Του Αλέξανδρου Σκούρα
Στη χθεσινή επικαιρότητα ξεχώρισαν δύο ειδήσεις, όχι για τη δημοφιλία ή τη σημαντικότητά τους αλλά για το πόσο καλά εκπροσωπούν τη θεωρία των "δύο Ελλάδων". Από τη μία πλευρά οι ηθοποιοί του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, που απεργούν διότι αισθάνονται ότι η συλλογική σύμβαση εργασίας που τους προτείνει το ΚΘΒΕ τους αδικεί και από την άλλη το Ίδρυμα Νιάρχος που δωρίζει 20 εκατομμύρια ευρώ στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Οι δύο Ελλάδες, οι δύο αυτοί εντελώς αντίθετοι κόσμοι συγκρούονται καθημερινά εδώ και δεκαετίες και όσο η οικονομία αρχίζει δειλά δειλά να μεγαλώνει, η ένταση μεταξύ τους θα αυξηθεί.
Πριν όμως πούμε περισσότερα για τις δύο αυτές ειδήσεις καλό θα ήταν να εμβαθύνουμε στο θέμα των δύο Ελλάδων. Σήμερα στη χώρα μας έχουμε, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, 9,1 εκατομμύρια κατοίκους εκ των οποίων 5,1 είναι οικονομικά μη ενεργοί (κυρίως συνταξιούχοι) ή άνεργοι. Αυτό σημαίνει ότι 3,8 εκατομμύρια Έλληνες δουλεύουν για να υποστηρίζουν όλους τους υπόλοιπους. Οι άνεργοι και οι μη οικονομικά ενεργοί πολίτες, σε μεγάλο βαθμό, εξαρτώνται από το κράτος είτε για τις συντάξεις, είτε για τα επιδόματα, είτε για την εκπαίδευσή τους. Όμως, και στους εργαζόμενους υπάρχει μία μεγάλη ομάδα ανθρώπων που και αυτοί εξαρτώνται από το κράτος για τη διαβίωσή τους, είτε ως δημόσιοι υπάλληλοι, συμβασιούχοι του δημοσίου και μετακλητοί, είτε ως εργαζόμενοι σε κλάδους που επιβιώνουν χάρη σε κρατικές επιδοτήσεις ή απευθείας χρηματοδοτήσεις.
Η μεγάλη διαχωριστική γραμμή της ελληνικής οικονομίας και κατ' επέκταση ολόκληρης της κοινωνίας μας βασίζεται στο από που προκύπτει η ευημερία του καθενός μας. Για όσους η ευημερία τους εξαρτάται από κράτος, τα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους για να ζήσουν καλύτερα είναι η ψηφοθηρία, οι απεργίες, ο συνδικαλισμός, οι στάσεις εργασίας, οι πορείες στα κέντρα των πόλεων και οτιδήποτε άλλο μπορεί να αυξήσει την απήχηση των αιτημάτων τους προς την εκάστοτε κυβέρνηση. Για τους υπόλοιπους, που η ευημερία τους εξαρτάται δεν εξαρτάται από το κράτος, τα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους είναι η παραγωγικότητα, η επιμόρφωση, η σκληρή δουλειά, οι επενδύσεις, και ο υγιής ανταγωνισμός.
Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, η ένταξη ενός πολίτη σε μία από τις δύο παραπάνω ομάδες δεν συνεπάγεται με κάποιο ηθικό ή άλλο χαρακτηρισμό. Άλλωστε, ένας εργαζόμενος που δούλεψε σκληρά για 35 χρόνια και βγήκε στη σύνταξη, μεταφέρεται υποχρεωτικά από τη μία ομάδα στην άλλη λόγω της φύσης του συνταξιοδοτικού μας συστήματος. Όμως, οι εκπρόσωποι των συμφερόντων τους, είτε λέγονται συνδικαλιστές, είτε ασφαλιστικά ταμεία, είτε ΑΔΕΔΥ, είτε οτιδήποτε άλλο, για να κάνουν καλά τη δουλειά τους πρέπει συνεχώς να απαιτούν περισσότερα χρήματα από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Αυτό ακριβώς συμβαίνει αυτές τις μέρες με τους απεργούς - ηθοποιούς που στελεχώνουν επτά θεατρικές σκηνές του ΚΘΒΕ και από την πλευρά τους είναι απόλυτα ορθολογική η στάση τους. Αντί λοιπόν να απελευθερώσουμε τους καλλιτέχνες και τους επιχειρηματίες της τέχνης από τον κρατικό μηχανισμό, που ήδη είναι επιβαρυμένος και αποτυγχάνει σε βασικότερες λειτουργίες του, συνεχίζουμε τη διαιώνιση ενός συστήματος που κάνει τους καλλιτέχνες αιχμάλωτους της εκάστοτε κυβέρνησης. Αντί οι αμοιβές των ηθοποιών να καθορίζονται από την προσφορά και τη ζήτηση, καθορίζονται από διαπραγματεύσεις μεταξύ συνδικαλιστών και κυβερνητικών φορέων. Αντί να πληρώνει ο καθένας μας το τίμημα για τα καλλιτεχνικά θεάματα που ο ίδιος απολαμβάνει, αναγκάζουμε κάθε πολίτη - από τον φτωχότερο μέχρι τον πλουσιότερο - να επιδοτεί τις θεατρικές παραστάσεις που απολαμβάνει μία μικρή μερίδα πολιτών.
Ο Ρίγκαν είχε πει κάποτε ότι το κοντινότερο πράγμα στην αιωνιότητα είναι ένα κρατικό πρόγραμμα. Ο σπουδαίος αυτός πρόεδρος ήθελε με αυτόν τον τρόπο να αναδείξει το πόσο δύσκολο είναι καταργηθεί μία γραφειοκρατία ή ένα κυβερνητικό πρόγραμμα άπαξ και υλοποιηθεί. Νομίζω πως μετά τις τεράστιες περσινές αποτυχίες του κράτους να προστατέψει τους πολίτες από φυσικές καταστροφές (φωτιές, πλημμύρες, κλπ) σε συνδυασμό με τη ληστρική φορολόγηση και την χαμηλή ποιότητα υπηρεσιών σε υγεία, παιδεία και ασφάλεια, ίσως τώρα να είναι η καλύτερη στιγμή να συζητήσουμε για το αν πρέπει οπωσδήποτε το κράτος να ασχολείται με το πόσα παίρνουν οι ηθοποιοί, ποιες και πόσες καλλιτεχνικές παραστάσεις θα ανεβαίνουν στα θέατρα και ποιοι ηθοποιοί θα πρωταγωνιστούν σε αυτές. Τόσο δύσκολο μας είναι να φανταστούμε μία τέχνη ελεύθερη που δεν θα είναι δέσμια των πολιτικών και του κράτους; Αν μη τι άλλο, η τεράστια δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος αποδεικνύει ότι υπάρχουν και εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης των τεχνών και των γραμμάτων.
