Αξίες, Κουλτούρα, Ανθρωποκεντρική προσέγγιση πρωταγωνιστούν στη ρητορική των επιχειρήσεων στο πλαίσιο της εναγώνιας προσπάθειάς τους να ανορθώσουν την πεσμένη «τιμή» τους στη (μετά;)-COVID εποχή. Αν, μετά τη φουρτούνα της πανδημίας, μείνει έστω και κάτι λίγο από όλα αυτά, το κέρδος θα είναι τεράστιο για την παγκόσμια επιχειρηματική κοινότητα!
Προκαλεί – τουλάχιστον - έκπληξη και – σίγουρα - ερωτηματικά η ραγδαία αύξηση των θερμών υποστηρικτών απόψεων και αρχών που μέχρι πολύ πρόσφατα ήταν αδιάφορες ή θεωρούνταν είδος πολυτελείας για την πλειοψηφία των επιχειρήσεων.
Σε αντίθεση με το παρελθόν, ακούμε, όλο και πιο συχνά, υψηλόβαθμους επιχειρηματικούς παράγοντες να συναγωνίζονται σε κηρύγματα
υποστήριξης προς τους εργαζομένους τους κάνοντας «σπονδές» σε αρετές και αξίες που πριν δεν συνήθιζαν να μνημονεύουν, πολύ δε περισσότερο να υιοθετούν.
Φαίνεται πως, ξαφνικά, με ένα μαγικό τρόπο, η κουλτούρα πήρε το πάνω χέρι από τα ξερά νούμερα, οι τεχνικές δεξιότητες έδωσαν – με βαθιά υπόκλιση – τη θέση τους στην ενσυναίσθηση, την αυθεντικότητα και την ταπεινότητα, η αρχηγική αλαζονεία υποχώρησε μπροστά στη δύναμη της ομαδικότητας και της αλληλεγγύης. Στ’ αλήθεια ή… στα παραμύθια;
Η επιχειρηματική κοινότητα – τοπική και παγκόσμια – έκανε στροφή 180 μοιρών….στην εκφορά του λόγου της. Ανακάλυψε, όψιμα, τη δύναμη του
σεβασμού, της συνοχής, της κοινής προσπάθειας. Προ κορονοϊού όλα αυτά θεωρούνταν «πολυτέλεια». Μπορούσαν να παραχθούν κερδοφόρα αποτελέσματα χωρίς αυτά τα περιττά βάρη, έστω και βραχυπρόθεσμα.
Άλλωστε, ο μακροπρόθεσμος ορίζοντας δεν ανήκε ποτέ στα δυνατά «χαρτιά» των «κατ’ εικόνα» επιτυχημένων. Τώρα, όμως, έγινε (;) φανερό ότι ούτε η βραχυπρόθεσμη πρόοδος είναι εφικτή χωρίς το σεβασμό και την υποστήριξη (υλική και συναισθηματική) των εργαζομένων. Η συμβολή του COVID στη στροφή των ηγεσιών προς την ανθρωποκεντρική κουλτούρα, τις αδιάβλητες αξίες, την επιχειρηματική ηθική φαίνεται να είναι καθοριστική. Ή μήπως να περιμένουμε να το δούμε και στην πράξη;
Φυσικά, οι αξίες, οι αρχές και η κουλτούρα είχαν σημασία και πριν, αλλά όχι για όλους. Κάποιες επιχειρήσεις τις είχαν υιοθετήσει, κάποιοι άνθρωποι τις υπηρετούσαν με πάθος, κάποιες ομάδες θριάμβευσαν ακριβώς βασιζόμενες πάνω σε αξίες, κάποιες εταιρείες διακρίθηκαν ακριβώς εξαιτίας της ανθρωποκεντρικής τους κουλτούρας. Αλλά όχι όλες, σίγουρα όχι οι περισσότερες.
Στην άλλη όχθη του ποταμού, αυτοί που πρέσβευαν αρχές, αυτοί που εφάρμοζαν στην πράξη θετικές αξίες, αυτοί που νοιάζονταν για τους ανθρώπους, έχουν μείνει άναυδοι. Δεν ξέρουν τι να πιστέψουν. Άραγε οι δηλώσεις ενσυναίσθησης των ισχυρών επιχειρηματικών ηγεσιών ανά τον κόσμο αποτελούν θαύμα ανεξήγητης, μεταφυσικής επίδρασης του COVID ή απλά ένα προσωρινό εργαλείο διαχείρισης της δύσκολης κατάστασης, ένα θέατρο του παραλόγου, μια παράσταση που θα κατεβάσει την αυλαία αμέσως μόλις επέλθει η νέα κανονικότητα;
Αn η μεταστροφή είναι αληθινή (στο τέλος που θα ξυρίσουν το γαμπρό θα δούμε), μάς στοίχισε πολύ ακριβά. Εύλογα αναρωτιέται κανείς γιατί θα έπρεπε να έρθει το σοκ της πανδημίας για να ταρακουνήσει τις ηγεσίες των επιχειρήσεων, να τις ξυπνήσει από τη μακάρια ευδαιμονία τους, να τις σπρώξει να αναγνωρίσουν την αξία της ανθρωποκεντρικής κουλτούρας – έστω, καταρχήν στα λόγια.
Θα θέλαμε πολύ να πιστέψουμε ότι κάτι θα αλλάξει ριζικά. Ότι οι λέξεις «αξίες» και «κουλτούρα» θα πάρουν το αληθινό τους νόημα. Ότι η ταπεινότητα και η αλληλεγγύη θα θριαμβεύσουν. Θα θέλαμε πολύ να πιστέψουμε ότι είναι βαθιά και αληθινή η αλλαγή αυτή. Αλλά προβληματίζει, για παράδειγμα, το γεγονός ότι η πλειοψηφία των επιχειρήσεων έχει περικόψει δραματικά τα κονδύλια εκπαίδευσης και ανάπτυξης των εργαζομένων. Άλλα λόγια να αγαπιόμαστε δηλαδή…
Όμως, ακόμη και αν είναι ψευδής η μεταστροφή προς την ανθρωποκεντρική διοίκηση, όλη αυτή η «φιλολογία», οι δηλώσεις, οι υποσχέσεις κάτι αφήνουν πίσω τους. Κάτι που δεν πρέπει να πάει χαμένο: αν μη τι άλλο, τη συνειδητοποίηση ότι οι άνθρωποι αποτελούν τον μοναδικό, αληθινό, αναντικατάστατο πυρήνα κάθε υγιούς και μακροπρόθεσμα επιτυχημένης επιχείρησης, πιο πάνω από κεφάλαια, μηχανές και τεχνολογία. Την κατανόηση, έστω με σκληρό τρόπο, ότι οι στόχοι, οι επιτεύξεις, τα αποτελέσματα, τα νούμερα έρχονται μόνο όταν οι άνθρωποι βάζουν την ψυχή τους στη δουλειά.
Και το κάνουν αυτό όταν αισθάνονται ασφαλείς, όταν νιώθουν ότι τους σέβονται και τους νοιάζονται, όταν δεν αντιμετωπίζονται σαν μηχανάκια παραγωγής κερδών, αλλά πρώτα από όλα σαν άνθρωποι, με προβλήματα, ανάγκες, ανησυχίες, όνειρα και φιλοδοξίες. Ο COVID το ουρλιάζει στις σαστισμένες ηγεσίες κι εκείνες αντιδρούν με λογύδρια ευσεβών προθέσεων, ενίοτε και με λιτές πράξεις περιορισμένης συμπαράστασης. Πρέπει να κάνουν κι άλλα για να γίνουν πειστικές…
Τώρα, οι επιχειρηματικές ηγεσίες έχουν μια μοναδική ευκαιρία να αποδείξουν ότι αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα, ότι πορεύονται με αξίες, ότι αποδέχονται την καθοριστική σημασία των εργαζομένων στην επίτευξη των στόχων τους, ότι είναι διατεθειμένες να υπηρετούν κάτι ευρύτερο και χρήσιμο κοινωνικά.
Τώρα έχουν τηn ευκαιρία να χτίσουν ένα βιώσιμο μέλλον μέσα από τον ενεργητικό σεβασμό της ευημερίας και της προόδου των εργαζομένων, αναγνωρίζοντας – επιτέλους! - ότι οι αληθινές αξίες είναι οι μόνες που μπορούν να δημιουργήσουν μακροπρόθεσμη αξία (€) για τους ίδιους και τις επιχειρήσεις τους.
Για αυτό και μόνο, θα είναι και θα είμαστε ευγνώμονες στον COVID κάποια μέρα...\
* Η Μαρίκα Λάμπρου είναι σύμβουλος επιχειρήσεων
