Του Κωνσταντίνου Αραβώση*
Το πόρισμα της Ανεξάρτητης Επιτροπής Διερεύνησης για την ανάλυση των αιτίων και τη διερεύνηση των προοπτικών διαχείρισης των μελλοντικών δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα, με επικεφαλής τον Γερμανό Καθηγητή Γιόχαν Γκόλνταμερ, που είχε ανατεθεί από την Κυβέρνηση μετά τις φονικές πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική, όπου χάθηκαν 100 άνθρωποι και προκλήθηκαν σημαντικές οικονομικές ζημιές, καταγράφει τις παθογένειες και τα αίτια των πυρκαγιών στην Ελλάδα και προτείνει νομοθετικές ρυθμίσεις για την ριζική αναδιοργάνωση του μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, αλλά και ένα γενικότερο πλαίσιο για τις επείγουσες δράσεις που πρέπει να αναλάβει η ελληνική πολιτεία προκειμένου να ενισχύσει τον ευαίσθητο τομέα της Πολιτικής Προστασίας.
Η επιτροπή προτείνει την αντιμετώπιση των πυρκαγιών μέσα από ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό πλαίσιο διαχείρισης των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου μέσω ενός ειδικού Φορέα , και όχι με μεμονωμένες και ασύνδετες υπηρεσίες και δράσεις πρόληψης ή καταστολής. Ο συνολικός προτεινόμενος ενιαίος σχεδιασμός αφορά την πρόληψη και καταστολή των πυρκαγιών, καθώς και την αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων.
Στο πόρισμα της επιτροπής καταγράφονται ως διαχρονικά προβλήματα η άναρχη χρήση γης, η έλλειψη θεσμικών μέτρων, ο ανεπαρκής ή πεπαλαιωμένος εξοπλισμός, η αναποτελεσματική οργάνωση και συντονισμός ανθρώπινων πόρων, η απουσία αντιπυρικού σχεδιασμού, η ετεροβαρής κατανομή κονδυλίων, και το αλαλούμ αρμοδιοτήτων στους φορείς που πρέπει να συνεργαστούν,
Οι αδυναμίες στο κομμάτι της αποτελεσματικής πρόληψης, αποδίδονται με βάση το πόρισμα, μεταξύ άλλων στην έλλειψη ενιαίου και κοινού σχεδιασμού αντιπυρικής προστασίας, στην απουσία εγκεκριμένων και τεκμηριωμένων τοπικών αντιπυρικών σχεδίων, στη δυσκολία να υιοθετηθεί η χρήση σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων και επιστημονικών μεθόδων στον επιχειρησιακό σχεδιασμό, στην άναρχη και απρογραμμάτιστη δόμηση δασικών εκτάσεων και τη δημιουργία ζωνών μείξης δασών οικισμών γύρω από μεγάλα αστικά και τουριστικά κέντρα.
Επίσης, στην περιστασιακή ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των πολιτών και την αναποτελεσματική οργάνωση του εθελοντισμού, αλλά και στη μεγάλη δυσαρμονία των κονδυλίων που διατίθενται για την πρόληψη σε σχέση με τα πολλαπλάσια κονδύλια που δαπανώνται για την καταστολή των πυρκαγιών.
Το πόρισμα- αν και εκπονήθηκε με αφορμή το Μάτι- δεν εστιάζει στην συγκεκριμένη καταστροφή εξειδικευμένα και δεν διερευνά ή καταλογίζει συγκεκριμένες ευθύνες ή ολιγωρίες σε πολιτικά πρόσωπα, στελέχη του κρατικού μηχανισμού ή κρατικές υπηρεσίες.
Μία άλλη διεθνής επιστημονική ομάδα την οποία συντόνιζε ο Καθηγητής Συνολάκης, που διερεύνησε την τραγωδία στο Μάτι, κατέληξε στο ότι η τραγωδία θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί δεδομένου ότι υπήρξε απουσία σχεδίου αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων, δεν δόθηκε εντολή εκκένωσης και δεν χρησιμοποιήθηκαν τα πολλά ηλεκτρονικά μέσα ειδοποίησης των πολιτών.
Σύμφωνα με την μελέτη αυτή, ή οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών με αυτοκίνητα θα μπορούσε να έχει γίνει μέσα σε δύο ώρες και με τον τρόπο αυτόν να μην είχαμε θύματα. Επιπλέον επισημαίνεται ότι αν τα πυροσβεστικά μέσα που επιχειρούσαν στην Κινέττα είχαν επέμβει στο Μάτι, θα υπήρχε καθυστέρηση της πυρκαγιάς και περισσότερος χρόνος για την εκκένωση.
Η τραγική καταστροφή ανέδειξε την έλλειψη κεντρικού Συντονισμού σε όλα τα επίπεδα. Δεν φάνηκε να υπήρξε αποτελεσματικός συντονισμός ούτε και οδηγίες προς τους κατοίκους , αλλά και στις δυνάμεις αντιμετώπισης της πυρκαγιάς.
Οι σύγχρονες τεχνολογίες μπορούν να βοηθήσουν όχι μόνο στην πρόληψη και παρακολούθηση όσο και στην άμεση προειδοποίηση για την εμφάνιση μίας νέα εστίας πυρκαγιάς. Ο Δήμος μπορεί πχ μέσα και από ειδικές εφαρμογές κινητών να επικοινωνεί άμεσα με τους πολίτες και να τους δίνει Πληροφορίες, Ενημέρωση αλλά και Οδηγίες.
Όσα προτείνει το πόρισμα μπορούν να αποτελέσουν το προσχέδιο για τα επόμενα βήματα μας στην αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων.
Σε θέματα τόσο σημαντικά όπως είναι η αντιμετώπιση Πυρκαγιών και μεγάλων φυσικών καταστροφών, τα λάθη και οι παραλείψεις του παρόντος αποτελούν διδάγματα για το μέλλον και θα πρέπει συλλογικά με συναίνεση, να αναζητήσουμε τις βέλτιστες, εφικτές λύσεις.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Αραβώσης είναι Αναπλ. Καθηγητής ΕΜΠ και Επισκέπτης Καθηγητής Imperial College, Σύμβουλος Προέδρου ΝΔ για το Περιβάλλον
