Η συζήτηση για την κοινή Ευρωπαϊκή Άμυνα έχει ενταθεί τα τελευταίο διάστημα, ειδικά μετά την πολιτική αποστασιοποίησης του κ. Τραμπ από τα ευρωπαϊκά ζητήματα ασφαλείας. Η ανάγκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ενισχύσει την αμυντική της αυτονομία δημιουργεί νέα δεδομένα, στα οποία η Τουρκία, παρότι δεν είναι κράτος - μέλος, επιχειρεί να αποκτήσει ρόλο.
Η Ελλάδα και η Τουρκία, δύο χώρες με ιστορικά τεταμένες σχέσεις, βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της συζήτησης λόγω της γεωπολιτικής τους σημασίας και των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου
Η κοινή Ευρωπαϊκή Άμυνα αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της ΕΕ στην προσπάθεια ενίσχυσης της ασφάλειας και της στρατηγικής αυτονομίας της. Ωστόσο, η πιθανότητα εμπλοκής της Τουρκίας σε αυτήν τη δομή δημιουργεί σοβαρές ανησυχίες, τόσο για την Ευρώπη όσο και για την Ελλάδα και την Κύπρο, οι οποίες αντιμετωπίζουν άμεσες απειλές από την Άγκυρα.
Η Τουρκία, αν και δεν είναι μέλος της ΕΕ, αποτελεί μέλος του ΝΑΤΟ και επιχειρεί να εδραιώσει την επιρροή της στην Ευρωπαϊκή Αμυντική πολιτική. Η συμμετοχή της σε οποιονδήποτε ευρωπαϊκό αμυντικό μηχανισμό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση, καθώς η Άγκυρα ακολουθεί μια αυτόνομη και πολλές φορές συγκρουσιακή εξωτερική πολιτική.
Ένας βασικός κίνδυνος είναι η υπονόμευση της ενότητας και της αξιοπιστίας της κοινής Ευρωπαϊκής Άμυνας. Η ΕΕ επιδιώκει την ανάπτυξη μιας κοινής στρατηγικής ασφάλειας που θα βασίζεται σε κοινές αξίες και συμφέροντα. Ωστόσο, η Τουρκία έχει επανειλημμένα αποδείξει ότι προωθεί τις δικές της εθνικές φιλοδοξίες σε βάρος των Ευρωπαϊκών συμφερόντων, όπως αποδεικνύεται από τις στρατιωτικές της επεμβάσεις στη Συρία και τη Λιβύη.
Επιπλέον, η Τουρκία θα μπορεί να χρησιμοποιήσει τη συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Άμυνα για να αποκτήσει πρόσβαση σε κρίσιμες στρατιωτικές πληροφορίες. Με δεδομένες τις εντάσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο, αυτό θα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια των κρατών-μελών της ΕΕ, καθώς η Άγκυρα θα μπορεί να αξιοποιήσει αυτές τις πληροφορίες για να ενισχύσει τις επιθετικές της πολιτικές.
Η Ελλάδα και η Κύπρος είναι τα δύο κράτη-μέλη της ΕΕ που αντιμετωπίζουν διαχρονικά την τουρκική προκλητικότητα και επιθετικότητα. Από τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου στο Αιγαίο μέχρι τις προκλητικές ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ, η Άγκυρα έχει δείξει ότι δε σέβεται την κυριαρχία των Ευρωπαϊκών κρατών, δε σέβεται το Διεθνές Δίκαιο, δε σέβεται τις Διεθνείς Συνθήκες και γενικότερα δε σέβεται τους θεσμούς. Είναι μια επεκτατική χώρα με έναν ηγέτη που απειλεί τους πάντες και που αποτελεί για την Ελλάδα και την Κύπρο υπαρξιακή απειλή.
Αν η Τουρκία αποκτήσει ρόλο στην Ευρωπαϊκή Άμυνα, τότε το σίγουρο είναι ότι θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί τον ρόλο αυτόν, για να χρησιμοποιήσει τους Ευρωπαϊκούς Αμυντικούς μηχανισμούς προς όφελός της, παρακάμπτοντας ή εκμεταλλευόμενη τους θεσμούς της ΕΕ, για να ενισχύσει την επιθετική της πολιτική έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου. Αυτό θα δημιουργήσει ένα επικίνδυνο προηγούμενο, όπου μια τρίτη χώρα θα έχει λόγο σε θέματα άμυνας, επηρεάζοντας τη λήψη αποφάσεων σε βάρος δύο κρατών-μελών.
Επιπλέον, η Ελλάδα και η Κύπρος θα αντιμετωπίσουν έναν σοβαρό κίνδυνο στρατιωτικής και διπλωματικής απομόνωσης, καθώς η ΕΕ πιθανώς να δίσταζε να στηρίξει δύο κράτη-μέλη της, εάν η Τουρκία έχει ενεργό ρόλο στις αμυντικές δομές της.
Η Ελλάδα και η Κύπρος διαθέτουν ένα ισχυρό διπλωματικό εργαλείο: το δικαίωμα βέτο. Θα πρέπει να το χρησιμοποιήσουν ώστε να εμποδίσουν οποιαδήποτε προσπάθεια εμπλοκής της Τουρκίας στην κοινή Ευρωπαϊκή Άμυνα. Η παρουσία μιας χώρας που απειλεί την εδαφική ακεραιότητα δύο κρατών-μελών της ΕΕ είναι ασυμβίβαστη με τις αρχές και τις αξίες της Ένωσης.
Η ΕΕ οφείλει να υιοθετήσει μια σαφή και σταθερή στρατηγική απέναντι στην Τουρκία, λαμβάνοντας υπόψη:
- Την ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας με την Ελλάδα και την Κύπρο, παρέχοντας εγγυήσεις ασφαλείας και στρατιωτική υποστήριξη.
- Τη διασφάλιση ότι οποιαδήποτε συνεργασία της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Άμυνα, εάν και εφόσον αυτό γίνει αποδεκτό από την ΕΕ, θα γίνει υπό αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις, ώστε να αποτρέπεται η κατάχρηση της συνεργασίας αυτής για εθνικά συμφέροντα που αντιβαίνουν στις Ευρωπαϊκές αρχές και σε βάρος της κυριαρχίας των χωρών μελών της ΕΕ.
Η κοινή Ευρωπαϊκή Άμυνα δεν μπορεί να περιλαμβάνει κράτη που αποτελούν πηγή αποσταθεροποίησης και απειλή για κράτη-μέλη της ΕΕ. Η Ελλάδα και η Κύπρος, που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτής της απειλής, πρέπει να διασφαλίσουν ότι η Τουρκία δε θα αποκτήσει θέση εντός των Ευρωπαϊκών Αμυντικών δομών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να επιδείξει αποφασιστικότητα, διασφαλίζοντας ότι η κοινή Ευρωπαϊκή Άμυνα παραμένει ένα σύστημα που προωθεί τη σταθερότητα και την ειρήνη, αντί να επιτρέπει σε επιθετικές δυνάμεις, όπως η Τουρκία, να εκμεταλλεύονται τους μηχανισμούς της προς ίδιον όφελος. Η Ελλάδα και η Κύπρος δεν πρέπει να δεχτούν την εμπλοκή μιας χώρας που απειλεί την κυριαρχία τους. Η χρήση του βέτο είναι όχι μόνο δικαίωμα, αλλά και στρατηγική αναγκαιότητα για την προστασία των εθνικών και ευρωπαϊκών συμφερόντων.
*Αντιπτέραρχος (Ι) εα. Κωνσταντίνος Ιατρίδης, Επίτιμος Διοικητής ΔΑΥ, Επίτιμος Πρόεδρος Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας, Αμυντικός Αναλυτής
