Του Δρος Σπύρου Πλακούδα*
Οι εξελίξεις στη βόρεια Συρία προ ημερών επιβεβαιώνουν τη σχιζοφρένεια της σύρραξης αυτής. Αφενός, ο Πούτιν υποδέχεται τον Ερντογάν στην Μόσχα «μετά βαΐων και κλάδων» και αστειεύεται μαζί του ενώπιον των τηλεοπτικών φακών λίγες ώρες μετά την περικύκλωση ενός παρατηρητηρίου των Τούρκων στην επαρχία της Χάμα και την προσβολή μιας αυτοκινητοπομπής των Τούρκων και, κατ' επέκταση, τους λεονταρισμούς της Τουρκίας περί δυναμικής αντίδρασης εναντίον του (υποστηριζόμενου από τον Πούτιν!) Άσαντ. Αφετέρου, ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης της Τουρκίας ανακοινώνει (πανηγυρικώς μάλιστα!) την υλοποίηση της πρώτης φάσης του οδικού χάρτη μεταξύ Τούρκων και Αμερικανών για «ζώνη ασφαλείας» στα εδάφη της Ροτζάβα (του αυτόνομου Κουρδικού κρατιδίου ανατολικά του ποταμού Ευφράτη)ενώ προ ημερών ο Υπουργός Εξωτερικών της ίδιας χώρας εκτόξευε ύβρεις και απειλές εναντίον των ΗΠΑ. Τι έχει συμβεί λοιπόν; Πάσχει από σχιζοφρένεια η ηγεσία της Τουρκίας;
Ουδέν αναληθέστερον τούτου!Απλώς οι εξελίξεις στα πεδία των μαχών της Συρίας αναδεικνύουν τα διλήμματα – αν όχι αδιέξοδα – της μονολιθικής πολιτικής του Ερντογάν. Με βάση τη Συμφωνία του Σότσι (και πριν αυτής, της τριμερούς Διάσκεψης Κορυφής της Αστανά) ο Ερντογάν είχε εγγυηθεί πως η Τουρκία θα αφοπλίσει τους τζιχαντιστές και θα αποριζοσπαστικοποιήσει τους υπόλοιπους ατάκτους στην επαρχία Ιντλίμπ. Παρά την αθρόα υποστήριξη της Τουρκίας, όμως, οι σύμμαχοι της ηττήθηκαν κατά κράτος από τους τζιχαντιστές και υποχώρησαν προς βορρά.
Ο Ερντογάν υπέθεσε πως δεν αντιδράσουν στρατιωτικώς οι Πούτιν και Άσαντ στην παράβαση των συμπεφωνημένων για δύο λόγους: πρώτον, οι τζιχαντιστές (εν αντιθέσει με τους άλλους άτακτους) συνιστούν μια υπολογίσιμη στρατιωτική δύναμη και μια εκστρατεία εναντίον τους θα στοιχίσει ακριβά σε αίμα, χρόνο και χρήμα (σε μια εποχή που ο Πούτιν προγραμματίζει την απόσυρση της Ρωσίας από τα πεδία των μαχών)· δεύτερον, η αγορά των βαλλιστικών πυραύλων S-400 και η απειλή περί εισβολής εναντίων των (υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ) Κούρδων ώθησε την Άγκυρα στην αγκάλη της Μόσχας έτι περαιτέρω. Ως εκ τούτου, η επίθεση εναντίον των επαρχιών Χάμα και Ιντλίμπ αιφνιδίασε τον Ερντογάν. Η οποία μάλιστα εκδηλώθηκε μόλις δύο ημέρες μετά τη συμφωνία μεταξύ της Άγκυρας και της Ουάσιγκτον για τη «ζώνη ασφαλείας»!!!
Ο Ερντογάν, όμως, αιφνιδιάστηκε περισσότερο από την ψυχρή στάση του Πούτιν υπέρ του Άσαντ κατά το διττό επεισόδιο της περικύκλωσης του παρατηρητηρίου και της προσβολής της αυτοκινητοπομπής από τον Συριακό Αραβικό Στρατό. Παρά την εσπευσμένη επίσκεψη του Προεδρικού Συμβούλου και του Υπουργού Εθνικής Άμυνας της Τουρκίας στην Μόσχα στις 20 και 21 Αυγούστου, η πόλη SheikhKhanoun υπέκυψε τελικά στην ολομέτωπη επίθεση του Άσαντ. Η πόλη αυτή ήλεγχε την Εθνική Οδό M4 και, κατά κατ' επέκταση, η κατάληψή της αποκαθιστά την ομαλή επικοινωνία μεταξύ Χαλεπίου και Χάμα. Ο Άσαντ μάλλον δεν θα σταματήσει αλλά θα συνεχίσει την προέλασή του μέχρι την Mara'atAlNouman– την πόλη επί της Εθνικής Οδού Μ5 που συνδέει τη Λατάκια (το προπύργιο των Αλαουιτών) με το Χαλέπι. Άλλωστε ο Άσαντ γνωρίζει τα όρια της όποιας Τουρκικής αντίδρασης πλέον. Ο Ερντογάν, παρά την επίθεση φιλίας προς τον Πούτιν, δεν έχει εξασφαλίσει το επιθυμητό: την εγγύηση της Μόσχας για το σεβασμό της «ζώνης επιρροής» της Άγκυρας στην Ιντλίμπ. Ο Πούτιν στοιχηματίζει πως ο Ερντογάν δεν θα διακινδυνεύσει μια ανοιχτή σύγκρουση με τον Άσαντ επειδή αυτή θα προκαλέσει αυτομάτως την αντίδραση της Μόσχας και της Τεχεράνης σε μια εποχή που οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ καρκινοβατούν.Παρεμπιπτόντως, οι τρεις αρμόδιοι αξιωματικοί του Τουρκικού ΓΕΕΘΑ για την Ιντλίμπ καρατομήθηκαν –ως αποδιοπομπαίοι τράγοι μάλλον προς εξευμενισμό του Ερντογάν.
Όμως δεν ήταν οι μόνοι ανώτατοι αξιωματικοί που αποπέμφθηκαν εκτάκτως. Δύο στρατηγοί που είχαν ταχθεί ανοιχτά υπέρ μιας εκστρατείας εναντίον των Κούρδων «συνταξιοδοτήθηκαν πρόωρα» – την ημέρα μάλιστα της άφιξης των Αμερικανών στην νοτιοανατολική Τουρκία για την υλοποίηση του οδικού χάρτη για τη «ζώνη ασφαλείας». Λόγω της ασάφειας τόσων σημείων (π.χ. ως προς εύρος της ζώνης),η συμφωνία απλώς «αγοράζει χρόνο» ώστε να αποφευχθεί μια σύρραξη μεταξύ των Κούρδων και Τούρκων.Έγκειται όμως ο βάσιμος κίνδυνος η εν λόγω συμφωνία να εξελιχθεί σε Μανμπίζ Φιάσκο Νο. 2 – όπου η δήθεν συν-διαχείριση της Μανμπίζ (το μήλον της έριδος μεταξύ Κούρδων και Τούρκων) έμεινε «γράμμα κενό» παρά τις υποσχέσεις των Αμερικανών. Η πρόσφατη διαρροή στον Κουρδικό ηλεκτρονικό τύπο της είδησης περί εκπαίδευσης των Κούρδων στην χρήση ελικοπτέρων μάλλον θα δυσαρέστησε τους Τούρκους.
Εκτίμηση
Πως θα εξελιχθούν τα πράγματα, λοιπόν, από εδώ και στο εξής; Οι Πούτιν και Άσαντ θα συνεχίσουν μάλλον την προέλασή τους στην Ιντλίμπ υιοθετώντας την «τακτική του σαλαμιού»: μία πόλη ή περιοχή την φορά. Πώς θα αντιδράσει η Άγκυρα; Μάλλον με ενίσχυση των συμμάχων της στο πεδίο της μάχης και διασκέψεις επί διασκέψεων με την Μόσχα (ενδεχομένως και την Τεχεράνη). Έως πότε όμως; Μάλλον έως ότου απομείνει στην Άγκυρα η κατοχή μιας λωρίδα γης πλησίον των συνόρων (εύρους λίγων χιλιομέτρων) για «ανθρωπιστικούς λόγους» (ήτοι, τα 3 εκατομμύρια των κατοίκων της Ιντλίμπ). Και ανατολικώς του ποταμού Ευφράτη; Μάλλον οι ΗΠΑ και Τουρκία θα συνεχίσουν το διάλογο για χάρη του …διαλόγου!!!Ο Ερντογάν δεν θα εκστρατεύσει κατά των Κούρδων και δεν θα διακινδυνεύσουν οι ζωές των Αμερικανών στρατιωτών και συμβούλων στη βόρεια Συρία και, εις αντάλλαγμα, ο Τραμπ θα καθυστερήσει την επιβολή των κυρώσεων εις βάρος της Τουρκίας.
Περισσότερα περί Συρίας, Τουρκίας και Κουρδικού Ζητήματος εδώ.
* Ο Δρ Σπύρος Πλακούδας είναι επίκουρος Καθηγητής Εθνικής Ασφάλειας στο Rabdan Academy (Αμπού Ντάμπι) και Αντιπρόεδρος του ΚΕΔΙΣΑ.
