Μία από τις σημαντικότερες οικονομικές συνέπειες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία είναι η άνοδος της τιμής του σιταριού σε επίπεδα ρεκόρ. Αν διατηρηθούν αυτές οι τιμές, πρέπει να είμαστε έτοιμοι για δυσάρεστες εξελίξεις σε πολλά μέρη του κόσμου.
Οι αναλυτές της Goldman Sachs μας δίνουν τα φώτα τους για το πόσο πιθανή είναι η παραμονή της τιμής του σιταριού, του καλαμποκιού και της σόγιας στα πολύ υψηλά επίπεδα των τελευταίων ημερών.
Όπως φοβόντουσαν πολλοί, οι πολεμικές επιχειρήσεις που ξέσπασαν στην Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή αναστάτωσαν τις παγκόσμιες αγορές εμπορευμάτων κάθε είδους. Όσο και αν φαίνεται υπερβολικό, δεδομένης της μεγάλης ανόδου των τιμών των καυσίμων, η άνοδος της διεθνούς τιμής του σιταριού στα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών είναι αυτή που πρέπει να μας ανησυχήσει περισσότερο όσον αφορά τις επιπτώσεις της σε μεγάλο μέρος του κόσμου.
Ήδη έχουν αρχίσει να εκδηλώνεται σοβαρός προβληματισμός για το κατά πόσον οι χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής, οι οποίες εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από το σιτάρι που έρχεται από τους σιτοβολώνες της Ρωσίας και της Ουκρανίας, θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν εγκαίρως τις απαραίτητες ποσότητες σιταριού, αλλά και για το αν θα καταφέρουν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία το μεγάλο οικονομικό βάρος που τους προκαλεί η πολύ υψηλή τιμή του σιταριού.
Μία ιδέα για το τι θα μπορούσε να γίνει στην περίπτωση που το σιτάρι δεν υποχωρήσει σημαντικά από τα τωρινά επίπεδα μας δίνουν οι σχολιαστές του Reuters. Πρώτα μας επισημαίνουν πως, σύμφωνα με στοιχεία διεθνών οργανισμών, τον Φεβρουάριο που μας πέρασε οι τιμές στο βασικό «καλάθι» τροφίμων και αγροτικών προϊόντων ήταν κατά 21% πάνω από τις αντίστοιχες περσινές, πριν ακόμα αρχίσει η μετεωρική άνοδος του σιταριού και η σημαντική αύξηση της τιμής των περισσότερων υπολοίπων.
Μετά μας θυμίζουν πως το 2007-2008, όταν το σιτάρι ανέβηκε πολύ, σαν παράπλευρη συνέπεια της πολύ κακής συγκομιδής ρυζιού στην Ινδία και το Βιετνάμ, και έφθασε πάνω από τα 12 δολάρια/μπούσελ, είχαν ξεσπάσει ταραχές σε πολλές χώρες της Ασίας και της Αφρικής και το Μεξικό είχε αναγκαστεί να παγώσει τις τιμές των τροφίμων για έναν χρόνο.
Το 2011, με το σιτάρι στα 8 δολάρια/μπούσελ, είχαμε τις μεγάλες ταραχές στη Βόρεια Αφρική και τις Αραβικές χώρες, δηλαδή αυτό που ονομάστηκε Αραβική Άνοιξη και έριξε την κυβέρνηση της Τυνησίας, έφερε μεγάλη αναταραχή στην Αίγυπτο και έπαιξε ρόλο στην έναρξη του εμφυλίου πολέμου στη Συρία.
Τώρα, το σιτάρι έφθασε κοντά στα 14 δολάρια, ψάχνει να βρει την ισορροπία του λίγο πιο χαμηλά και το 28% των παγκόσμιων εξαγωγών κινδυνεύει να μείνει εκτός αγοράς λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Η κατάσταση δεν εμπνέει αισιοδοξία, δεδομένου του ότι, όπως προαναφέραμε, οι περισσότερες αραβικές και βορειοαφρικανικές χώρες προμηθεύονται παραδοσιακά το μεγαλύτερο μέρος του σιταριού τους από την Ρωσία (κυρίως) και την Ουκρανία.
Αν η τιμή του σιταριού δεν αρχίσει να πέφτει γρήγορα, παρασύροντας και το καλαμπόκι με τη σόγια, πολλές χώρες, πολλοί καταναλωτές και πολλές κυβερνήσεις θα βρεθούν σε πολύ δύσκολη θέση.
Μία πολύ πρόσφατη έκθεση των αναλυτών της Goldman Sachs, η οποία εκδόθηκε την 8η Μαρτίου, μπορεί να μας φανεί πολύ χρήσιμη στο να προσπαθήσουμε να εκτιμήσουμε το πόσο πιθανό είναι να παραμείνει στα τωρινά πολύ υψηλά επίπεδα η τιμή του σιταριού.
Για να αρχίσουμε κάπως ανάποδα, για να μην δημιουργηθούν προβλήματα στην ομαλή τροφοδοσία της παγκόσμιας αγοράς, οι αναλυτές υποστηρίζουν πως θα πρέπει να γίνουν τα εξής: να λήξει πολύ γρήγορα ο πόλεμος στην Ουκρανία, να αποκατασταθεί η ομαλή λειτουργία των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας, να αρχίσουν γρήγορα οι εξαγωγές προς τους πελάτες των δύο εμπόλεμων κρατών, να μην δυσκολευθούν οι Ουκρανοί αγρότες με τη φροντίδα των καλλιεργειών τους τώρα που τα φυτά αρχίζουν να αναπτύσσονται.
Επίσης, θα πρέπει να ελπίσουμε πως οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί αγρότες δεν θα βγάλουν το σιτάρι τους εκτός αγοράς, σαν αποτέλεσμα της σημαντικής υποτίμησης των νομισμάτων των δύο χωρών, προεξοφλώντας περαιτέρω υποτίμηση που θα τους δώσει μεγαλύτερα έσοδα στο τοπικό νόμισμα.
Αν αυτό το ιδανικό σενάριο δεν πραγματοποιηθεί, ο μόνος τρόπος να καλυφθούν οι διεθνείς ανάγκες θα είναι η εξάντληση των αποθεμάτων σιταριού που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ, τον Καναδά και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για να γίνει αυτό όμως θα πρέπει η τιμή να μείνει ψηλά για να δώσει κίνητρο στους παραγωγούς που διαθέτουν αποθέματα προκειμένου να τα πουλήσουν.
Κοιτώντας λίγο πιο μακριά, το θετικό σενάριο προβλέπει πολύ καλή συγκομιδή το καλοκαίρι που μας έρχεται, και στις δύο εμπόλεμες χώρες και στον υπόλοιπο κόσμο, κυρίως στις ΗΠΑ, και φυσικά πλήρη εξομάλυνση της κατάστασης στην Ουκρανία. Αν η συγκομιδή στη Ρωσία ή την Ουκρανία αντιμετωπίσει προβλήματα, πρέπει να προσευχόμαστε για καλές καιρικές συνθήκες στον υπόλοιπο κόσμο, προκειμένου να γλυτώσουμε τα χειρότερα.
Αυτό όμως που μας έκανε περισσότερη εντύπωση είναι η εκτίμησή τους για τη μεσοπρόθεσμη εξέλιξη των πραγμάτων στις τρεις πολύ βασικές καλλιέργειες, το σιτάρι, το καλαμπόκι και τα φασόλια σόγιας. Υποστηρίζουν πως η μεγάλη αύξηση του ενεργειακού κόστους, και η ενίσχυση του πληθωρισμού έχουν ανεβάσει πολύ το κόστος για τους αγρότες.
Η αύξηση του κόστους της ενέργειας, ειδικά η άνοδος της τιμής του φυσικού αερίου, έχει κάνει ακριβά τα λιπάσματα που είναι απόλυτα απαραίτητα για τις περισσότερες καλλιέργειες, ενώ, την ίδια στιγμή, έχει ανεβεί και το κόστος των σπόρων που πρέπει να αγοράσουν. Χρησιμοποιώντας σαν βάση υπολογισμού τις πιο πρόσφατες προβλέψεις της Goldman Sachs για παραμονή της τιμής του πετρελαίου στα επίπεδα των 135 δολαρίων/βαρέλι, οι αναλυτές εκτιμούν πως το κόστος καλλιέργειας του καλαμποκιού θα ανεβεί μέσα στο 2022 κατά 38% και του σιταριού κατά 27%.
Σε αυτό το σενάριο, υποστηρίζουν πως οι Aμερικανοί καλλιεργητές καλαμποκιού και σιταριού θα χρειάζονται τιμές στο επίπεδο των 8,50 δολαρίων/μπούσελ και 11,50 δολαρίων/μπούσελ αντίστοιχα για να έχουν κίνητρο να καλλιεργήσουν τις ίδιες ή μεγαλύτερες εκτάσεις όταν έρθει η ώρα για την επόμενη σπορά μέσα στο 2022. Συνυπολογίζοντας και το γεγονός πως η υψηλή τιμή της βενζίνης κρατά αμείωτη τη ζήτηση για αιθανόλη, άρα και για το καλαμπόκι, και τις κακές καιρικές συνθήκες στη Νότιο Αμερική, που έχουν κάνει ζημιά στη συγκομιδή φασολιών σόγιας, η ομάδα της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας προβλέπει πως η τιμή του καλαμποκιού δύσκολα θα πέσει κάτω από τα 7 δολάρια/μπούσελ, του σιταριού από τα 10,5 δολάρια/μπούσελ και των φασολιών σόγιας από τα 16 δολάρια/μπούσελ.
Δηλαδή, δεν πρόκειται να πέσουν ουσιαστικά κάτω από τα τωρινά επίπεδα, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει, πέρα από την ακρίβεια, σε σοβαρά πολιτικά προβλήματα σε πολλές χώρες της Αφρικής και της Ασίας. Αρκετά αρνητικό σενάριο για όλους εκτός από τους καλλιεργητές.
Δεν είναι όμως υποχρεωτικό να βγει αληθινό. Στην περίπτωση σύντομης λήξης των εχθροπραξιών και σύναψης πειστικής συμφωνίας εκεχειρίας, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα μεγάλης πτώσης των τιμών των διαφόρων εμπορευμάτων, αφού είναι βέβαιο πως ένα μεγάλο μέρος της ανόδου της οφείλεται στον φόβο για τις συνέπειες της ρωσικής εισβολής.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πριν από σχεδόν δύο χρόνια το πετρέλαιο είχε σημειώσει αρνητικές τιμές στο χρηματιστήριο εμπορευμάτων, για να φανεί σύντομα πως δεν ήταν τίποτα παραπάνω από μία μεγάλη υπερβολή. Αν βέβαια συμβεί το αντίθετο και η κατάσταση στην Ουκρανία χειροτερέψει ή έστω παραμείνει αμετάβλητη για μερικές ακόμα εβδομάδες, τότε οι εκτιμήσεις της Goldman Sachs πιθανότατα θα αποδειχθούν συντηρητικές.
