Του Κυριάκου Αθανασιάδη
Τέτοιες ημέρες του χρόνου θα τιμούμε τα 50 χρόνια από την Εξέγερση του Stonewall — μία μεγάλη και ιδιαίτερης βαρύτητας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τον Φιλελευθερισμό επέτειο. Θυμίζουμε ότι στις 27 Ιουνίου του 1969 ξέσπασαν επεισόδια μεταξύ αστυνομικών δυνάμεων και θαμώνων του μπαρ «Stonewall» της Νέας Υόρκης, ομοφυλοφίλων στην πλειονότητά τους. Η αντίδραση των ανθρώπων αυτών θεωρήθηκε ορόσημο στην ιστορία του ομοφυλοφιλικού κινήματος και έτσι η 27η Ιουνίου καθιερώθηκε έκτοτε ως Παγκόσμια Ημέρα Ομοφυλοφιλικής Υπερηφάνειας, ενώ ο Ιούνιος είναι μήνας Pride σε όλες τις χώρες της Δύσης, και σε πολλές από τις υπόλοιπες.
Πριν δύο εβδομάδες έγινε η μεγάλη παρέλαση στην Αθήνα, και μεθαύριο Σάββατο θα γιορτάσει και όλη η Θεσσαλονίκη (πλην Σεβασμιοτάτου Ανθίμου, Ψωμιάδη και μερικών άλλων που το ντρέπονται) στο μεγάλο πάρτι ελευθερίας που οργανώνεται στην πόλη. Αντί για άλλο κείμενο, ή αντί για συνέντευξη, όπως συνηθίζουμε τις Πέμπτες σε αυτή τη στήλη, σήμερα δίνουμε απευθείας τον λόγο στη Μαρίνα Γαλανού, Πρόεδρο του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), αναγνωρισμένης συλλογικότητας για τα τρανς δικαιώματα, και ιδιοκτήτριας των εκδόσεων Πολύχρωμος Πλανήτης (LGBTQI εκδόσεις-βιβλιοπωλείο). Την ευχαριστούμε θερμά για την αποδοχή της πρόσκλησης. Ο λόγος στην ίδια, λοιπόν:
«Στον Μεσαίωνα μας καίγανε δίπλα σε μια μάγισσα, στο όνομα της Χριστιανικής Ηθικής. Οι Ναζί μάς κολλούσαν ένα ροζ τρίγωνο στο πέτο και μας έστελναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο σταλινισμός, αναιρώντας τους φιλελεύθερους νόμους της Οκτωβριανής Επανάστασης, μας εκτόπιζε ή μας έκλεινε στα ψυχιατρεία. Εμείς είμαστε οι Έλληνες ομοφυλόφιλοι. Περάσαμε αιώνες καταπίεσης κρυμμένοι και κυνηγημένοι, διότι η εκάστοτε ιδεολογία του κοινωνικού συστήματος μας θεωρούσε “διεστραμμένους”, “έκφυλους”, “κοινωνική πληγή” κλπ. Σήμερα βγαίνουμε ενωμένοι στην επιφάνεια της κοινωνικής ζωής της χώρας μας για να συζητήσουμε μαζί, για να καταλάβετε και να καταλάβουμε ότι ο κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος να υπάρχει και να μεταχειρίζεται το σώμα του όπως αυτός νομίζει καλύτερα. Χωρίς την επέμβαση της κοινωνίας που διαχωρίζει αυθαίρετα με ετικέτα τους ρόλους και δίνει στα άτομα ανάλογη τοποθέτηση». Διακήρυξη Επιτροπής για την ίδρυση του Απελευθερωτικού Κινήματος Ομοφυλοφίλων Ελλάδας, Φθινόπωρο 1976.
Λίγες ημέρες πριν το Φεστιβάλ Υπερηφάνειας της Θεσσαλονίκης, αλλά και όλων των φεστιβάλ που γίνονται εδώ και χρόνια πλέον, στην Αθήνα, στην Πάτρα, στο Ηράκλειο, επανέρχεται στον νου η διακήρυξη του εμβληματικού ΑΚΟΕ, της πρώτης φωνής που με θαρραλέο και περήφανο τρόπο ηλέκτρισε την ατμόσφαιρα στο Λουζιτάνια το 1976. Αισθάνομαι, δε, ακόμη περισσότερο περήφανη διότι ανήκε σε μία τρανς γυναίκα: την Μπέττυ Βακαλίδου.
Θυμάμαι ακόμη το πάθος και την προσήλωση ενός πολύ σπουδαίου ανθρώπου, του Λουκά Θεοδωρακόπουλου —που υπήρξε ηγετική μορφή του ΑΚΟΕ και επί χρόνια επικεφαλής της έκδοσης του περιοδικού ΑΜΦΙ, του πρώτου γκέι, λεσβιακού, αμφί και τρανς περιοδικού στη χώρα μας—, ακόμη και στα προχωρημένα του χρόνια να δηλώνει το παρών, ασφαλώς γιατί η ελληνική κοινωνία έπρεπε να βρει τον δρόμο της στην κατεύθυνση για την κατοχύρωση ελευθεριών και δικαιωμάτων, αλλά και γιατί «πρώτιστα το είχα ανάγκη εγώ ο ίδιος», όπως έλεγε συχνά.
Σαράντα δύο χρόνια μετά και ακόμη περισσότερα από την εξέγερση του Stonewall, κάθε χρόνο τον Ιούνιο σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο άνθρωποι που μπορεί να ανήκουν σε διαφορετικές τάξεις, ιδεολογικές κατευθύνσεις και ηλικίες γίνονται μέρος ενός πολύχρωμου ετερόκλητου πλήθους ντυμένου στα χρώματα του ουράνιου τόξου που πάντα βρίσκεται στον ουρανό για να μας υπενθυμίζει ότι η καταιγίδα πέρασε — οι διώξεις και ο στιγματισμός που επί δεκαετίες βίωναν οι LGBTI άνθρωποι, αν δεν ανήκουν στο παρελθόν —καθώς ακόμη υπάρχουν οι φωνές που μας θέλουν να μας γυρίσουν πίσω—, τουλάχιστον έχουν ως στέρεο αντίβαρό τους θεσμικές παρεμβάσεις που περιορίζουν τις διακρίσεις και δίνουν δικαιώματα και ελευθερίες σε ανθρώπους που τα στερούνταν, αλλά και μία αποφασισμένη κοινωνία των πολιτών στο πλευρό τους, που δείχνει ότι το ποτάμι δεν μπορεί να γυρίσει πίσω.
Ίσως να μην είναι καθόλου τυχαίο που ένα από τα τραγούδια που κυριαρχούν σε όλα τα Φεστιβάλ Υπερηφάνειας είναι το “I will survive” που ενδεχομένως μπορεί να δηλώνει την αγωνία, μέσα σε όλες αυτές τις δεκαετίες, παιδιών που τα έδιωχναν από το σπίτι τους, παιδιών που βίωναν τον κουτσαβακισμό του ομοφοβικού ή τρανσφοβικού μπούλινγκ στα σχολεία τους ή ακόμη και τη σωματική βία, ανθρώπων που ζούσαν στην ντουλάπα στον κοινωνικό τους περίγυρο υπό τον φόβο του στιγματισμού, με μόνο λόγο ότι ήταν γκέι ή λεσβίες, ή τον αποκλεισμό από τον χώρο της εργασίας και γενικότερα της κοινωνικής ζωής επειδή ήταν τρανς.
Γιατί όμως «Φεστιβάλ Υπερηφάνειας»; Ασφαλώς κάθε άνθρωπος μπορεί να είναι υπερήφανος για την προσωπικότητά του. Η ειδοποιός διαφορά όμως είναι ότι, ακριβώς επειδή αυτοί οι άνθρωποι που αναφέραμε έχουν βιώσει όλα τα παραπάνω και παρ' όλα αυτά έχουν το σθένος να ζουν τη ζωή τους ανοιχτά με αξιοπρέπεια, είναι, και πρέπει να είναι, περήφανοι. Αλλά και για έναν επιπρόσθετο λόγο: γιατί οφείλουν απέναντι στον εαυτό τους και στην αξιοπρέπειά τους να δώσουν μία απάντηση στα κηρύγματα μίσους που συχνά εξαπολύονται από κληρικούς, δημόσιους λειτουργούς, ή ακόμη και μέσα στο Κοινοβούλιο, και να διεκδικήσουν την ισότιμη μεταχείριση για όλες και όλους χωρίς διακρίσεις.
Και επιτρέψτε μου, όταν εγείρονται στην εποχή μας ενστάσεις του τύπου, «Μα γιατί να μη γίνεται τότε και στρέιτ πράιντ;», να χαμογελάσω και να πω ότι δεν γνωρίζω έστω και ένα παιδί που να το διώξαν απ' το σπίτι του ή που υπέστη ενδοσχολικό εκφοβισμό με μόνο λόγο ότι είναι στρέιτ. Μόνο ως κακόγουστο αστείο θα μπορούσα να εκλάβω κάτι τέτοιο…
Τα χρόνια, λοιπόν, πέρασαν. Αν και πολλές από τις ιδέες και τις αξίες που ήρθαν τότε στην επιφάνεια από το ΑΚΟΕ ακόμη δεν έχουν βρει την πλήρη δικαίωσή τους, υπάρχουν ωστόσο αναμφίβολα νομοθεσίες που κατοχυρώνουν κάποια θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες, και, παρότι ακούω προσεκτικά τις κριτικές ότι τα πράιντ έχουν χάσει τον αρχικό διεκδικητικό χαρακτήρα τους, θα παραμένουν πάντα η αιχμή της ορατότητας μίας κοινότητας ανθρώπων που ορισμένες φωνές εξακολουθούν να θέλουν να την εξαφανίσουν, αλλά και μία γιορτή της διαφορετικότητας που δεν ανήκει μόνο στους LGBTI, αλλά σε κάθε άνθρωπο που επιθυμεί να ζούμε σε ανοικτές και δημοκρατικές κοινωνίες με ίση μεταχείριση για όλες και όλους.
