Της Νικολέττας Κουρούσιη*
Στις 24 Ιουνίου 2016, ο κόσμος ξύπνησε και βρέθηκε αντιμέτωπος με ένα συμβάν που θεωρείτο κατά κόρον αδιανόητο: Το Ηνωμένο Βασίλειο είχε ψηφίσει –με 52% προς 48%- να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, διαψεύδοντας τις προβλέψεις και αψηφώντας αυτό που ορισμένοι θεωρούσαν ως απόλυτη λογική. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας,που είχε σκάσει ως κεραυνός εν αιθρία, έθεσε επί τάπητος τις αδυναμίες του ευρωπαικού εγχειρήματος ενώ οι άμεσες επιπτώσεις περιλάμβαναν την παραίτηση του πρωθυπουργού David Cameron, αναταραχές στις διεθνείς αγορές, ερωτηματικά μεταξύ άλλων ηγετών της ΕΕ και του κόσμου, ανησυχία στην Ουάσιγκτον και δυσαρέσκεια εντός του ΗΒ, και συγκεκριμένα στη Σκωτία και τη Βόρεια Ιρλανδία, οι οποίες σαφώς ευνοούσαν το «εντός».
Η νυν πρωθυπουργός της Σκωτίας, Nicola Sturgeon, επέκρινε το αποτέλεσμα ως «δημοκρατικά απαράδεκτο», καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών στην Σκωτία τάχθηκε υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ε.Ε. και τώρα έχει υποσχεθεί ένα νέο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της χώρας. Τη στήριξη της πρωτοβουλίας της πρωθυπουργού αποφάσισε να δώσει το τοπικό κοινοβούλιο της Σκωτίας, καθώς την Τρίτη 28 Μαρτίου, ψήφισε υπέρ της διεξαγωγής ενός νέου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτητοποίηση της χώρας από το Ηνωμένο Βασίλειο, στα τέλη του 2018 ή εντός του 2019, μόλις αποσαφηνιστούν οι όροι της αποχώρησης του ΗΒ από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Την ίδια στιγμή, η βρετανική κυβέρνηση, μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος της ψηφοφορίας, τόνισε ότι δεν πρόκειται να εισέλθει επί του παρόντος σε διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση της Σκωτίας για την διεξαγωγή νέου δημοψηφίσματος, επισημαίνοντας πως θα είναι άδικο για τους πολίτες της Σκωτίας να τοποθετηθούν σε μια τόσο σημαντική απόφαση, χωρίς να έχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για την μελλοντική σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με την ΕΕ.
Οι προκλήσεις και τα ερωτηματικά που αναδύονται γύρω από τις επιπτώσεις ενός πιθανού θετικού αποτελέσματος σε μια νέα ψηφοφορία για ανεξαρτητοποίηση της Σκωτίας είναι αρκετά.
Καταρχάς ερωτηματικά προκύπτουν για τη θέση της Σκωτίας εντός της Ε.Ε., καθώς σύμφωνα με δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων, μια ανεξάρτητη Σκωτία οφείλει σύμφωνα με το νομικό καθεστώς της Ε.Ε, να υποβάλει αίτημα για ένταξη στον οργανισμό, ενώ θα μπορούσε να χρειαστεί να περιμένει χρόνια πριν από την εξασφάλιση της αποδοχής. Η Ε.Ε, από την άλλη, μπορεί να επιτρέψει σε μια ανεξάρτητη Σκωτία να περάσει ταχύρυθμα σε μια ένταξη αλλά αυτή δε θα ήταν μια καθόλου εύκολη επιλογή για την Ε.Ε., καθώς μερικά από τα μέλη της ανησυχούν ότι τα αποσχιστικά κινήματα εντός των χωρών τους (όπως στην Καταλονία) θα ενθαρρυνθούν αν ανεξαρτητοποιηθεί η Σκωτία. Το μόνο σίγουρο βέβαια είναι ότι η Σκωτία εντός του Ηνωμένου Βασιλείου αποποιείται την ιδιότητα του κράτους μέλους της Ε.Ε, ενώ ως ανεξάρτητο κράτος δύναται να διεκδικήσει την ένταξή της στον οργανισμό.
To γεγονός μιας πιθανής ανεξαρτητοποίησης της Σκωτίας έχει φέρει στο προσκήνιο και τη συζήτηση για το οικονομικό μέλλον της χώρας. Στη συζήτηση κυρίαρχο θέμα αποτελεί το ποιο θα είναι το νόμισμα που θα χρησιμοποιεί μια ανεξάρτητη Σκωτία, το ρίσκο που θα προκύψει από την απώλεια της προστασίας της βρετανικής αγοράς, όπως επίσης και οι οικονομικές ρυθμίσεις στις συναλλαγές με τις χώρες του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς το εμπόριο που διεξάγει η χώρα με τις υπόλοιπες χώρες του Ηνωμένου Βασιλείου είναι 4 φορές μεγαλύτερο, από το εμπόριο με τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Φυσικά στη συζήτηση δεν παραβλέπονται τόσο οι μελλοντικές προοπτικές που διανοίγονται με την ένταξη στην Ε.Ε και σε μία κατά πολύ μεγαλύτερη αγορά, όσο και η δυνατότητα μιας ανεξάρτητης Σκωτίας να επιτύχει μια καλύτερη αναδιανομή του πλούτου εντός της επικράτειάς της.
Μείζον ζήτημα αποτελεί και η ασφάλεια του νέου μικρού κράτους που θα προκύψει, καθώς θα καταστεί αναγκαία η δημιουργία ενός νέου στρατού και σώματος μυστικών υπηρεσιών, η αποτελεσματικότητα των οποίων δεν μπορεί να είναι βέβαιη, τουλάχιστον στο βαθμό της αποτελεσματικότητας των αντίστοιχων βρετανικών. Η χώρα επίσης θα πρέπει να συνάψει νέες συμμαχίες ενώ εάν επιθυμεί την παραμονή της στο ΝΑΤΟ, θα πρέπει να διεκδικήσει την επανένταξή της στον οργανισμό, καθώς όπως και στην περίπτωση της Ε.Ε, θα απωλέσει την ιδιότητα του κράτους-μέλους με την ανεξαρτητοποίησή της.
Εν κατακλείδι, πολλά καθίστανται τα ερωτηματικά και οι αμφιβολίες που προκύπτουν γύρω από την ανεξαρτησία της χώρας και που θα πρέπει να εξεταστούν ενδελεχώς στο ισοζύγιο κόστους – οφέλους πριν από τη λήψη της κρίσιμης απόφασης, ενώ όπως έχουμε δει και σε άλλες περιπτώσεις, πολλές φορές αστάθμητοι παράγοντες, όπως η επιθυμία των λαών για αυτοδιάθεση, δύνανται να επηρεάσουν το αποτέλεσμα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ένα θετικό αποτέλεσμα σε μια νέα ψηφοφορία θα επηρεάσει καταλυτικά τόσο το μέλλον της ίδιας της Σκωτίας, όσο και των υπόλοιπων χωρών του Ηνωμένου Βασιλείου αλλά και της Ε.Ε.
* Η Νικολέττα Κουρούσιη είναι διεθνολόγος (Μεταπτυχιακό στις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές, Πανεπιστήμιο Πειραιώς) και δημοσιογράφος.
