Του Θεοφάνη Τάση*
Η σχέση μεταξύ της Κίνας και της Βόρειας Κορέας είναι συνθετότερη απ'' ότι συνήθως παρουσιάζεται, δηλαδή ως συμμάχων με ισχυρούς δεσμούς φιλίας βασισμένης σε κοινά συμφέροντα. Σε αυτή την θεώρηση η Βόρεια Κορέα είναι σχεδόν πλήρως εξαρτημένη από την Κίνα για την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών, τις εξαγωγές της και την εισαγωγή τροφίμων. Η Κίνα από την άλλη φοβάται μια ενδεχόμενη γεωπολιτική αστάθεια στην περιοχή και τα κύματα προσφύγων που θα εισέρρεαν στην επικράτειά της. Παράλληλα, αξιοποιεί την Βόρεια Κορέα για τον περιορισμό της περαιτέρω αύξησης ισχύος των ΗΠΑ στην κορεατική χερσόνησο καθώς οι ΗΠΑ είναι σύμμαχος της Νότιας Κορέας. Σε αυτά τα συμφέροντα αποδίδεται η απροθυμία της Κίνας ν'' ασκήσει πίεση στην Βόρεια Κορέα προκειμένου εκείνη να εγκαταλείψει το πυρηνικό της πρόγραμμα.
Κατά την γνώμη μου η παραπάνω θεώρηση δεν είναι πια ακριβής εξαιτίας της επιδείνωσης κατά την τελευταία πενταετία της σχέσης των δυο κρατών η οποία μοιάζει πλέον περισσότερο με εχθριλία καθώς παρουσιάζει συγχρόνως στοιχεία φιλίας και αντιπαλότητας με συγκαλυμμένη αντιπάθεια.
Ο κινέζος πρόεδρος Xi δεν έχει συναντήσει ούτε φαίνεται να επιθυμεί να συναντήσει τον Kim του οποίου η πολεμική ρητορική σε συνδυασμό με τις αλλεπάλληλες πυρηνικές δοκιμές βλάπτουν την εικόνα της ειρηνικής υπερδύναμης που θέλει να προβάλλει η Κίνα στην διεθνή πολιτική σκηνή. Αλλά και στο εσωτερικό ο εκνευρισμός για την αλαζονική πολιτική του καθεστώτος του Kim μεγεθύνεται και οι φωνές που επιθυμούν αποστασιοποίηση από αυτό πληθαίνουν διότι υπάρχει κίνδυνος η ανεκτική στάση της Κίνας απέναντι στην Βόρεια Κορέα να ερμηνευθεί τελικά ως αδυναμία του Xi επιβολής των στρατηγικών του επιλογών στην βοριοανατολική Ασία. Σε αυτές τις επιλογές η Βόρεια Κορέα διαδραματίζει μικρότερο ρόλο απ'' ότι στο παρελθόν διότι τα προαναφερθέντα συμφέροντα της Κίνας έχουν εν τω μεταξύ επαναπροσδιοριστεί.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια ο κινεζικός στρατός έχει εκσυγχρονιστεί με θεαματικό τρόπο χάρη σε πολυέξοδα εξοπλιστικά προγράμματα και την αναδιοργάνωση της διοικητικής δομής του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η Κίνα να αισθάνεται μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και να φοβάται πολύ λιγότερο μια ενδεχόμενη γεωπολιτική αστάθεια στην περιοχή εξαιτίας της κατάρρευσης του καθεστώτος του Kim επειδή θα ήταν επαρκώς προετοιμασμένη για ν'' ανταποκριθεί τόσο στην φύλαξη των συνόρων της όσο και στην διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων στην κορεατική χερσόνησο. Όσον αφορά την μαζική είσοδο βορεοκορεατών προσφύγων η βαριά εξοπλισμένη και πολυάριθμη -ο αριθμός των ενστόλων κυμαίνεται γύρω στις πενήντα χιλιάδες- κινεζική αστυνομία στα βόρεια σύνορα μοιάζει σε θέση να φέρει εις πέρας τον συνοριακό έλεγχο και την δημιουργία μιας ζώνης υποδοχής και προσωρινής φιλοξενίας των προσφύγων.
Τέλος, σχετικά με την υπεράσπιση της Βόρειας Κορέας ως ένα είδος αναχώματος έναντι της γεωπολιτικής επέκτασης των ΗΠΑ ο φόβος για μια ενδεχόμενη ενοποίηση της κορεατικής χερσονήσου δεν έχει απλώς υποχωρήσει, αλλά πλέον μια ενοποιημένη Κορέα αντιμετωπίζεται θετικά από την Κίνα με τον Xi να έχει εκφράσει δημόσια την υποστήριξή του για την βαθμιαία επανένωση των κορεατικών κρατών. Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι η Κίνα χάρη στην οικονομική και στρατιωτική πρόοδο των τελευταίων ετών δεν ανησυχεί πια για τον ρόλο των ΗΠΑ στην περιοχή. Ωστόσο πλέον επενδύει δυναμικά στην βελτίωση των σχέσεών της με την Νότια Κορέα έτσι ώστε μελλοντικώς να συνδιαμορφώσει σύμφωνα με τα συμφέροντά της την κορεατική ενοποίηση.
Αν η παραπάνω ανάλυση στην γραμμή της Oriana Skylar Mastro, καθηγήτριας Διεθνών Σχέσεων στο Georgetown University, είναι ακριβής και η σχέση Κίνας και Βόρειας Κορέας έχει επιδεινωθεί με τα συμφέροντά τους να μην συγκλίνουν πια, τότε ποια θα ήταν η στάση της Κίνας στην περίπτωση μιας στρατιωτικής σύγκρουσης της Βόρειας Κορέας με τις ΗΠΑ; Αυτό εξαρτάται από την έκταση και την ένταση της σύγκρουσης. Πρώτα απ'' όλα μοιάζει εύλογο να υποθέσουμε ότι η Κίνα παρά την ισχύ της δεν επιθυμεί αναταραχή στην περιοχή της έτσι ώστε σ'' ένα πρώτο στάδιο να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια αποτροπής μιας στρατιωτικής σύγκρουσης. Στην περίπτωση που αυτή απέβαινε άκαρπη και η σύγκρουση περιορίζονταν σε αεροπορικές επιδρομές, ανταλλαγές πυρών και εκτοξεύσεις πυραύλων στα σύνορα της Βόρειας με την Νότια Κορέα φαίνεται πιθανό η Κίνα ν'' αυτοπεριοριζόταν προκειμένου να μην διακινδυνεύσει έναν γενικευμένο πόλεμο. Αν όμως κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό και οι ΗΠΑ συμμετείχαν στις πολεμικές επιχειρήσεις εισβάλλοντας με στρατεύματα στην Βόρεια Κορέα, τότε η Κίνα θα εισέβαλλε άμεσα στην Βόρεια Κορέα κινητοποιώντας τον στρατό της στα κινεζοκορεατικά σύνορα.
Οι λόγοι για τους οποίους μπορούμε να είμαστε σχετικά βέβαιοι για κάτι τέτοιο είναι τρεις: Πρώτον, η Κίνα θα επιχειρούσε, και θα πετύχαινε, να καταλάβει τις βάσεις πυρηνικών όπλων, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων απέχει μόλις γύρω στα εκατό χιλιόμετρα από τα κινεζοκορεατικά σύνορα, για να ελαχιστοποιήσει την ζημιά για την ίδια από την χρήση τους καθώς ένα πυρηνικό νέφος θα είχε τρομακτικές συνέπειες για την βόρεια Κίνα. Δεύτερον, για ν'' αποτρέψει το ενδεχόμενο μετά την λήξη του πολέμου μια ενοποιημένη Κορέα να διαθέτει πυρηνικά όπλα και, τρίτον, για να παρεμποδίσει την μελλοντική εγκατάσταση αμερικανικών στρατευμάτων σε βάσεις κοντά στα σύνορά της. Έχοντας κατά νου τα προαναφερθέντα μπορούμε να καταλάβουμε την πρόσφατη αλλαγή πολιτικής του καθεστώτος του Kim προς την Νότια Κορέα ως μια προσπάθεια αποκλιμάκωσης της πρόσφατης έντασης με τις ΗΠΑ στο φως της εχθριλίας με την Κίνα.
*Ο Θεοφάνης Τάσης διδάσκει Σύγχρονη Φιλοσοφία στο Alpen-Adria Universitat και είναι μέλος της Ανθρωπιστικής Ακαδημίας του Βερολίνου.
