Της Κατερίνας Οικονομάκου
Συναγερμό μεταξύ των φιλελεύθερων Πολωνών έχει σημάνει ένας νέος νόμος που απειλεί να ποινικοποιήσει τόσο το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής όσο και κάθε τύπου ενημέρωση των ανηλίκων γύρω από θέματα σεξουαλικότητας και σεξουαλικής υγείας.
Ο νόμος, που έχει ήδη ψηφιστεί από την Κάτω Βουλή και συζητείται σήμερα στη Γερουσία, προβλέπει ότι οποιοσδήποτε «ενθαρρύνει ή εγκρίνει τη συμμετοχή ανηλίκου σε συνουσία ή άλλη σεξουαλική δραστηριότητα» διαπράττει ποινικό αδίκημα που επισύρει ποινή φυλάκισης τριών ετών. Από τη μια μέρα στην άλλη, δάσκαλοι, γιατροί, ακόμη και γονείς μπορεί να βρεθούν κατηγορούμενοι επειδή μίλησαν σε εφήβους για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, για την αυτοϊκανοποίηση ή για την αντισύλληψη.
Σε μια χώρα που τα τελευταία χρόνια βιώνει μια δραματική στροφή προς τον συντηρητισμό, αυτή η πιο πρόσφατη ανησυχητική εξέλιξη έχει προκαλέσει τεράστιο θόρυβο. Οι Πολωνοί ήδη βγήκαν στους δρόμους. Οι πρώτες διαμαρτυρίες σημειώθηκαν την περασμένη Τρίτη, έξω από το κτίριο της Κάτω Βουλής, ενώ για σήμερα έχουν προγραμματιστεί διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα. Ωστόσο, θεωρείται από αμφίβολο έως απίθανο να καταφέρουν να αποτρέψουν την ψήφισή του.
Με προσφάτως ανανεωμένη τη λαϊκή εντολή, η κυβέρνηση του υπερσυντηρητικού κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) έχει απόλυτη ελευθερία κινήσεων. Οι βουλευτές του PiS, αυτήν την ώρα, υλοποιούν μια από τις προεκλογικές δεσμεύσεις τους. Συγκεκριμένα, είχαν υποσχεθεί ότι ένα από τα πρώτα πράγματα που θα έκαναν ήταν να βάλουν το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής κάτω από τον μεγεθυντικό φακό, προκειμένου να σχεδιάσουν ένα νόμο που θα είχε στόχο «να προστατεύσει τα παιδιά και τους νέους από τη σεξουαλική αποπλάνηση και την ηθική εξαχρείωση». Όπως φαίνεται, έκαναν την αρχή.
Το ενδιαφέρον, ή σωστότερα το τρομακτικό, είναι πως πίσω από τον νέο αυτό νόμο βρίσκεται μια πρωτοβουλία πολιτών με τίτλο «Σταματήστε την παιδοφιλία». Αυτοί είναι και οι συντάκτες του νόμου. Τι τους κινητοποίησε; Σύμφωνα με αυτούς του Πολωνούς πολίτες, στα σχολεία της χώρας ενθαρρύνονται οι ομοφυλοφιλικές τάσεις, τις οποίες χαρακτηρίζουν επικίνδυνες για την υγεία των μαθητών, η αυτοϊκανοποίηση και γενικότερα τα χαλαρά σεξουαλικά ήθη.
Ο δικός τους σκοπός, αντιθέτως, είναι να προστατεύσουν τους ανηλίκους από την παιδοφιλία. Οπως δήλωσε στην ανταποκρίτρια της Deutsche Welle ένας από τους εμπνευστές του νόμου, ο Ολεγκ Πάνκιβιτς, «Οσοι ενθαρρύνουν τους ανήλικους να εκφράσουν σεξουαλικές ανάγκες, τους καθιστούν ιδανικά θύματα για παιδόφιλους εγκληματίες». Οι βουλευτές του PiS είναι απολύτως σύμφωνοι μ'' αυτή την εκτίμηση.
Όμως πώς στοιχειοθετείται παιδοφιλία, όταν ο νέος νόμος ποινικοποιεί την ενημέρωση γύρω από τη σεξουαλική πράξη μεταξύ εφήβων ή την αυτοϊκανοποίηση; Εάν η υπόθεση δεν αφορούσε την υγεία και την ασφάλεια εκατομμυρίων παιδιών και εφήβων, τα επιχειρήματα των υποστηρικτών του νόμου θα μπορούσαν να δώσουν υλικό για κωμωδία. Δεν είναι έτσι, όμως.
Και δεν είναι έτσι, καθώς αποτελεί πλέον κοινό τόπο ότι η ενημέρωση ειδικά των μικρότερων παιδιών γύρω από το σώμα και τα δικαιώματά τους αποτελεί απαραίτητο μέτρο προφύλαξης κατά της παιδικής κακοποίησης. Με άλλα λόγια, εάν πρόθεση του νέου νόμου είναι η προστασία από τους παιδόφιλους, η πολωνική κυβέρνηση λαμβάνει μέτρα πρωτοφανή για τα παγκόσμια δεδομένα.
Όλα δείχνουν ότι ένας από τους στόχους του νέου νόμου είναι να καταστήσει ακόμη πιο δύσκολο στις νεαρές Πολωνέζες να έχουν τον έλεγχο του σώματος και της ζωής τους. Όπως παρατηρούν εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης, αλλά και οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, ένας γυναικολόγος που θα ενημερώσει μια 16χρονη για τις μεθόδους αντισύλληψης που μπορεί να χρησιμοποιήσει, θα κινδυνεύει να βρεθεί στη φυλακή.
Κι αυτό σε μια χώρα με τον πιο αυστηρό νόμο για τις αμβλώσεις στην Ε.Ε. Η διευθύντρια του πολωνικού παραρτήματος της Amnesty International, Ντραγκίνια Ναντάζντιν, δήλωσε ότι «ειδικά στην Πολωνία όπου η πρόσβαση σε νόμιμη άμβλωση είναι εξαιρετικά περιορισμένη, η σημασία της σεξουαλικής αγωγής είναι ακόμη πιο ζωτικής σημασίας», ενώ επεσήμανε το καθαρά ομοφοβικό πνεύμα που διαπνέει το κείμενο του νομοσχεδίου.
«Η εκπαίδευση προστατεύει από τη βία» και «Η κατάργηση της σεξουαλικής αγωγής είναι βιασμός» έγραφαν τα πανό που κρατούσαν οι διαδηλωτές έξω από τη Βουλή, την περασμένη Τρίτη. «Η απόπειρα να περιορίσουν την πρόσβαση στην εκπαίδευση είναι μια επίθεση προς όλους μας», έλεγε στον ανταποκριτή του Reuters ο 23χρονος ακτιβιστής Αντον Λεβαντόφσκα.
Στο μεταξύ, μάθημα σεξουαλικής αγωγής γίνεται μόνο σε εκείνα τα σχολεία της Πολωνίας που βρίσκονται σε πόλεις οι οποίες ελέγχονται από το κόμμα της φιλελεύθερης αξιωματικής αντιπολίτευσης, την Πλατφόρμα Πολιτών. Στα υπόλοιπα σχολεία, οι μαθητές διδάσκονται ένα μάθημα με τον τίτλο «Προετοιμασία για την οικογενειακή ζωή». Με δεδομένο ότι ο δήμαρχος της Βαρσοβίας, Ραφάλ Τρζασκόφσκι, ανήκει στην Πλατφόρμα Πολιτών, είναι απολύτως βέβαιο ότι ο νέος νόμος θα βρει ισχυρές αντιστάσεις στην πρωτεύουσα της χώρας.
Στο πρόσωπο του Τρζασκόφσκι, η κυβέρνηση του PiS έχει έναν από τους πιο μαχητικούς πολιτικούς αντιπάλους της. Ο δήμαρχος έχει δεσμευτεί ότι θα στέκεται στο πλευρό της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και ότι θα εμπλουτίσει τα ήδη υπάρχοντα μαθήματα σεξουαλικής αγωγής με νέα κεφάλαια για τις έμφυλες ταυτότητες και τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Για τον ηγέτη του PiS, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, ο οποίος χαρακτήρισε το Gay Pride της Βαρσοβίας «περιπλανώμενο θίασο», η στάση του δημάρχου ισοδυναμεί με επίθεση στον θεσμό της οικογένειας και «σεξουαλικοποίηση των παιδιών».
Με τον φιλελεύθερο δήμαρχο, όμως, συμφωνούν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και το Συμβούλιο της Ευρώπης, που επισημαίνουν ότι η έγκυρη, συμπεριληπτική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα όπως ο HIV και την αποτροπή ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, ενώ βοηθάει τα παιδιά να απολαμβάνουν υγιή, ασφαλή, δημιουργική ζωή.
Στην Πολωνία, οι συμβουλές του ΠΟΥ πέφτουν πάνω στον τοίχο της Καθολικής Εκκλησίας. «Είναι πολύ ανησυχητικό το γεγονός ότι ορισμένοι τοπικοί άρχοντες εισάγουν σε νηπιαγωγεία και σχολεία προγράμματα σεξουαλικοποίησης τα οποία προτείνει ο ΠΟΥ. Αυτά κάνουν κακό στα παιδιά και τους νέους», δήλωσε στην ακροδεξιά πολωνική εφημερίδα «Nasz Dziennik» ο επίσκοπος της Σβιντνίτσα, Ιγκνάσι Ντετς.
Ανάμεσα στον ΠΟΥ, το Συμβούλιο της Ευρώπης και την Καθολική Εκκλησία, η πολωνική κυβέρνηση έχει προ πολλού διαλέξει. Καθόλου συμπτωματικά, στη θέση του συμβούλου για τις αλλαγές στο μάθημα σεξουαλικής αγωγής διορίστηκε πρόσφατα ένας καθολικός καθηγητής θεολογίας, ο οποίος έχει ισχυριστεί ότι η αντισύλληψη μπορεί να προκαλέσει «ηδονισμό, σεξουαλικό εθισμό και μια ροπή προς την απιστία».
Ελλάδα: Και εμείς τι κάνουμε για τα παιδιά;
Ακόμη πιο πίσω από την Πολωνία σε θέματα σεξουαλικής αγωγής των ανηλίκων είναι η Ελλάδα. Διότι αν ορισμένα πολωνικά σχολεία προσφέρουν πράγματι, με ευθύνη των δημάρχων, το μάθημα στα παιδιά, στη δική μας χώρα αυτό δεν συμβαίνει πουθενά. Επισήμως μάθημα σεξουαλικής αγωγής δεν υπάρχει στα ελληνικά σχολεία.
Όλες ανεξαιρέτως οι απόπειρες ένταξης του μαθήματος στο σχολικό πρόγραμμα, με πιο πρόσφατη αυτήν που έγινε το 2009, έχουν πέσει στο κενό. Από την πλευρά της εκπαιδευτικής κοινότητας δεν έχουν λείψει οι προσπάθειες, που χρονολογούνται μάλιστα από τα τέλη της δεκαετίας του 1960.
Έρευνες, μελέτες, δημόσιος διάλογος, σχολικά εγχειρίδια: στο πέρασμα των δεκαετιών, γενιές Ελλήνων έχουν επενδύσει υλικό και πνευματικό κεφάλαιο με την ελπίδα να μπορέσουν κάποτε τα Ελληνόπουλα να έχουν πρόσβαση σε υπεύθυνη και έγκυρη ενημέρωση, μέσα στο ασφαλές σχολικό περιβάλλον. Μέχρι στιγμής, όλα έχουν αποδειχθεί μάταια.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της Παρασκευής 25 Οκτωβρίου.
