Του Κωνσταντίνου Χαροκόπου*
Όλοι είχαμε την περίοδο 2006 -2008, από έναν γνωστό που κοίταζε τριγύρω του περιφρονητικά τους υπολοίπους, αφού εκείνος είχε πάρει δάνειο σε Ελβετικό Φράγκο και όχι σε ευρώ, όπως έκαναν οι περισσότεροι πληβείοι. Ακόμα πιο περιπαικτικά, κοίταζε όσους δεν είχαμε πάρει δάνειο και χάναμε την μεγάλη ευκαιρία.
Η μόδα των χαμηλότοκων δανείων σε Ελβετικό Φράγκο, είχε κυριαρχήσει κατά κόρον και στον χρηματιστηριακό χώρο, καθώς η ταυτόχρονη είσοδος στην αγορά των διαδικτυακών πλατφορμών διαπραγμάτευσης μετοχών, τους έδινε ακόμα μια διπλή ευκαιρία κέρδους. Έξυπνο δάνειο και παιχνίδι στο χρηματιστήριο για τους επιθετικούς και έξυπνο δάνειο και επένδυση σε ακίνητα (που μόνο ανέβαιναν τότε) για τους συντηρητικούς. Ένα σύγχρονο El Dorado είχε κάνει την εμφάνιση του. Με την ισοτιμία EUR/CHF στο 1,60 και με χαμηλότερο επιτόκιο έναντι του δανείου σε ευρώ, καθώς τα εν λόγω δάνεια ήταν συνδεδεμένα με το επιτόκιο της διατραπεζικής αγοράς του Λονδίνου για το ελβετικό νόμισμα (Libor CHF), η κοιλάδα της ευφορίας απλωνόταν εύκολα μπροστά στα μάτια των “έξυπνων” δανειοληπτών.
Φυσικά η απληστία, η εξυπνάδα και η μαγκιά, δεν τους επέτρεπε να συλλογιστούν πως στα κλασσικά δάνεια σε ευρώ, η μόνο μεταβλητή ήταν το ύψος του επιτοκίου, για όσους επιλέγουν δανειακή σύμβαση με κυμαινόμενο επιτόκιο. Στην δική τους περίπτωση όμως, οι μεταβλητές στην δανειακή τους σύμβαση, δεν ήταν πλέον μια, αλλά δύο. Και αυτό, διότι πέραν του μεταβαλλόμενου επιτοκίου, μεταβαλλόταν και το βασικό και κυρίαρχο στοιχείο κάθε δανειακής συμβάσεως, δηλαδή το ίδιο το αρχικό κεφάλαιο του δανείου.
Επομένως το αρχικό κεφάλαιο, παρακολουθούσε τις διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών, την πορεία των επιτοκίων και τις νομισματικές πολιτικές των κεντρικών τραπεζών. Η πολιτική που ακολούθησε η Κεντρική Ελβετική Τράπεζα SNB (Schweitzerische National Bank), έχει οδηγήσει σταδιακά την ισοτιμία EUR/CHF στο 1,13 με αποτέλεσμα αρκετοί δανειολήπτες να αδυνατούν να ανταποκριθούν στις τοκοχρεωλυτικές καταβολές τους και να αφήνουν τα δάνεια τους να “κοκκινίζουν”. Οι περισσότεροι από αυτούς, βρίσκονται σε ένα οριακό σημείο, στο οποίο το υπόλοιπο προς πληρωμή κεφάλαιο, υπερβαίνει το μέγεθος του αρχικού δανείου τους.
Το γεγονός πως δεν έχει διευκρινισθεί ακόμα, το αν τα δάνεια σε Ελβετικό Φράγκο θα μπορέσουν να ενταχθούν στη διάδοχη διαδικασία προστασίας της πρώτης κατοικίας ως συνέχεια νόμου Κατσέλη, λόγω της αύξησης του αρχικού κεφαλαίου από την ανατίμηση του CHF έναντι του Euro, έφερε ξανά στο προσκήνιο το εν λόγω θέμα. Το θέμα αυτό απασχολεί περίπου 70.000 δανειολήπτες και το συνολικό ύψος των δανείων τους ανέρχεται στα 9-11 δισ. ευρώ. Οι τράπεζες έχουν προβεί στις προβλέψεις που απαιτεί ο νόμος και υπολογίζεται πλέον η καθαρή έκθεση του τραπεζικού συστήματος στον κίνδυνο αυτών των δανείων προσεγγίζει τα 7 δισ. ευρώ, με μεγαλύτερη την έκθεση της Εurobank και μικρότερη την έκθεση της Alpha Bank.
Στην Ελλάδα, σε κάθε περίπτωση που κάποιον κάνει ένα μεγάλο ή μικρό λάθος, αναζητείται πάντα η φροντίδα και η βοήθεια από το κράτος “πατερούλη”. Έτσι εδώ και χρόνια οι πατρίκιοι δανειολήπτες σε Ελβετικό Φράγκου, που έγιναν πληβείοι λόγω της έκθεσης τους στον συναλλαγματικό κίνδυνο, έφτιαξαν σωματεία και συλλόγους στρεφόμενοι κατά των τραπεζών, ζητώντας να συμμετάσχουν οι τράπεζες (δηλαδή οι ιδιώτες μέτοχοι και οι φορολογούμενοι μέσω του ΤΧΣ) και το κράτος (δηλαδή οι φορολογούμενοι) στην κάλυψη της ζημίας, που ήταν ένα παραπροϊόν της δικής τους ατυχούς επιλογής.
Οι δανειολήπτες υποστηρίζουν πως ουδέποτε ενημερώθηκαν για ύπαρξη κινδύνων από τη έκθεση σε δάνειο σε συνάλλαγμα. Για τον συναλλαγματικό κίνδυνο, για τον κίνδυνο μεταβολής των επιτοκίων και για τον κίνδυνο της διπλής έκθεσης, αφ' ενός στο δανεισμό από ξένο νόμισμα και αφ' ετέρου στην επένδυση σε ακίνητο. Η πτώση των τιμών των ακινήτων σε συνδυασμό με τη διόγκωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, αποτελούν ένα μεγάλο πράγματι πρόβλημα γι' αυτούς τους δανειολήπτες. Όμως δεν είναι λογικό να επωμισθούν και αυτή την ζημία, οι φορολογούμενοι. Αλήθεια, αν η ισοτιμία EUR/CHF είχε κινηθεί αντίστροφα και είχε φτάσει το EUR/CHF στο 1,90 και αν οι αξίες των ακινήτων είχαν αυξηθεί και αυτές ή είχαν μείνει σταθερές, θα ήταν πρόθυμοι οι πρώην πατρίκιοι των δανείων σε CHF, να μοιραστούν τις υπεραξίες τους με τους υπόλοιπους φορολογούμενους; Ή θα χαιρόντουσαν που ήταν φερθεί έξυπνα και είχαν “πιάσει κορόιδο” τις τράπεζες;
Οι πολιτικές που αντιμετωπίζουν τους πολίτες ως ανώριμους μαθητές του νηπιαγωγείου, που χρήζουν διαρκούς βοήθειας, στοργής και “προδέρμ” είναι εξοργιστικές. Απομακρύνουν την απαίτηση για σοβαρότητα, υπευθυνότητα και ευθυκρισία και επικροτούν την ανευθυνότητα, την επιπολαιότητα και τη λογική του “που είναι τι κράτος;”. Όσο για τις τράπεζες, η εκτίμηση μας είναι πως πολύ κακώς δεν είχαν προσφέρει στους δανειολήπτες τους, τη δυνατότητα να αγοράσουν (αν το επιθυμούσαν, βέβαια) ένα ασφάλιστρο κινδύνου μέσω παραγώγων, για το κλείδωμα της ισοτιμίας EUR/CHF. Μια προαιρετική αγορά ενός επασφάλιστρου, παράλληλα με την αγορά ενός ασφαλιστηρίου συμβολαίου για το ακίνητο, θα ήταν αρκετή.
*Ο αρθρογράφος είναι οικονομικός αναλυτής, με ειδίκευση στο σχεδιασμό σύνθετων επενδυτικών στρατηγικών.
Αποποίηση Ευθύνης: Το περιεχόμενο της στήλης, είναι καθαρά ενημερωτικό και πληροφοριακό και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή, ούτε υποκίνηση για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Ο αρθρογράφος δεν ευθύνεται για τυχόν επενδυτικές και λοιπές αποφάσεις που θα ληφθούν με βάση τις πληροφορίες αυτές.
