Δεν αποτελεί απλώς κοινή αίσθηση, πανθομολογούμενη εκτίμηση, ακόμη και κοινό τόπο. Είναι –έτι μάλλον- κάτι που επιβεβαιώνεται από αδιάσειστα στοιχεία: οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τα πιο βίαια, τα πιο ανθρωποκτόνα, τα πιο «happy-trigger», τα πλέον εύκολα «tire-gachette» όργανα της έννομης τάξης που υπάρχουν ανά την υφήλιο. Χίλιοι (!!!) περίπου πολίτες τον χρόνο χάνουν τη ζωή τους σε διαδικασίες ελέγχου από αστυνομικούς –υποθέτω πως η στατιστική δεν αναφέρεται σε καταδιωκόμενους ενόπλους εγκληματίες, αλλά σε ελεγχόμενους πολίτες, ενδεχομένως παραβάτες του ερυθρού σηματοδότη κοκ - ενώ ο αριθμός των ενστόλων που χάνουν τη ζωή τους δεν υπερβαίνει τους 100 ετησίως…
Βεβαίως οι υπερβολές και οι ακρότητες στην άσκηση από όργανα του κράτους του «μονοπωλίου της νόμιμης βίας» δεν είναι αποκλειστικό αμερικανικό «προνόμιο». Πιθανολογώ πως όταν, προ αιώνων, ο λόρδος Άκτον τόνισε ότι «η εξουσία διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα» δεν εννοούσε μόνο τη ροπή σε χρηματισμό που δημιουργείται στους εξουσιαστές, αλλά και την τάση τους, την τάση που ουσιαστικά προσπορίζει ηδονή στον καθένα που έχει τη σχετική δυνατότητα, να απολαμβάνουν μια επιβολή ακατανίκητη, κατά το δυνατόν ανεξέλεγκτη άρα επιρρεπή σε καταχρήσεις, επίβοβη, τρομοκρατούσα και τρομακτική.
Και η πιο δημοκρατική και η πλέον «ένθεσμη» και η πλέον υποκείμενη σε κανόνες, όρους, φραγμούς και προϋποθέσεις κρατική εξουσία δεν παύει να είναι απόγονος, άρα δεν παύει να φέρει το γονιδιακό αποτύπωμα της απόλυτης μοναρχικής εξουσίας. Της πρώτης μορφής εξουσίας που, κατά Χομπς, απεδέχθη ο άνθρωπος, προκειμένου να απαλλαγεί από τον φόβο ανεξέλεγκτων ιδιωτικών πράξεων αντεκδίκησης, μεταφέροντας την ευθύνη και την αρμοδιότητα άσκησης μιας νηφάλιας και χωρίς πάθος τιμωρίας σε κρατικά όργανα συναισθηματικά ουδέτερα (αυτό δηλαδή που δεν έκανε η θορυβώδης εισαγγελέας της υπόθεσης Τοπαλούδη). Και βεβαίως δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα αστυνομικά όργανα αποτελούν την πιο άμεση έκφραση της κρατικής εξουσίας, με τον τελευταίο αστυνομικό να έχει δυνατότητες άμεσης καταστολής, ουσιαστικά δε και τιμωρίας, που ούτε ο πρωθυπουργός ή ο εισαγγελέας του ΑΠ δεν διαθέτουν. Οπότε η τάση για κατάχρηση συνδέεται άμεσα με την αμεσότητα της εξουσίας τους, εξ ου και η γαλλική φράση un flic est toujours un flic…
Ωστόσο…
Είναι τόσο ευρύτερη, τόσο πιο διάχυτη, τόσο πιο ακραία η άμεση βία που ασκούν -επί των πολιτών, επί των υπόπτων, επί των παραβατών, καμιά φορά και επί των απλώς διερχομένων από «θερμές περιοχές»- τα όργανα της τάξης ειδικά στις ΗΠΑ, που προφανώς χρειάζεται κάποια ΕΙΔΙΚΗ ερμηνεία του φαινομένου. Και νομίζω πως συνδέεται με έναν θεσμικό αναρχονισμό που υπάρχει στη χώρα αυτή.
Έχοντας αποκτήσει από το 1789 το πρώτο ή πάντως ένα από τα πρώτα δημοκρατικά συντάγματα της υφηλίου, οι ΗΠΑ μόλις δύο χρόνια αργότερα, προφανώς υπό την επίδραση και της γαλλικής επανάστασης, υιοθέτησαν τις 10 πρώτες συνταγματικές τροπολογίες, που καθόριζαν τις ελευθερίες των πολιτών και οι οποίες έμειναν γνωστές ως Bill of rights… Η δεύτερη εξ αυτών των τροπολογιών –αμέσως μετά το δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας και της ελευθερίας του λόγου, πριν από το άσυλο κατοικίας και την καθιέρωση της αρχής «ουδέν έγκλημα, ουδεμία ποινή άνευ νόμου- καθιέρωσε το απεριόριστο και ανεμπόδιστο δικαίωμα των πολιτών στην οπλοκατοχή και την οπλοφορία. Αυτό λοιπόν –το υψηλό ενδεχόμενο ο κάθε ελεγχόμενος πολίτης να κατέχει ένα όπλο που δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει κατά του οργάνου της τάξης- συνιστά την πιο μεγάλη πηγή τρόμου του μέσου αμερικανού αστυνομικού, ο οποίος σε μια εκδήλωση έμφοβης στάσης είναι πανέτοιμος και χωρίς αναστολές να πυροβολήσει, ακόμη και αν ο ελεγχόμενος πολίτης επιχειρεί να βγάλει από την τσέπη του την ταυτότητά του!
Βέβαια η σήμερα επίκαιρη υπόθεση της κτηνώδους δολοφονίας του ακινητοποιημένου αφροαμερικανού πολίτη Τζ. Φλόιντ προφανώς και δεν μπορεί να ερμηνευθεί από τον φόβο των αστυνομικών. Μπορεί όμως να ερμηνευθεί από τη νοοτροπιακή διάπλαση των αμερικανών αστυνομικών με βάση ένα σύστημα αξιών όπου –και λόγω του ενστίκτου της αυτοσυντήρησής τους- η προστασία της ζωής του πολίτη δεν βρίσκεται πολύ ψηλά. Ακόμη και αν αυτός δεν συνιστά πλέον πηγή κινδύνου για το όργανο της τάξης. Να το πω αλλιώς; Ο μέσος «officer», εξαχρειωμένος και συχνά αποκτηνωμένος σε μια χώρα με τεράστια εγκληματικότητα, έχει μάθει να μην πολυ-υπολογίζει τη ζωή του πολίτη και αυτή η νοοτροπία δεν αλλάζει ριζικά όταν ο τελευταίος έχει πάψει να αποτελεί πηγή κινδύνου.
Οπότε, βέβαια, τίθεται το θέμα γιατί θεσμοθετήθηκε, ως ατομικό δικαίωμα(!), η οπλοκατοχή και γιατί δεν καταργείται…
Θεσμοθετήθηκε επειδή στις άλλες πολιτισμένες χώρες το κράτος ανέλαβε πολύ νωρίς και αποτελεσματικά στο μονοπώλιο της νόμιμης βίας. Στις εκτός κρατικού ελέγχου τεράστιες εκτάσεις του υπό διαμόρφωση υπερατλαντικού κράτους αντίθετα –εκεί, ειδικά στην ενδοχώρα, τον 18ο αιώνα οι συγκοινωνίες ήταν ανύπαρκτες-η μόνη δυνατή προστασία ήταν η αυτοπροστασία…
Δεν καταργείται, δε, επειδή το ομοσπονδιακό αυτό κράτος εξ αρχής δομήθηκε πάνω σε μια λεπτή ισορροπία με τις πολιτείες, οπότε ακόμη και σήμερα κάθε συνταγματική αναθεώρηση, πέραν της τεράστιας πλειοψηφίας των 2/3 των μελών των νομοθετικών σωμάτων, προϋποθέτει την, πρακτικώς περίπου αδύνατη, συναίνεση 38 πολιτειών, ανεξαρτήτως μεγέθους. Και το 3% του πληθυσμού της χώρας μπορεί να μπλοκάρει τον συνταγματικό εκσυγχρονισμό!
