Της Θεανούς Δαμιάνας Αγαλόγλου*
Ιδιαίτερα θερμός αναμένεται ο Αύγουστος στην Κορεατική Χερσόνησο. Η εκτόξευση διηπειρωτικού πυραύλου από τη Βόρειο Κορέα, ο οποίος κατέπεσε εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Ιαπωνίας, αυξάνει την ένταση, καθώς μάλιστα, ο Βορειοκορεάτης ηγέτης Kim Jong-un προειδοποιεί τις Ηνωμένες Πολιτείες πως «όλη η επικράτεια τους βρίσκεται εντός εμβέλειας των πυραύλων της χώρας του». Από τη δική τους πλευρά, οι Ηνωμένες Πολιτείες απάντησαν με υπερπτήσεις βομβαρδιστικών B-1B πάνω από την Κορεατική Χερσόνησο. Επρόκειτο για άσκηση στην οποία μετείχαν επίσης μαχητικά της Ιαπωνίας και της Νοτίου Κορέας.
Η συγκυρία κατά την οποία εντείνεται η αντιπαράθεση θα μπορούσε θεωρητικά να είναι ευνοϊκή έτσι ώστε να πέσουν οι τόνοι και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις σταθεροποίησης της κατάστασης. Και αυτό γιατί ο νεοκλεγείς από τον Μάιο Πρόεδρος της Νοτίου Κορέας, Moon Jae-in, όχι μόνο είναι πιο μετριοπαθής σε σχέση με τους προκατόχους του αλλά επιθυμεί να αναλάβει πρωτοβουλία αποπυρηνικοποίησης της Χερσονήσου, ώστε το νότιο τμήμα της να μπορεί να συμβιώνει αρμονικά με το βόρειο. Στην πρόσφατη σύνοδο των G20 στο Αμβούργο, ο Moon παρουσίασε για πρώτη φορά το σχέδιο του στο οποίο η συμμαχία της χώρας του με τις Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθεί να αποτελεί σταθερά προκειμένου να συνετιστεί η Πιονγκγιάνγκ. Το σχέδιο στοχεύει στην αποπυρηνικοποίηση μέχρι το 2020, δύο χρόνια πριν τελειώσει η θητεία του Moon, και στη χάραξη ενός οδικού χάρτη για την ειρήνευση.
Ο Moon γνωρίζει πως για να επιτύχει κάτι τέτοιο απαραίτητη προϋπόθεση είναι η βελτίωση της οικονομικής συνεργασίας Σεούλ-Πιονγκγιάνγκ. Για αυτό θέλει να δημιουργήσει τρεις διαφορετικές ζώνες στην Κορεατική Χερσόνησο με βάση την οικονομία. Η μία θα σχετίζεται με την ενέργεια στην Aνατολική Θάλασσα, η άλλη με τις μεταφορές και την αποθήκευση προϊόντων στη Δυτική Θάλασσα και η τρίτη με τον τουρισμό εντός της αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης μεταξύ του νοτίου και βορείου τμήματος. Επίσης, η Σεούλ αναμένεται να πιέσει για τη δημιουργία ενιαίας αγοράς στη Χερσόνησο, η οποία θα στηρίζεται σε σύμπραξη του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα. Το σχέδιο είναι πολύ φιλόδοξο και η επιτυχία του δεν εξαρτάται φυσικά μονάχα από την καλή διάθεση του Moon αυτή καθεαυτή.
Το απρόβλεπτο του χαρακτήρα του ηγέτη της Βορείου Κορέας, ο οποίος δεν είχε εκφέρει άποψη για το συγκεκριμένο σχέδιο, δεν επιτρέπει ιδιαίτερη αισιοδοξία. Παράλληλα, η στάση των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας θα είναι ιδιαιτέρως σημαντική. Ο ίδιος ο Αμερικανός Πρόεδρος έχει ήδη ξεκαθαρίσει πως το δόγμα της «στρατηγικής υπομονής» έχει παρέλθει και δεν βλέπει θετικά τη συμμετοχή της Βορείου Κορέας στις διαπραγματεύσεις και την ενεργοποίηση του διαλόγου με τη συμμετοχή των έξι χωρών. Πολύ συχνά, επίσης, μέσω της πολιτικής των tweets είτε εκφράζει την απογοήτευσή του για τη διστακτική συμπεριφορά του Πεκίνου είτε το κατηγορεί πως δεν ασκεί πίεση στην Πιονγκγιάνγκ.
Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα έχει εξαρχής στηρίξει τον Moon στην προσπάθειά του να διερευνήσει τις πιθανότητες εφαρμογής του σχεδίου του. Και αυτό γιατί δεν επιθυμεί την απομόνωση της Βορείου Κορέας αλλά αντίθετα την ενεργή συμμετοχή της σε πολυμερείς διαπραγματεύσεις με τη συμμετοχή των έξι χωρών. Αν και το Πεκίνο γνωρίζει καλά πως η συνεργασία Ουάσιγκτον-Σεούλ δεν πρόκειται να επηρεαστεί αρνητικά, θεωρεί την πρωτοβουλία του Moon βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση έτσι ώστε να αποφευχθεί το σενάριο σύρραξης με απρόβλεπτες εξελίξεις αλλά και να ανοίξει ο δρόμος για την αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής Χερσονήσου, χωρίς απαραίτητα να έχουν το πάνω χέρι στη διαδικασία οι Ηνωμένες Πολιτείες. Αν, μάλιστα, ο Moon συνεχίσει να δημιουργεί κάποιες δυσκολίες στην Ουάσιγκτον για την συνέχιση της εγκατάστασης της αντιπυραυλικής ασπίδας THAAD στη Νότιο Κορέα, τότε η κινεζική κυβέρνηση θα είναι ακόμα πιο ικανοποιημένη.
Όσο η Κίνα και οι ΗΠΑ δεν συμφωνούν στο πώς θα αντιμετωπίσουν την Πιονγκιάνγκ, τόσο ο ηγέτης της μπορεί να κερδίζει έδαφος. Η ασυμφωνία τους δικαιολογημένα πηγάζει από τις διαφορετικές προτεραιότητες στην περιοχή. Ενώ η Αμερική στοχεύει στον περιορισμό της δράσης του Kim-Jong-un και πιθανώς στην αντικατάστασή του μεσομακροπόθεσμα, η Κίνα δεν επιθυμεί να δει τη Βόρειο Κορέα σε κατάσταση διάλυσης, εκτιμώντας πως, έτσι, θα αυξηθεί η αστάθεια στην περιοχή. Άμεσα, δεν αναμένεται άμεσα συμφωνία Ουάσιγκτον –Πεκίνου για το εν λόγω ζήτημα παρά το γεγονός ότι οι δύο πλευρές έχουν αρχίσει να συζητούν θεσμικά ακόμα και για θέματα ασφάλειας. Και βέβαια όσο οι δύο βασικοί παίκτες διαφωνούν τόσο η πρόταση του Moon θα χάνει σε πολιτική υποστήριξη.
Το μεγάλο ερώτημα που πλέον τίθεται είναι αν οι Ηνωμένες Πολιτείες πρόκειται να εμμείνουν στη σκληρή γραμμή τους απέναντι στη Βόρειο Κορέα, αναθεωρώντας το δόγμα της «στρατηγικής υπομονής» ή θα επιδιώξουν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του απρόβλεπτου Kim-Jong-un. Σε επίπεδο ρητορικής ο Υπουργός Εξωτερικών, Rex Tillerson, έχει προσπαθήσει να ρίξει τους τόνους, σημειώνοντας πως η Βόρειος Κορέα δεν αποτελεί εχθρό των Ηνωμένων Πολιτειών και ότι η πραγματοποίηση διαλόγου αποτελεί «κάποια στιγμή» στόχο της χώρας του. Βέβαια, η απόσταση μεταξύ λόγων και έργων είναι μεγάλη. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν ο Tillerson προσπαθεί απλώς να κερδίσει χρόνο, περιορίζοντας την ένταση ή αν πρόκειται να εξουσιοδοτήσει τον Moon να προχωρήσει στην προσπάθειά του για απευθείας διάλογο με τη Βόρειο Κορέα μέσα από την καλλιέργεια ενός γενικότερου κλίματος εμπιστοσύνης.
*Η κα Θεανώ Δαμιάνα Αγαλόγλου είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Διεθνών Σχέσεων από το London School of Economics and Political Science.
