Το κλίμα μέσα στο οποίο έγιναν οι διαπραγματεύσεις θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα κλασσικό τουρκικό «παζάρι», τονίζει στο Liberal.gr, o Άγγελος Συρίγος, επισημαίνοντας ότι της συνάντησης των δύο ηγετών, προηγήθηκαν οι πολλαπλές παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου, η επικήρυξη των οκτώ αξιωματικών και οι δηλώσεις για Αιγαίο και νησιά, με τον Ερντογάν να εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι ο Τσίπρας επιθυμεί μείωση της έντασης ενόψει εκλογών.
Αποτιμώντας την επίσκεψη του έλληνα Πρωθυπουργού στη Τουρκία, ο καθηγητής του Παντείου χαρακτηρίζει ως εντελώς ασαφή τον οδικό χάρτη επίλυσης των προβλημάτων για τον οποίο μίλησε ο Ερντογάν, αφού όπως λέει δεν γνωρίζουμε ούτε τα επόμενα βήματα, ούτε τη στάση της ελληνικής πλευράς έναντι της πρότασης, προσθέτοντας ότι είναι επίσης εντελώς άγνωστο το τι ακριβώς συζητήθηκε για το Κυπριακό.
"Είναι σοβαρό εθνικό λάθος η εκλογή των μουφτήδων", τονίζει ταυτόχρονα ο κ. Συρίγος σχολιάζοντας τη διασύνδεση από τον Ερντογάν του θέματος με την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Και σημειώνει πως θα ήταν κουτό για την ελληνική πλευρά να ακολουθήσει αυτή τη λογική, εξηγώντας ότι η επαναλειτουργία της Σχολής της Χάλκης είναι ένα διεθνές θέμα, άρα δεν έχουμε κανένα λόγο να το μετατρέψουμε σε διμερές, παρ'' ότι, όπως λέει, ένα τμήμα του ΣΥΡΙΖΑ θα ήθελε την εκλογή μουφτήδων, προσδοκώντας σε κομματικά οφέλη στις επερχόμενες εκλογές.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Τελικά ήταν επιτυχημένη ή αποτυχημένη για τα εθνικά συμφέροντα η συνάντηση Τσίπρα -Ερντογάν; 
Σπανίως οι ελληνοτουρκικές συναντήσεις χαρακτηρίζονται ως αποτυχημένες ή επιτυχημένες. Κατά κανόνα κινούνται με ισορροπία ανάμεσα στις θέσεις των δύο κρατών. Εάν δούμε συνολικά τις συναντήσεις μετά το 1960, ως πλέον αποτυχημένη πρέπει να θεωρηθεί αυτή του Έβρου τον Σεπτέμβριο του 1967.
Έγινε επί δικτατορίας, Κατέληξε σε αδιέξοδο και κατέδειξε στην Άγκυρα την πραγματική εικόνα των στρατιωτικών που κυβερνούσαν τη χώρα. Ακολούθησε η κρίση στην Κοφίνου και η απομάκρυνση της ελληνικής μεραρχίας από το νησί. Μια άλλη αποτυχημένη επίσκεψη, υπό την έννοια ότι επιβάρυνε κατά πολύ αντί να υποβοηθήσει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ήταν αυτή του Ερντογάν το Δεκέμβριο του 2017 στην Αθήνα. Με αυτά τα δεδομένα, η επίσημη επίσκεψη του έλληνα πρωθυπουργού στην Άγκυρα εντάσσεται στις συνήθεις συναντήσεις Ελλάδος-Τουρκίας. Δεν έλυσε κάποιο πρόβλημα άλλα, υποτίθεται, ότι θα βοηθήσει στη μείωση της εντάσεως μεταξύ των δύο χωρών.
- Πώς θα σχολιάζετε το κλίμα μέσα στο οποίο διεξήχθησαν διαπραγματεύσεις;
Θα μπορούσε να θεωρηθεί κλασσικό τουρκικό παζάρι. Παραμονή της επισκέψεως η Άγκυρα δημιούργησε άσχημη ψυχολογία στην ελληνική πλευρά μέσα από τις πολλαπλές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου. Ακολούθησαν οι ανακοινώσεις του Ιμπραχήμ Καλίν, του στενότερου συνεργάτη του τούρκου προέδρου. Ο Καλίν έθεσε κατ' ουσίαν τη θεματολογία μεταξύ των δύο πλευρών. Ακολούθησε η εντελώς απαράδεκτη επικήρυξη των οχτώ αξιωματικών λίγες ώρες πριν ξεκινήσει η επίσημη επίσκεψη.
Ήταν ένα σαφές μήνυμα προς την ελληνική πλευρά ότι μεταβαίνει στην Τουρκία να διαπραγματευθεί υπό τους όρους και εντός του πλαισίου που θέτει ο Ερντογάν. Με δεδομένο ότι η ελληνική πλευρά είχε ως στόχο να βελτιώσει τις διμερείς σχέσεις, δεν είχε περιθώριο να ακυρώσει το ταξίδι. Αυτήν ακριβώς την αδυναμία εκμεταλλεύτηκε και τούρκος πρόεδρος.
- Τι αντιλαμβάνεσθε εσείς ότι συμφώνησαν οι δύο ηγέτες; Καταλάβαμε σε τι συμφώνησαν ότι «μπορούν να μπουν τα θεμέλια, ώστε πάνω εκεί να κτίσουν»;
Από τους δύο παράλληλους μονολόγους του έλληνα πρωθυπουργού και του τούρκου προέδρου μπορούμε να δούμε κάποια λίγα σημεία στα οποία φαίνεται ότι συμφώνησαν. Το πρώτο αφορά στην έναρξη διαλόγου μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας των δύο χωρών με σκοπό τη βελτίωση του κακού κλίματος και την υιοθέτηση μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης.
Υπήρχε επίσης συμφωνία επί θεμάτων ασφάλειας και αντιμετωπίσεως της τρομοκρατίας. Εδώ προκύπτουν κάποια ερμηνευτικά ζητήματα ως προς το τι είναι τρομοκρατική οργάνωση. Επικρατούν εντελώς διαφορετικές αντιλήψεις στις δύο χώρες που είναι δύσκολο να συγκεραστούν. Τέλος υπήρξε συναίνεση ως προς τα ζητήματα ασφαλείας που αφορούν στις δύο χώρες πως εγγυήτριες δυνάμεις της Κυπριακής Δημοκρατίας.
- Σας προβληματίζει κάτι σε όλα αυτά;
Οι δύο ηγέτες στις ομιλίες τους δεν ξέφυγαν από τα τα γραπτά κείμενα που είχαν μπροστά τους. Αυτό είναι κάτι που δεν συνηθίζει ο Ερντογάν. Από εκεί και πέρα πρέπει να επισημανθεί ότι ο τούρκος πρόεδρος αναφέρθηκε σε έναν οδικό χάρτη για την επίλυση των διμερών προβλημάτων. Σε αυτό το πλαίσιο ενέταξε και τα μέτρα οικοδομήσεως εμπιστοσύνης. Είναι εντελώς ασαφής ο οδικός χάρτης.
Δεν γνωρίζουμε ποια είναι τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν, ούτε και τη στάση της ελληνικής πλευράς έναντι της συγκεκριμένης προτάσεως. Έως σήμερα οι διερευνητικές συνομιλίες αποτελούσαν το βασικό πλαίσιο διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών. Θα εγκαταλειφθεί αυτό το πλαίσιο προς χάριν του οδικού χάρτη; Επίσης είναι άγνωστο τι ακριβώς συζητήθηκε για το Κυπριακό.
- Πώς σας φάνηκε η διασύνδεση της Χάλκης με τους Μουφτήδες;
Η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης είναι ένα διεθνές θέμα. Όλοι οι αμερικανοί πρόεδροι που έχουν περάσει τα τελευταία 20 χρόνια από την Τουρκία, το έχουν θέσει. Όπως και το Δεκέμβριο του 2017, έτσι και τώρα, ο Ερντογάν προσπάθησε να μετατρέψει τη Χάλκη σε διμερές πρόβλημα Ελλάδας-Τουρκίας. Ελάτε να λύσουμε το θέμα των μουφτήδων, εάν θέλετε να λυθεί το θέμα της Χάλκης, δήλωσε ρητώς. Θα ήταν κουτό για την ελληνική πλευρά να ακολουθήσει αυτή τη λογική.
Κατ' αρχήν δεν μπορούμε να συζητάμε σοβαρά για εκλογή μουφτήδων. Είναι γεγονός ότι ένα τμήμα του ΣΥΡΙΖΑ θα το ήθελε προσδοκώντας κομματικά οφέλη στις επερχόμενες εκλογές. Πρόκειται για σοβαρό εθνικό λάθος.
Επιπλέον δεν έχουμε λόγο να δεχθούμε μετατροπή ενός διεθνούς θέματος σε διμερές. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει και να εντάξουμε την πρόσκληση προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη στο επίσημο δείπνο προς τιμήν του έλληνα πρωθυπουργού. Δεν έχει υπάρξει αντίστοιχο προηγούμενο στο παρελθόν. Αυτό προκαλεί προβληματισμό κατά πόσον οι Τούρκοι επιθυμούν να μετατρέψουν όλα τα διεθνή προβλήματα που σχετίζονται με το
Οικουμενικό Πατριαρχείο σε αμιγώς διμερή.
- Εντέλει, μέχρι που πιστεύετε εσείς ότι μπορεί να φτάσει η συνεργασία για την οποία μίλησαν Τσίπρας-Ερντογάν;
Έχει παρατηρηθεί εδώ και πολλά χρόνια ότι είναι αδύνατον να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αν και στις δύο πλευρές του Αιγαίου δεν υπάρχουν ισχυρές κυβερνήσεις. Αυτός ο παράγοντας απουσιάζει στην παρούσα φάση. Οι βουλευτικές εκλογές έρχονται σύντομα στην Ελλάδα. Η παρούσα συνάντηση θα επιτρέψει να επικρατήσει ένα σχετικά ήρεμο κλίμα στο Αιγαίο τους επόμενους μήνες.
Δεν είναι απαραίτητο ότι θα υπάρξει η ίδια σύνεση και στην ανατολική Μεσόγειο. Κάτι άλλο πέραν της μειώσεως της εντάσεως δεν θα μπορούσε να αναμένεται στην παρούσα φάση. Η επόμενη κυβέρνηση θα κληθεί να αντιμετωπίσει εκ νέου τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
*O κ. Άγγελος Συρίγος είναι αν. καθηγητής διεθνούς δικαίου και εξωτερικής πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο.
