Μπορεί το κόστος του χρήματος να έχει αυξηθεί σημαντικά από το 2022, λόγω της πιο συντονισμένης και επιθετικής αύξησης επιτοκίων των τελευταίων δεκαετιών, ωστόσο, το παγκόσμιο οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα συνεχίζει να «πνίγεται» στη ρευστότητα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αναλυτών, το παγκόσμιο σύστημα θα επιστρέψει στα επίπεδα ρευστότητας που βρισκόταν πριν από την πανδημία προς το τέλος της δεκαετίας και σίγουρα μετά το 2027. Αυτό σημαίνει ότι η άπλετη ρευστότητα που διατέθηκε από τις κεντρικές τράπεζες για την αντιμετώπιση της πανδημίας συνεχίζει να αποτελεί παράγοντα ενίσχυσης των αγορών.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Μετά τη συνεδρίαση του Μαΐου, η Fed ανακοίνωσε τη σταδιακή επιβράδυνση του QT, του αντίθετου δηλαδή προγράμματος του QE, που αποστραγγίζει ρευστότητα από το σύστημα. Ο μηνιαίος «λογαριασμός» του QT θα μειωθεί από τα 95 δισ. δολάρια, στα 60 δισ. δολάρια και αφορά κυρίως σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα. Υπενθυμίζεται ότι η Fed ξεκίνησε το QT τον Μάιο του 2022, με μηνιαία αποστράγγιση ρευστότητας της τάξης των 47,5 δισ. δολαρίων και δύο μήνες αργότερα το ποσό ανέβηκε στα 95 δισ. δολάρια το μήνα.
Η ΕΚΤ, από την πλευρά της, έχει αρχικά συρρικνώσει τον ισολογισμό της μέσω της λήξης των δανείων με ευνοϊκούς όρους που δόθηκαν στις τράπεζες (TLTRO) με στόχο να ενισχυθεί η χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας. Ενώ η μείωση του χαρτοφυλακίου κρατικών ομολόγων είναι πιο ήπιας μορφής και υπολογίζεται κοντά στα 350 δισ. ευρώ. Τα άλλα δύο προγράμματα που χρησιμοποιήθηκαν στο πλαίσιο του QE, το PEPP και το PSPP, μειώθηκαν λιγότερο. Κατά 39 δισ. ευρώ το PEPP και κατά 262 δισ. ευρώ το PSPP.
Σύμφωνα με την Oxford Economics, οι δύο μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες, Fed και ΕΚΤ, βρίσκονται στα μισά του δρόμου για να μειώσουν τους ισολογισμούς τους στα προ πανδημίας επίπεδα. Ο ισολογισμός της Fed προβλέπεται ότι θα φτάσει στα προ πανδημίας επίπεδα και σε πραγματικούς όρους, στα 4,8 τρισ. δολάρια, στις αρχές του 2027. Η ΕΚΤ αναμένεται να καθυστερήσει ακόμη περισσότερο να επανέλθει στο επίπεδο ισολογισμού πριν το 2020.
Ποιος είναι ο αντίκτυπος των QE και των QT;
Όπως εκτιμά η Oxford Economics, η εφαρμογή ενός προγράμματος QE ύψους 1 τρισ. δολαρίων έχει επίπτωση της τάξης των 15 ποσοστιαίων μονάδων για τον κορυφαίο χρηματιστηριακό δείκτη του κόσμου, τον S&P 500. Από την παγκόσμια κρίση του 2008 έως σήμερα, μόνο η Fed έχει αυξήσει τον ισολογισμό της κατά περίπου 8 τρισ. δολάρια. Γίνεται, λοιπόν, εύκολα αντιληπτό, γιατί οι αγορές όχι μόνο έδειξαν αντοχές αλλά φούσκωσαν σε δυσθεώρητα ύψη την τελευταία 15ετία. Για τις αγορές ομολόγων, κάθε QE των 1 τρισ. δολαρίων έχει αντίκτυπο μεταξύ 25 και 75 μονάδων βάσης.
Το γεγονός ότι κάθε 1 τρισ. δολάρια QE οδηγεί τον S&P 500 σε άνοδο της τάξης του 15% εξηγεί εν μέρει και το χρηματιστηριακό ράλι που σημειώθηκε μετά την πανδημία. Σύμφωνα με την Oxford Economics, το μεγάλο ράλι που έστειλε τους κορυφαίους δείκτες σε νέα ιστορικά υψηλά, οφείλεται σε ποσοστό 60%-80% στη νομισματική επέκταση. Επίσης, το μεγαλύτερος μέρος της διόρθωσης που καταγράφηκε το 2022 δεν θα είχε στήριξη αν δεν υπήρχε η στρατηγική των κεντρικών τραπεζών.
Βέβαια, θα ήταν ανόητο να πιστεύει κανείς ότι μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια τις κινήσεις των αγορών, μόνο και μόνο από τις εξελίξεις στα QE και QT, τα οποία είναι απλώς δύο κομμάτια ενός πολύ μεγαλύτερου παζλ. Σε κάθε περίπτωση και επειδή γίνεται πολύς λόγος για τα υψηλά επιτόκια και τα ταυτόχρονα ιστορικά υψηλά των αγορών, μπορούμε να πούμε ότι αναμφίβολα η μανία για την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ο νούμερο ένα παράγοντας, ωστόσο οι αγορές δέχονται στήριξη και από τη ρευστότητα που έχουν διαθέσει οι κεντρικές τράπεζες.
