Από τη στήλη του Φιλελεύθερου «Ο αντισυμβαλλόμενος»*
Ο Ιούνιος έχει 590 χιλιάδες ανοικτά συμβόλαια, ενώ ο Ιούλιος 338 χιλιάδες. Με δεδομένο ότι έως το πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου οι αποθηκευτικοί χώροι θα παρουσιάζουν υψηλή πληρότητα, η ανάκαμψη του μαύρου χρυσού θα είναι μια δύσκολη διαδικασία.
Σε μια περίοδο που οι ειδήσεις για την εξέλιξη της πανδημίας μονοπωλούν την ειδησεογραφία, υπήρξε ένα χρηματιστηριακό συμβάν που ανέβηκε ψηλά στην ατζέντα των γεγονότων της ημέρας, συγκεντρώνοντας το διεθνές ενδιαφέρον, όχι απλά σε μέσα ενημέρωσης του οικονομικού Τύπου αλλά σε ειδησεογραφικά μέσα ευρύτερου και μαζικότερου ενδιαφέροντος. Οι συνθήκες που ζει η ανθρωπότητα είναι ασυνήθιστες, οι καταστάσεις ζωής αφύσικες και οι αντιδράσεις έξω από αυτά που μέχρι χθες θεωρούνταν δεδομένα. Τα χρηματιστήρια δεν θα μπορούσαν να αποτελέσουν εξαίρεση σε αυτή την αφύσικη εικόνα.
Το βράδυ της Δευτέρας του Πάσχα σημειώθηκε η πιο ασυνήθιστη και πιο παράδοξη διακύμανση από την ανακάλυψη του μαύρου χρυσού (και όχι μόνο). Για πρώτη φορά στην ιστορία η τιμή κινήθηκε σε αρνητικό έδαφος, αποτέλεσμα της αδυναμίας των αγοραστών να αποθηκεύσουν τις ποσότητες πετρελαίου που αντιστοιχούσαν στα συμβόλαια Μαΐου ή να μετακυλήσουν τα συμβόλαια σε επόμενους μήνες. Το φαινόμενο παρατηρήθηκε σε συμβόλαια παράδοσης Μαΐου πετρελαίου αμερικανικού τύπου (WTI - West Texas Intermediate) που παράγεται και αποθηκεύεται στη Δυτική Αμερική και τον Καναδά.
Το συγκεκριμένο συμβόλαιο αργού πετρελαίου έχει ονομαστική αξία 1.000 βαρέλια πετρελαίου και το πρωί της Δευτέρας του Πάσχα, μία ημέρα πριν από τη λήξη των συμβολαίων Μαΐου, τα ανοικτά συμβόλαια στο Χρηματιστήριο παραγώγων του Σικάγο (CME) ήταν 108 χιλιάδες, αντιστοιχούσαν δηλαδή σε 108 εκατ. βαρέλια αδιύλιστου πετρελαίου.
Ο λόγος για τον οποίο δύο ημέρες πριν από τη λήξη των συμβολαίων υπήρχε τόσο υψηλό ενδιαφέρον στα ανοικτά συμβόλαια είχε να κάνει με την προσδοκία μείωσης της παραγωγής από τις χώρες του ΟΠΕΚ και της Ρωσίας το προηγούμενο Σαββατοκύριακο. Για να το πούμε πιο «αγοραία», οι τιμές του προϊόντος ήταν φορτισμένες από έντονη σπέκουλα και ενδεχομένως από επενδυτές με χαμηλό δείκτη διακράτησης.
Η περιοχή του Τέξας, όπου γίνεται η παράδοση των βαρελιών που υπόσχονται τα συμβόλαια που διαπραγματεύονται στο CME, έχει μέγιστη αποθηκευτική δυναμικότητα 80 εκατ. βαρελιών, ήδη δηλαδή υπήρχε ένα πλεόνασμα 28 εκατ. βαρελιών από το ξεκίνημα της ημέρας. Με τη μόνη διαφορά ότι λόγω της μειωμένης ζήτησης των προϊόντων διύλισης λόγω κορονοϊού και της υιοθέτησης στρατηγικών cotango λόγω της μεγάλης υποχώρησης των τιμών σε κοντινές λήξεις συμβολαίων, οι διαθέσιμοι χώροι αποθήκευσης ήταν μόλις… 18,4 εκατ. βαρέλια.
Με το 1/5 των υπό λήξη συμβολαίων να έχουν δυνατότητα αποθήκευσης, ο συνωστισμός στην έξοδο θα γίνει αφορμή για ένα ακόμα αφήγημα στο βιβλίο παράξενων ιστοριών των χρηματοοικονομικών αγορών.
Λίγο μετά το μέσον της συνεδρίασης μια ανακοίνωση από το Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων (CME) που έκανε λόγο για τη δυνατότητα καταγραφής αρνητικών τιμών στην πλατφόρμα διαπραγμάτευσης των συμβολαίων, ήταν αρκετή για να δώσει το καθοριστικό χτύπημα στους «αισιόδοξους». Η τιμή του Μαΐου έφυγε σχεδόν κάθετα, μηδενίζοντας μέσα σε λίγα λεπτά, για να έρθει το επόμενο χτύπημα το οποίο ώθησε την τιμή έως το επίπεδο των -40,32 (μείον σαράντα, τριάντα δύο) δολαρίων ανά βαρέλι. Το κλείσιμο στα -37,63 απλά επιβεβαίωσε την απόγνωση της κατάστασης.
Από την εκκαθάριση των πράξεων προέκυψε ότι το 40% των θέσεων έκλεισε σε αρνητικές τιμές, ενώ σημαντική μετακύλιση παρατηρήθηκε στα ανοικτά συμβόλαια των δύο επόμενων μηνών φορτώνοντας με πολύ… άγχος τις δύο επόμενες λήξεις. Η επόμενη ημέρα βρήκε το CME αλλά και εταιρείες που δίνουν ETF επί των συμβολαίων ουσιαστικά να απαγορεύουν τη χρήση των προϊόντων τους για ιδιώτες επενδυτές. Ως συνήθως η πρόληψη έρχεται μετά την καταστροφή.
Τι δείχνουν οι επόμενοι μήνες
Ο Ιούνιος έχει 590 χιλιάδες ανοικτά συμβόλαια τα οποία λήγουν στις 19 Μαΐου, ενώ ο Ιούλιος έχει ήδη 338 χιλιάδες, αριθμοί που μπορούν να θεωρηθούν υψηλοί. Με δεδομένο ότι έως το πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου οι αποθηκευτικοί χώροι θα παρουσιάζουν υψηλή πληρότητα, η ανάκαμψη του μαύρου χρυσού θα είναι μια δύσκολη διαδικασία. Η παγκόσμια ζήτηση έχει πέσει κατά 30% στα 70 εκατ. βαρέλια ημερησίως και η συμφωνημένη μείωση της παραγωγής των χωρών του ΟΠΕΚ συν της Ρωσίας είναι στα 10 εκατ. βαρέλια. Στις 10 Μαΐου φαίνεται ότι θα υπάρξει εκ νέου συνάντηση του ΟΠΕΚ για μείωση της παραγωγής.
Αν οι οικονομίες έχουν αρχίσει να ανοίγουν, πιθανόν και η ζήτηση να βοηθήσει στο άδειασμα των αποθηκών. Επίσης, το USO το βασικό ETF (διαπραγματεύσιμο επενδυτικό κεφάλαιο) ανακοίνωσε ότι πλέον θα μετακυλίει τα συμβόλαια που διαθέτει σε μακρύτερες λήξεις. Το USO κατέχει περίπου το 30% των ανοικτών θέσεων που διαπραγματεύονται στο CME και η μετακύλιση στον επόμενο μήνα γίνεται την πρώτη εβδομάδα κάθε μήνα.
Παράγωγα και Συμβόλαια: Ένας ακόμα λόγος που έχει ιστορική διάσταση το πετρελαϊκό κραχ του 2020 έχει να κάνει και με τη φύση των «long» παραγώγων. Θεωρητικά μια «long» (αγοραστική) θέση έχει μέγιστο ρίσκο αυτό της υποκείμενης αξίας. Όταν μηδενίζει η αξία, αυτή είναι η μέγιστη κεφαλαιακή απώλεια. Στο «short» (πωλητική θέση) οι θεωρητικές απώλειες είναι άπειρες. Μια αξία που έχει τιμή 40 δολάρια και μπορεί να πάει 300, δεν έχει πρακτικά ταβάνι, με τη μόχλευση μπορεί να χάσει κανείς 4,5,6 κ.λπ. φορές το αρχικό κεφάλαιό του. Από την περασμένη Δευτέρα οι «long» διατρέχουν το ίδιο ρίσκο απώλειας κεφαλαίου με τους «short».
Ένα συμβόλαιο πετρελαίου WTI στο CME έχει υποκείμενη αξία ίση με την αξία 1.000 βαρελιών επί την τιμή. Το βήμα τιμής για κάθε σεντ της τιμής του δολαρίου επομένως είναι 10 δολάρια. Το ημερήσιο εύρος στο οποίο κινήθηκε το συμβόλαιο του Μαΐου ήταν 55,9 δολάρια. Δεδομένου ότι το περιθώριο μόχλευσης για τα συμβόλαια που λήγουν ήταν 7.500 δολάρια, η ημερήσια απόδοση έφθασε για μια απαισιόδοξη θέση (short) το 650%. Για έναν αισιόδοξο τα πράγματα δεν πήγαν ιδιαίτερα καλά, αφού έχασε 6,5 φορές το κεφάλαιό του. Για τους πιο μυημένους σε… καταστροφές τα δικαιώματα προαίρεσης αγορών (call options) έφθασαν στο -600 από 0,8 δολάρια ανά συμβόλαιο για τιμές «at the money».
O ρόλος των ETF
Αν όλα τα παραπάνω τρομάζουν, υπάρχουν και τα διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια (ETF). Τα ETF που προσφέρουν έκθεση στο πετρέλαιο χωρίς να χρειάζεται ο επενδυτής να μετακυλίσει τη θέση του κάθε μήνα. Ωστόσο, τα διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια σε πετρέλαιο δεν αγοράζουν και αποθηκεύουν πραγματικά πετρέλαιο (όπως κάνουν π.χ. τα αντίστοιχα ETF σε χρυσό), αλλά επενδύουν και αυτά μέσω της αγοράς των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης, επομένως έχουν και αυτά να πληρώσουν το κόστος μετακύλισης.
Λόγω της Mifid δεν είναι εφικτή η αγορά αμερικανικών πετρελαϊκών ETF που έχουν και καλύτερη εμπορευσιμότητα και προσαρμογή. Στην Ευρώπη διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο του Μιλάνου (με μειονέκτημα τη λήξη της διαπραγμάτευσης στις 18:30 ώρα Ελλάδος). Το εργαλείο που έχει προσαρμογή 1:1 λέγεται «BRND» και η απόδοσή του συμβαδίζει με αυτή του ευρωπαϊκού πετρελαίου Brent. Αντίστοιχα για το αμερικανικής προέλευσης υπάρχει το «CRUD» σε δολάρια και μια παραλλαγή του απαλλαγμένη από συναλλαγματικές διαφορές, το «ECRD».
Για τους πιο τολμηρούς υπάρχει το «LOIL», το οποίο έχει διπλάσια μόχλευση και για όσους επιθυμούν ανήσυχο ύπνο το «3LOI» θα τους δώσει «επί 3» την απόδοση που θα έπαιρναν αν αγόραζαν απευθείας ένα βαρέλι αργού. Για τους απαισιόδοξους που επιθυμούν να ξαναδούν αρνητικές τιμές στο πετρέλαιο υπάρχουν τα SBRT, LBRT και 3BSR με μονή, διπλή και τριπλή μόχλευση. Τα προϊόντα αυτά δίνονται και από το X-NET, που υποστηρίζεται από την πλατφόρμα της ΕΧΑΕ. Χρήσιμο είναι πριν ξεκινήσετε τη συναλλαγή να ενημερωθείτε για το ελάχιστο ύψος κεφαλαίου και τις προμήθειες των προϊόντων πάνω σε συμβόλαια πετρελαίου.
Κερδισμένοι και χαμένοι στην Ελλάδα
Στο Χρηματιστήριο Αθηνών δεν είναι λίγες οι εταιρείες που επηρεάζονται από την κατάσταση που επικρατεί στην αγορά πετρελαίου. Οι άμεσες και πιο ορατές επιπτώσεις είναι στις εταιρείες εξόρυξης, οι οποίες έχουν άμεση σύνδεση με τις πετρελαϊκές διακυμάνσεις. Οι εταιρείες διύλισης επηρεάζονται μόνο όμως ως προς την πορεία των περιθωρίων των επιμέρους προϊόντων τα οποία έχουν κινηθεί πιο συντηρητικά από την αρχή της χρονιάς.
Στον αντίποδα, οι εταιρείες που χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη το πετρέλαιο ή τα παράγωγά του έχουν αυτή την περίοδο πλεονέκτημα: Η ΔΕΗ για παράδειγμα μπορεί να αγοράζει φθηνό πετρέλαιο ή να ευνοείται έμμεσα από τη μείωση των τιμών του φυσικού αερίου που ακολουθούν την τάση των τιμών του πετρελαίου (-17% από την αρχή του έτους).
Το ίδιο ισχύει για τους εναλλακτικούς παρόχους που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο για την παραγωγή ενέργειας (Elpedison, Ήρων, Protergia) ή για την παραγωγή των προϊόντων τους (Αλουμίνιο της Ελλάδος). Ευνοημένες είναι και όσες εταιρείες παράγουν πλαστικά προϊόντα (Πλαστικά Κρήτης, Πλαστικά Θράκης και Flexopack), καθώς η τιμή του πολυπροπυλενίου έχει συμπιεστεί πάνω από 15% από την αρχή του έτους.
Εμμέσως η κατάσταση των μειωμένων τιμών πετρελαίου στην Αμερική μπορεί να επιφέρει επιβράδυνση στις επενδύσεις των αγωγών σχιστολιθικού αερίου επηρεάζοντας και τη δική μας Cenergy. Κοιτάζοντας λίγο μακρύτερα, τα τάνκερ περνάνε μια ιδιαίτερα καλή περίοδο εσόδων. Ως αποθηκευτικοί χώροι -ειδικά τα VLCC- απολαμβάνουν έσοδα από 130 έως 200 χιλιάδες δολάρια την ημέρα, σε μια εποχή που η ζήτηση αργών πετρελαίων βαίνει μειούμενη. Οι πέντε μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου (που είναι εισηγμένες) είναι οι εξής: Teekay Corp. (TK), Frontline Ltd (FRO), Tsakos Energy Navigation (TNP), Nordic American Tanker (NAT) και Ship Finance International Limited (SFL).
Μεταβλητότητα λοιπόν μέχρι νεωτέρας. Οσο για το πού θα πάει η τιμή του αργού έπειτα από αυτά που είδαμε την εβδομάδα που πέρασε, μην περιμένετε κατεύθυνση από αυτή τη στήλη. Το είπε άλλωστε και ο υπουργός Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας: «Μόνο ο Αλλάχ ξέρει πού θα πάει η τιμή του πετρελαίου!».
* Η στήλη «Ο αντισυμβαλλόμενος» δημοσιεύεται στην οικονομική εφημερίδα «Liberal markets» που κυκλοφορεί με τον «Φιλελεύθερο» του Σαββάτου
**Το περιεχόμενο της στήλης είναι καθαρά ενημερωτικό και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή, ούτε υποκίνηση για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Τα επενδυτικά προϊόντα και εργαλεία που τυχόν αναφέρονται, περιγράφονται και αναλύονται ενέχουν κινδύνους και μπορεί να είναι ακατάλληλα για επενδυτές, με βάση τα επενδυτικά χαρακτηριστικά τους, τους στόχους και την οικονομική κατάσταση. Οι απόψεις είναι προσωπικές.
