Του Δρ. Σπύρου Πλακούδα
Παρά τους ισχυρισμούς περί του αντιθέτου, ο Τραμπ εξήλθε της συνάντησης με τον Πούτιν εμφανώς αποδυναμωμένος. Δηλαδή πέραν της μπάλας του Μουντιάλ (!), ο Τραμπ δεν αποκόμισε τίποτα χειροπιαστό εκ μέρους του Πούτιν. Ίσα ίσα που εκνεύρισε τους Δημοκρατικούς – ακόμη και τους ίδιους τους Ρεπουμπλικάνους – με τις άχρωμες απαντήσεις του περί εμπιστοσύνης στις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ. Αντιθέτως, ο Πούτιν αποτελεί δίχως αμφιβολία τον μεγάλο κερδισμένο.
Από παρίας του Δυτικο-κεντρικού διεθνούς συστήματος ο Πούτιν αναβιβάστηκε εν μία νυκτί σε έναν παγκόσμιο παίκτη ισότιμο του προέδρου της υπερδύναμης. Ενώ, μάλιστα, ο Πούτιν έχει κατηγορηθεί πως μόχλευσε υπέρ του Τραμπ την εκλογική αναμέτρηση το 2016 μέσω της διασποράς των fake news και, συν τοις άλλοις, πως διαμελίζει την Ουκρανία! Οι συναντήσεις κορυφής στο Ελσίνκσι μεταξύ Αμερικής και Ρωσίας τείνουν, κατά παράδοση, να λειτουργούν ως κομβικοί σταθμοί για την μετάβαση από την μία εποχή στην άλλη. Τι σηματοδοτεί η συνάντηση αυτή λοιπόν;
Η Εποχή Τραμπ
Η συνάντηση μεταξύ των δύο ανδρών δεν μαρτυρά μόνο την προτίμηση του Τραμπ για ανορθόδοξες διαπραγματευτικές τακτικές – όπως κατέδειξε η συνάντηση με τον ηγέτη της Βορείου Κορέας. Μαρτυρά επίσης αρκετά για την ιδιοσυγκρασία του ίδιου του Τραμπ.
Κατ'αρχάς, ο Τραμπ (ο οποίος ανέκαθεν ήταν ένθερμος οπαδός του Πούτιν) αισθάνεται αρκετά άνετος ενώπιον αυταρχικών ηγετών εξαιτίας της όμοιας ροπής προς τον συγκεντρωτισμό και της περιφρόνησης προς τους θεσμούς. Εν ολίγοις, όμοιος ομοίω αεί πελάζει. Κατά δεύτερον, ο Τραμπ δεν αισθάνεται εξίσου άνετα με δημοκρατικούς ηγέτες – ιδίως ενώπιον δυναμικών γυναικών με μια δασκαλίστικη νοοτροπία όπως η Μέρκελ. Δηλαδή, με τους ... περισσότερους συμμάχους των ΗΠΑ στη Δύση! Εξ ου οι συχνές προστριβές μεταξύ των ΗΠΑ και των συμμάχων της κατά την ανατέλλουσα «Εποχή Τραμπ». Στην εποχή αυτή, οι σταθερές της μεταψυχροπολεμικής τάξης πραγμάτων (π.χ. απομόνωση και περικύκλωση της Ρωσίας) αμφισβητούνται έντονα.
Κατ' αυτόν τον τρόπο, όμως, η Ουάσινγκτον προβάλλει προς τα έξω την εικόνα μιας αλλοπρόσαλλης και ανίσχυρης υπερδύναμης. Η διάσταση απόψεων μεταξύ Τραμπ και του «βαθέους κατεστημένου» στην Ουάσινγκτον ήδη προκαλεί τις πρώτες κρίσεις. Παραδείγματος χάρη, ο Τραμπ επιδιώκει μια άμεση έξοδο των ΗΠΑ από τη Συρία αλλά η CENTOM (ο καλύτερος συνήγορος των Κούρδων της Συρίας) διαφωνεί κάθετα. Κατ' αναλογίαν, ο Τραμπ δεν εναντιώνεται στην πώληση των F-35 στην Τουρκία παρ' όλο που διακεκριμένοι γερουσιαστές αντιτίθενται και έχουν ήδη υποβάλλει ένα σχετικό υπόμνημα στην κρίση του Κονγκρέσου. Ο Τραμπ δεν «συγκατοικεί» αρμονικά με αρκετούς αξιωματούχους (πρωτίστως αυτούς του Υπουργείο Εξωτερικών) με αποτέλεσμα να προκαλείται σύγχυση στη διαμόρφωση της εξωτερικής (και ουχί μόνον) πολιτικής των ΗΠΑ.
Το μόνο κέρδος (ενδεχομένως); Η αποκατάσταση της απευθείας επικοινωνίας μεταξύ των ηγετών της Ρωσίας και της Αμερικής. Βέβαια ήδη υπήρχε ένας ανοιχτός δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ των αρχηγών των ενόπλων δυνάμεων των δύο χωρών ώστε να αποφευχθούν τυχόν «ατυχήματα» όπως προ μηνών στη Ντέιρ αρ Ζορ της Συρίας όπου μισθοφόροι της Ρωσίας και πολιτοφύλακες του Άσαντ σφαγιάστηκαν από τους Κούρδους και Αμερικανούς σε μια σύγκρουση πλησίον πετρελαιοπηγών. Η επικοινωνία μεταξύ των δύο προέδρων ίσως λειτουργήσει θετικά στην πρόληψη τέτοιων κρίσεων.
Το Αβέβαιο Μέλλον
Ο Τραμπ αποτελεί έναν εκ των ελάχιστων ηγετών που εφαρμόζει μέχρι κεραίας όσα είχε εξαγγείλει προεκλογικώς: εμπορικό πόλεμο εναντίον της Κίνας, πιέσεις στην Ευρώπη για αύξηση των αμυντικών δαπανών τους στο ΝΑΤΟ κ.ο.κ. Ο Τραμπ είχε εξ αρχής δηλώσει πως επιθυμεί μια εγκάρδια συνεννόηση (entente) με τον Πούτιν. Γιατί; Επειδή ο Τραμπ εκλαμβάνει την Κίνα ως την υπ' αριθμόν 1 απειλή για τα ζωτικά συμφέροντα των ΗΠΑ και, κατ' αντιστροφή του διπλωματικού ελιγμού του Νίξον το 1972, ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου οραματίζεται την προσέγγιση με την Ρωσία ως αντίβαρο στην αυξανόμενη ισχύ του Σινικού Δράκου. Θα τα καταφέρει όμως;
Πολύ δύσκολα. Γιατί; Εξαιτίας εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων. Ορισμένοι σύμμαχοι των ΗΠΑ (π.χ. Τουρκία) θα δρούσαν ως υπονομευτές (spoilers) σε μια συμφωνία εφ' όλης της ύλης μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ περί, λόγου χάρη, της Συρίας. Κατ' αντιστοιχία, το Κονγκρέσο ή άλλοι διαμορφωτές εξωτερικής πολιτικής ίσως βραχυκυκλώσουν ορισμένα σχέδια του Τραμπ. Ακόμη, δηλαδή, κι αν ο Τραμπ υποσχόταν στον Πούτιν πως οι ΗΠΑ θα αντιταχθούν στην είσοδο της ΠΓΔΜ ή Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, το Κονγκρέσο θα υπερίσχυε έναντι του προέδρου.
Ο Τραμπ ταράζει τα νερά της μεταψυχροπολεμικής τάξης πραγμάτων με το ιδιόρρυθμο ύφος του. Η μόνη βεβαιότητα; Πως παρά τις αρχικές προβλέψεις, ο Τραμπ δεν θα αποπεμφθεί ως πρόεδρος και θα συνεχίσει να προκαλεί αναταταράξεις εντός και εκτός των ΗΠΑ.
*Ο Δρ Σπύρος Πλακούδας είναι Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικής στο American University in the Emirates και Αντιπρόεδρος του ΚΕΔΙΣΑ.
