Του Αλέξανδρου Σκούρα
Το ότι στη χώρα μας υπάρχει σοβαρό ζήτημα νομοθετικής ποιότητας είναι γνωστό. Όπως επίσης είναι γνωστό το ότι η χώρα, εδώ και δεκαετίες, μαστίζεται από δύο φαινόμενα που συνήθως συνοδεύουν τη φτωχή νομοθετική ποιότητα: την πολυνομία και την κακονομία. Ο Τάκιτος, ίσως ο σημαντικότερος ιστορικός της αρχαίας Ρώμης, είχε πει ότι “όσο πιο διεφθαρμένο είναι ένα κράτος, τόσο περισσότεροι είναι οι νόμοι” θέλοντας να δείξει την άρρηκτη σχέση μεταξύ πολυνομίας και των περιθωρίων για διαφθορά.
Δυστυχώς, πέρα από το ρητό του Τάκιτου και ορισμένων σύγχρονων φωνών που έχουν αφιερώσει μεγάλο μέρος της ακαδημαϊκής και επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας στην καταπολέμηση των φαινομένων αυτών, οι περισσότερες συζητήσεις γύρω από το θέμα αυτό, που είναι τεράστιας σημασίας για την ποιότητα του πολιτεύματος, σταματούν στις διαπιστώσεις. Από χθες, όταν το ΚΕΦίΜ παρουσίασε τον πρώτο Δείκτη Νομοθετικής Ποιότητας για το 2018, όσοι ενδιαφέρονται για το θέμα της πολυνομίας και της κακονομίας, μπορούν να βρουν μία πλούσια βάση δεδομένων που αξιολογεί τις επιδόσεις κάθε νόμου που εγκρίθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων σε 50 μεταβλητές που αφορούν τις βέλτιστες πρακτικές καλής νομοθέτησης.
Το ζήτημα της εφαρμογής των αρχών της καλής νομοθέτησης μπορεί να μοιάζει σε αρκετούς αναγνώστες ως σημαντικό αλλά και απίστευτα βαρετό. Στην πραγματικότητα, η αξιολόγηση του κοινοβουλευτικού έργου από αυτή, την ιδεολογικά ουδέτερη προσέγγιση, όχι μόνο δεν είναι βαρετό αλλά αντίθετα αποτελεί μία από τις σημαντικότερες δράσεις που μπορεί να κάνει η κοινωνία των πολιτών για να ελέγξει τη νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία. Είναι δηλαδή θέμα πολιτικό, θεσμικό και πολιτειακό, με τεράστιες προεκτάσεις που επηρεάζουν πολλά από τα δεινά που πλέον όλοι μας, ανεξαιρέτως κομματικών ή ιδεολογικών προτιμήσεων, αναγνωρίζουμε στον τρόπο λειτουργίας του κράτους μας.
Η λαϊκή παροιμία “ό,τι σπέρνεις θερίζεις” ή ακόμα και το ακρωνύμιο GIGO (Garbage In - Garbage Out) που χρησιμοποιεί η επιστήμη των υπολογιστών για να δείξει ότι αν τα δεδομένα που εισάγεις σε έναν υπολογιστή είναι σκουπίδια, ο υπολογιστής θα σου επιστρέψει σκουπίδια, βρίσκουν τέλεια εφαρμογή στη νομοθετική διαδικασία. Αν οι νόμοι που ψηφίζει η Βουλή είναι κακογραμμένοι, οι πολίτες και τα δικαστήρια θα δεινοπαθήσουν για να τους ερμηνεύσουν. Αν ανεχόμαστε άσχετες τροπολογίες στα νομοσχέδια, τότε προσκαλούμε τη διαφθορά, τις φωτογραφικές ρυθμίσεις και το πελατειακό κράτος. Αν δεν τηρούμε τη διαδικασία διαβούλευσης, τότε οι πολίτες μετατρέπονται σε πιόνια που η αξία τους για το πολίτευμα υποβαθμίζεται σε αυτή του απλού ψηφοφόρου. Αν δεχόμαστε νόμους χωρίς αξιολόγηση των επιπτώσεων που θα έχουν στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον, τότε τζογάρουμε το μέλλον μας χωρίς την παραμικρή επίγνωση του ρίσκου που αναλαμβάνουμε. Αν συνεχώς αλλάζουμε νόμους που ψηφίστηκαν την τελευταία χρονιά ή την τελευταία τριετία, τότε αλλάζουμε συνεχώς τους κανόνες διαβίωσης και δημιουργούμε σύγχυση σε πολίτες, επιχειρηματίες και τη δικαιοσύνη.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2018, ψηφίστηκαν 77 νόμοι και κυρώσεις που θα μπορούσαν να γεμίσουν 9.541 σελίδες Α4. Ο μέσος άνθρωπος, που διαβάζει περίπου 300 λέξεις το λεπτό, θα χρειαζόταν 60 εργάσιμες ημέρες πλήρους απασχόλησης μόνο και μόνο για να διαβάσει από μία φορά όλες αυτές τις σελίδες. Η νομοθετική ποιότητα, σύμφωνα πάντα με τον δείκτη, ήταν χαμηλή με πολλούς νόμους που ψηφίστηκαν αλλά δεν εφαρμόστηκαν, με αρκετές άσχετες τροπολογίες και μεγάλο βαθμό προχειρότητας. Το χειρότερο όμως νέο είναι ότι η εικόνα αυτή δεν αφορά μόνο την προηγούμενη Βουλή ή την προηγούμενη κυβέρνηση αλλά αντίθετα αποτελεί διαχρονικό πρόβλημα της μεταπολιτευτικής περιόδου.
Ας ελπίσουμε ότι η δέσμευση της νέας κυβέρνησης για την εφαρμογή ενός εγχειριδίου καλής νομοθέτησης μέσα στους επόμενους μήνες, σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο Υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης για Θέματα Απλούστευσης Διαδικασιών κ. Γεωργαντάς κατά την χθεσινή παρουσίαση του δείκτη, θα αποτελέσει την αφετηρία για τη βελτίωση της ποιότητας των νόμων που σε τελική ανάλυση καθορίζουν το πλαίσιο εντός του οποίου οι πολίτες μπορούν να δρουν ελεύθερα.
