Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Αρκετοί αναλύουν τις επιπτώσεις της πτώσης της τιμής του πετρελαίου σε χώρες όπως τη μακρινή Βενεζουέλα, χώρας παραδοσιακά φτωχής και θύματος αδίστακτων επεμβάσεων από ΗΠΑ για την υφαρπαγή του πετρελαίου της (1948 ανατροπή Προέδρου Gallegos, 2002 ανατροπή Προέδρου Chavez), αλλά ελάχιστοι φαίνεται να έχουν αντιληφθεί τι συμβαίνει δίπλα μας, στη Μέση Ανατολή και συγκεκριμένα στην πλούσια Σαουδική Αραβία.
Οι περισσότεροι έχουν μείνει με την στερεοτυπική εντύπωση των ταινιών της δεκαετίας του '70, όπου ο Κώστας Βουτσάς υποδυόμενος κάποιον Καλοκάγαθο Σαουδάραβα εμίρη μοίραζε χρυσά ρολόγια. Στην πραγματικότητα, όμως, η σαουδαραβική οικογένεια, που εκμεταλλεύεται τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας, αποτελεί όχι απλά μια ηγεσία ενός βάρβαρου καθεστώτος που καταδυναστεύει τον λαό της, με δημόσιες εκτελέσεις αντιφρονούντων στις πλατείες, απαγόρευση δικαιωμάτων γυναικών, αλλά και ένοπλες επεμβάσεις σε άλλους λαούς (π.χ. βομβαρδίζοντας την Υεμένη τα τελευταία 2 χρόνια ή υποστηρίζοντας ισλαμοκανίβαλους στη Συρία). Αποτελεί ένα διεφθαρμένο καθεστώς που έχει εξαντλήσει, μέσω πολέμων, τα αποθεματικά της χώρας και πλέον μεταβιβάζει την περιουσία του αραβικού λαού στους ξένους επενδυτές όπως - όπως, ώστε να κεφαλαιοποιήσει την περιουσία του αραβικού υπεδάφους στην τσέπη της βασιλικής οικογένειας υπό μορφήν μετρητών!
Οι καταχρήσεις των δημόσιων οικονομικών, το κόστος επεμβάσεων σε ξένες χώρες (μόνο το 2015 ο πόλεμος στην Υεμένη κόστισε 70 δισ. δολάρια!) και η πτώση της τιμής του πετρελαίου οδηγούν σε κατάρρευση το τυραννικό καθεστώς της χώρας αυτής. Το έλλειμμα, το οποίο πέρσι ήταν… 15% του ΑΕΠ της χώρας, φέτος είναι ήδη 20% και θα πέσει στο… μόλις 14%, αν εφαρμοστούν τρομακτικά μέτρα λιτότητας! Το ΔΝΤ διεμήνυσε ότι «η κυβέρνηση βρίσκεται στον σωστό δρόμο» και βεβαιότατα η βασιλική οικογένεια πιστεύει ότι, όπως οι Κινέζοι αυτοκράτορες ή οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες ήταν παντοδύναμοι, θα μείνουν και αυτοί παντοδύναμοι για πάντα!
Όμως υπάρχουν δύο πράγματα που δείχνουν ότι δεν είναι παντοδύναμοι. Το ένα είναι ότι λαθεμένα η σαουδαραβική ηγεσία πιστεύει ότι μπορεί να αντλήσει εύκολα 15 - 20 δισ. δολάρια από την αγορά ομολόγων, κάτι που πλέον καθίσταται απαγορευτικό. Απαγορευτικό, λόγω της αλλαγής της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, καθώς παρουσιάζει τεράστια ελλείμματα! Ελλείμματα που εν μέρει οφείλονται στην εξάρτηση των εσόδων από πετρέλαιο (που έχει πτωτικές τιμές και δεν φαίνεται να ανακάμπτει)! Αυτό διότι, όπως το 93,5% των εξαγωγών της Βενεζουέλας που έχει κρίση, έτσι και το 90% των εξαγωγών της Σαουδικής Αραβίας είναι από πετρέλαιο και παράγωγα!
Το δεύτερο είναι ότι πιστεύουν ότι η πώληση της Saudi Aramco στους Αμερικάνους, μέσω χρηματιστηρίου, θα φέρει αμέτρητα τρισεκατομμύρια δολάρια στην τσέπη τους. Η υπόθεση τους στηρίζεται στην εντύπωση ότι αφού η ExxonMobil, που είναι η μεγαλύτερη εισηγμένη σε χρηματιστήριο ιδιωτική εταιρεία παγκοσμίως έχει 14 δισ. βαρέλια αποθεματικών και χρηματιστηριακή αξία 320 δισ. δολάρια, η Saudi Aramco, με 261 δισ. βαρέλια αποθεματικών θα πρέπει να έχει αξία… 10 τρισ.! Στην πραγματικότητα, οι εταιρείες αξιολογούνται πολύ περισσότερο με βάση τα κέρδη των επομένων 3 - 10 ετών και πολύ λιγότερο με τα αποθεματικά! Επιπλέον, η Saudi Aramco έχει εμπλακεί εμμέσως πλην σαφώς στη χρηματοδότηση πολλών κατασκευαστικών έργων του ίδιου του σαουδαραβικού κράτους, έχοντας άγνωστες τρύπες!
Το σημαντικότερο, και καθώς ο βαθμός «καθετοποίησης» της δεν είναι επιπέδου ExxonMobil, το πιθανότερο είναι ότι θα αξιολογηθεί με βάση ένα πολλαπλασιαστή επί των πωλήσεων, συν ένα premium για αποθέματα. Με πολλαπλασιαστή επί των πωλήσεων (Price/Sales) 1,1 στον κλάδο παγκοσμίως, που είναι 0,48 για λιγότερο καθετοποιημένες εταιρείες (BP), και με ετήσιες πωλήσεις 175 δισ. δολάρια, αν η τιμή πετρελαίου είναι στα 40 δολάρια το βαρέλι, θα ήταν εντυπωσιακή οποιαδήποτε αποτίμηση πάνω από 2,5 φορές τις πωλήσεις της εταιρείας, δηλαδή 440 δισ. λόγω και του γεωπολιτικού κινδύνου, ενώ οι συμμετοχές της σε τρίτες εταιρείες θα μπορούσαν να δώσουν άλλα 35 δισ. περίπου, ανεβάζοντας την αποτίμηση μάλλον προς τα 475 δισ. δολάρια, αντί των… 10 τρισ. που κάποιοι θα ήθελαν! Ασφαλώς, η πώληση του 5% αυτού, όταν αυτή πραγματοποιηθεί, επιτρέπει την είσοδο μέχρι και 24 δισ. στην εταιρεία, ή μάλλον στους μετόχους αυτής, που είναι άγνωστο πόσα από αυτά και πώς θα τα κατευθύνουν στο κράτος!
Επί του παρόντος, ενώ η τρύπα του κράτους αυξάνει κατά 2 δισ. δολάρια κάθε μήνα, δηλαδή 25 δισ. περίπου ετησίως, η ηγεσία, δια στόματος του πρίγκιπα Mohammed σκοπεύει σε ένα μεγαλεπήβολο «στρατηγικό σχέδιο», που θυμίζει κάτι ανάμεσα σε θαύμα τύπου «Κολοσσού της Ρόδου» και «Κρεμαστών κήπων της Βαβυλώνας» επί χίλια, καθώς, για να δημιουργήσει το «όραμα - σχέδιο Σαουδική Αραβία 2030», που αποβλέπει στη δημιουργία 6 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, με την ανάπτυξη μέχρι και… πολεμικής βιομηχανίας (!), θα χρειαστεί μόλις… 4 τρισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή 7 φορές το ΑΕΠ της!
Άρα, το πιθανότερο είναι ότι, επί του παρόντος, η πριγκιπική παρέα της χώρας, αντί να «πετάει με το μαγικό χαλί του… Αλαντίν», μάλλον θα προσγειωθεί απότομα στην άχαρη είσοδο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) εκλιπαρώντας για μερικά δισεκατομμυριάκια για να καλύψει την…τρύπα του προϋπολογισμού! Και όπως γνωρίζουμε, το ΔΝΤ έχει τρόπους για να λύνει τα προβλήματα των χωρών που πάνε σε αυτό, εφαρμόζοντας τα γνωστά «εργαλεία» από την εργαλειοθήκη του! Τρόπους καθόλου ευχάριστους!
Επί του παρόντος, το ΔΝΤ φαίνεται να «χαιρετίζει» δι'' επισήμων χειλιών, την προσπάθεια της Σαουδικής Αραβίας να επιβάλλει ένα αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας, το οποίο την συμβούλευσε να κάνει και είναι η βάση, αν θέλει να αντλήσει κεφάλαια. Πρόγραμμα, που όμως, όπως όλοι γνωρίζουμε, συνήθως πρώτα οδηγεί την οικονομία σε μακρόχρονη κρίση και χρεοκοπίες πριν την όποια ανάκαμψη!
Ήδη πάντως η χώρα πρόλαβε και άντλησε το Απρίλιο 10 δισ. δολάρια, όχι όμως από την αγορά ομολόγων, όπως θα ήθελε, αλλά ως δάνειο από 25 τράπεζες (με όρους USD LIBOR+ 1,2%), όμως φαίνεται ότι πλέον χρειάζεται, σε λιγότερο από 40 μέρες, νέα «δόση»! Εδώ είναι και το πρόβλημα!
Για να δοθεί νέο δάνειο, θα πρέπει η Σαουδική Αραβία να ακολουθήσει πρώτα αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας, ώστε να συνεφέρει τα οικονομικά της! Το οποίο σημαίνει ότι θα υποχρεωθούν να ξεγυμνωθούν οι Σαουδάραβες πρίγκιπες και από το μοναδικό όπλο που διέθεταν ώστε να κρατιούνται στην εξουσία τόσα χρόνια, δηλαδή κάποια διανομή χρημάτων στην τοπική οικονομία μέσω έργων! Ο βασιλιάς, πλέον, θα είναι γυμνός, και ας είναι Σαουδάραβας! Ξεγύμνωμα που αυξανόμενα δείχνει να οδηγεί την χώρα συντομότερα από ό,τι προβλέπονταν σε ταχύτατη μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων των Σαουδαράβων στους Αμερικάνους και ενδεχομένως σε πολιτική κατάρρευση του καθεστώτος, ότι κι αν σημαίνει αυτό για τη Μέση Ανατολή και τις αγορές…
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία.
Το παρόν άρθρο εκφράζει τις προσωπικές απόψεις του γράφοντος, δεν αποτελεί οδηγό ή σύσταση για επενδύσεις οποιασδήποτε μορφής προς οιονδήποτε και για οτιδήποτε τίτλο ή παράγωγο αυτού.
