«Αφού είσαι κρητικός και μάλιστα Χανιώτης, να σου πω τι παλεύω με νύχια και με δόντια το τελευταίο διάστημα; Να πάρω πίσω από τους Ιταλούς το σταμναγκάθι. Αν θέλεις το πιστεύεις.» Μου το είπε παρεμπιπτόντως ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Σπήλιος Λιβανός, σε συζήτηση που κάναμε για άλλο θέμα. Έμεινα ειλικρινά κατάπληκτος. Ένα καθαρόαιμο κρητικό άγριο χόρτο, γηγενές 100%, είναι στα χέρια των Ιταλών; Μα πώς;
Και όμως και όμως. Εξ’ όσων κατάλαβα από τα γεμάτα αγροτική ορολογία λόγια του υπουργού, όταν το σταμναγκάθι άρχισε να καλλιεργείται στην Ελλάδα και να εξάγεται δειλά προς την Ευρώπη (αρέσει πολύ στους Γάλλους και τους Γερμανούς), οι μάγκες Ιταλοί έτρεξαν σε διεθνείς οργανισμούς πιστοποίησης και κατοχύρωσαν τον σπόρο του ως δικό τους. Έτσι απλά. Μιλάμε για τη δεκαετία του ’90.
Τότε και στη συνέχεια για πολλά χρόνια, το υπουργείο Γεωργίας, τα ελληνικά πανεπιστήμια, τα γεωργικά μας ινστιτούτα και όποιος τέλος πάντων είχε ή θα ‘πρεπε να χει αυτή την αρμοδιότητα (ή την ευαισθησία), αγρόν ηγόραζαν και ζεύγη βοών πέντε (για να θυμηθούμε και την Καινή Διαθήκη). Αποτέλεσμα ήταν να πιστοποιηθούν οι Ιταλοί ως διεθνείς και αποκλειστικοί ιδιοκτήτες του κρητικού σταμναγκαθιού. Το πιστεύετε;
Έτσι έμαθα κι εγώ ότι η σπάνια «ραδικοστιβίδα» που ψάχναμε με τον πατέρα μου κάτω από τα βράχια του Ομαλού ή το «γιαλοράδικο» αναζητούσαμε σε μακρινές έρημες παραλίες του νομού Χανίων, πικρό αγριόχορτο ευρύτερα γνωστό ως σταμναγκάθι που η μάνα μου έκανε φρικασέ με κατσίκι, είναι… ιταλικό Σαν την πίτσα και την μοτσαρέλα. Θα τρίζουν τα κόκκαλα της γιαγιάς μου στον τάφο, που το μάζευε ξερό και το ‘βαζε στο σταμνί της ως αγκαθωτό φράγμα για να μην πηγαίνουν ζωύφια στο νερό (στάμνα και αγκάθι, να η ονομασία σταμναγκάθι).
Τώρα λοιπόν που το σταμναγκάθι γίνεται ανάρπαστο στην ελληνική και ευρωπαϊκή αγορά, αν κάποιος Χανιώτης ή Ηρακλειώτης ή Μεσσήνιος θέλει να φτιάξει μια φυτεία (4.000 ευρώ το στρέμμα αποδίδει), πρέπει να αγοράσει τον σπόρο από την Ιταλία. Υπάρχει σπόρος και στην Ελλάδα, όμως δεν είναι πιστοποιημένος. Ο ευρωπαίος αγοραστής μπορεί κάλλιστα να ισχυριστεί ότι του δίνουμε απλό ραδίκι. Για να δεχτεί ότι είναι σταμναγκάθι, πρέπει να έχει ιταλική σφραγίδα.
Και τρέχει τώρα ο Λιβανός (προς τιμήν του) να αντιστρέψει μια διεθνώς παγιωμένη κατάσταση δεκαετιών, πείθοντας τον κάθε Ευρωπαίο και τον κάθε διεθνή οργανισμό ότι το σταμναγκάθι είναι καθαρά γηγενές χόρτο της Κρήτης και δυο τριών κοντινών νησιών της σαν την Κάσο και την Κάρπαθο. Και τους λέει ότι το ανέφεραν ο Αριστοτέλης, ο Διόδωρος και ο Διοσκουρίδης, αλλά οι Ευρωπαίοι είναι αρχαιολάτρες μόνο όταν κάνουν τουρισμό, όχι όταν κάνουν εμπόριο.
Τώρα τι να πω; Ότι διαχρονικά ως κράτος και ως λαός είμαστε ανίκανοι; Άσχετοι; Βλάκες; Χαβαλέδες; Διαλέξτε και πάρτε.
(Οι Ιταλοί, επειδή είναι μανούλες στην υπεράσπιση των συμφερόντων τους, μόλις εμείς κουνηθήκαμε επιτέλους και ανακινήσαμε το θέμα, ανακάλυψαν πρόσφατα(!) στην Σικελία μια παραλλαγή άγριου ραδικιού που ψιλομοιάζει εμφανισιακά με το σταμναγκάθι και υποστηρίζουν ότι δικαιούνται να έχουν την σφραγίδα του σπόρου διότι είναι δικό τους γηγενές αγριόχορτο. Καταλάβατε τώρα πως δουλεύουν οι ξύπνιοι;).
