασίες επαλήθευσης των συναλλαγών παράγεται από άνθρακα. Το συμπέρασμα είναι πως αν δεν αλλάξει ο τρόπος επαλήθευσης των συναλλαγών (κάτι μάλλον δύσκολο για το Bitcoin), και παρά το γεγονός πως άλλα κρυπτονομίσματα καταναλώνουν πολύ λιγότερη ενέργεια απ’ ότι το Bitcoin, τα κρυπτονομίσματα δεν μπορούν να θεωρηθούν ιδιαιτέρως φιλικά προς το περιβάλλον, ειδικά εφόσον η χρήση τους συνεχίσει να αυξάνεται. Ένα αντεπιχείρημα εδώ είναι πως όσο περνά ο καιρός, όλο και μεγαλύτερο ποσοστό των διαδικασιών επαλήθευσης συναλλαγών θα γίνεται με ενέργεια που προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, αλλά αυτό μένει να αποδειχθεί στο μέλλον.
Στο θέμα της κοινωνικής ευθύνης, μπορούμε να ξεκινήσουμε με κάτι θετικό. Η φύση των κρυπτονομισμάτων είναι τέτοια που δίνει στους χρήστες τους μεγάλη ελευθερία και, τουλάχιστον μέχρι τώρα, τους δίνει την δυνατότητα να προστατεύσουν τις οικονομίες τους από τις αρνητικές συνέπειες (πληθωρισμός, συνεχής υποτίμηση του εθνικού νομίσματος κ.α.) της κακής οικονομικής πολιτικής των χωρών στις οποίες κατοικούν. Την ίδια στιγμή όμως, την ελευθερία εκμεταλλεύονται διάφορα κακοποιά στοιχεία και χρησιμοποιούν κάποια από τα κρυπτονομίσματα για παράνομες δραστηριότητες, όπως η φοροδιαφυγή, το λαθρεμπόριο, η διακίνηση μαύρου χρήματος, ζημιώνοντας κατά πολύ το κοινωνικό σύνολο.
Επίσης, είναι γνωστό πως πολλοί κακοποιοί που ειδικεύονται στο ηλεκτρονικό έγκλημα και τους εκβιασμούς, χρησιμοποιούν τα κρυπτονομίσματα ως μέσο πληρωμής από τα θύματά τους. Επίσης, το γεγονός πως πολύ μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων επαλήθευσης συναλλαγών γίνεται σε - κατά τεκμήριο – χώρες με ανελεύθερα καθεστώτα όπως κυρίως η Κίνα αλλά και το Ιράν, αυξάνει τις πιθανότητες να ευνοούνται από αυτό τα ίδια τα καθεστώτα. Εν ολίγοις, και στον τομέα της κοινωνικής ευθύνης, η βαθμολογία των κρυπτονομισμάτων είναι μάλλον χαμηλή.
Όσον αφορά στο θέμα της εταιρικής διακυβέρνησης, η κατάσταση είναι λίγο ιδιόμορφη καθώς εξ ορισμού στα κρυπτονομίσματα δεν υπάρχει κάποιος κεντρικός έλεγχος, ούτε διοίκηση ούτε διοικητικό συμβούλιο. Προφανώς λοιπόν δεν μπορεί να γίνει κάποια εκτίμηση της ποιότητας της εταιρικής διακυβέρνησης, αφού ούτε εταιρεία υπάρχει ούτε διακυβέρνηση. Αυτό που μπορεί να πει κανείς όμως είναι πως απαιτείται υψηλό επίπεδο εξειδίκευσης του κατόχου ενός κρυπτονομίσματος προκειμένου αυτός να προστατευθεί από διάφορα φαινόμενα εξαπάτησης που έχουν κοστίσει σε πολλούς επενδυτές εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια. Για τον λόγο αυτό θα δώσουμε χαμηλή βαθμολογία και σε αυτόν τον τομέα, καθώς ακόμα το επίπεδο ασφάλειας είναι τέτοιο που δεν επιτρέπει σε έναν μη εξειδικευμένο υποψήφιο επενδυτή να αισθάνεται άνετα, σε αντίθεση με τις περισσότερες παραδοσιακές επενδύσεις όπως οι μετοχές, τα αμοιβαία κεφάλαια και τα ομόλογα.
Πριν καταλήξουμε σε κάποιο συνολικό συμπέρασμα, πρέπει να τονίσουμε πως ό,τι αναφέραμε πιο πάνω δεν έχει καμία σχέση με αξιολόγηση της τεχνολογίας blockchain πάνω στην οποία βασίζονται κυρίως τα κρυπτονομίσματα, ούτε με την πιθανή επενδυτική απόδοση αυτών των περιουσιακών στοιχείων, ούτε με το αν υπάρχει ασφαλής τρόπος εκτίμησης της αξίας τους.
Αυτό που μπορούμε όμως να πούμε είναι πως αυτή την στιγμή η επένδυση σε κρυπτονομίσματα δεν θα έπρεπε να αποτελεί μία από τις πρώτες επιλογές ενός διαχειριστή κεφαλαίων που ακολουθεί τις αρχές του E.S.G. Δεδομένου πως πολύ σύντομα η συντριπτική πλειοψηφία των διαχειριστών θα υποχρεούται να ακολουθεί αυτές τις αρχές, αναρωτιόμαστε αν τα κρυπτονομίσματα μπορούν να ελπίζουν βάσιμα πως σύντομα θα αποτελούν σημαντικό μέρος των μεγάλων θεσμικών χαρτοφυλακίων.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
