Μπορεί στην Ελλάδα να μάθαμε για τα βιοκαύσιμα κατά κύριο λόγο την τελευταία δεκαετία, με την εμφάνιση κυρίως του βιοντίζελ, ωστόσο τα καύσιμα της κατηγορίας αυτής, που είναι προφανώς εναλλακτικά, είναι πολύ πιο παλιά – και πρέπει να γυρίσουμε αρκετά πίσω, ακόμα και πριν από τη δεκαετία του 80, για να τα δούμε να χρησιμοποιούνται ευρέως σε χώρες όπως η Βραζιλία.
Εκεί, χάρη στην εκτεταμένη καλλιέργεια ζαχαροκάλαμου έγινε εφικτό να παράγονται κάθε χρόνο τεράστιες ποσότητες αιθανόλης (το 2019 η παραγωγή έφτασε το 1,33 δις λίτρα αιθανόλης) η οποία χρησιμοποιήθηκε αυτούσια, αντί της βενζίνης, σε επιβατικά κυρίως αυτοκίνητα των οποίων οι κινητήρες είχαν υποστεί περιορισμένης έκτασης μετατροπές. Και παρόλο που στη Βραζιλία, όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα, κίνητρο ήταν η απεξάρτηση από τη βενζίνη και το χαμηλότερο κόστος, μετά από αρκετά χρόνια στο παιχνίδι μπήκε και η βιωσιμότητα. Βλέπετε, η όταν το καύσιμο είναι φυσικής προέλευσης είναι ανανεώσιμο (καλλιεργούμε κάθε χρόνο) αλλά και φιλικό προς το περιβάλλον, αφού κατά την καλλιέργεια δεσμεύεται διοξείδιο του άνθρακα – CO2 – το οποίο ως γνωστόν πρέπει να πολεμήσουμε προκειμένου να κόψουμε τη φόρα της κλιματικής αλλαγής.
Αυτός είναι ο λόγος που εδώ και χρόνια στα πρατήρια διατίθενται μείγματα ορυκτών καυσίμων με βιοκαύσιμα. Αυτή η τακτική είναι γνωστή και στην Ευρώπη, και στην Ελλάδα, αλλά είναι επίσης γνωστή και πολύ ευρύτερα διαδεδομένη και στις ΗΠΑ. Εκεί λοιπόν η αιθανόλη με βάση το καλαμπόκι αναμιγνύεται με τη βενζίνη με στόχο τις χαμηλότερες εκπομπές ρύπων. Ωστόσο μια νέα μελέτη έρχεται να ανατρέψει την κρατούσα άποψη καθώς δείχνει ότι η αιθανόλη μπορεί να είναι τελικά χειρότερη για το περιβάλλον από την απλή βενζίνη.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Proceedings of the National Academy of Sciences, έρχεται σε αντίθεση με προηγούμενη έρευνα του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA), βάσει της οποίας η αιθανόλη και άλλα βιοκαύσιμα προσφέρουν οφέλη ως προς τα αέρια του θερμοκηπίου σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα. Βλέπετε, η μελέτη αυτή διαπιστώνει ότι η αιθανόλη έχει τουλάχιστον 24% μεγαλύτερο ανθρακικό αποτύπωμα από τη βενζίνη λόγω των εκπομπών από τη χρήση γης και των αλλαγών στην καλλιέργεια του καλαμποκιού, καθώς και των εκπομπών από την παραγωγή και την καύση της - που συνοδεύει απαραίτητα κάθε υγρό καύσιμο με βάση τον άνθρακα.
Σημειώστε πως τα κίνητρα που η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ άρχισε το 2008 να προσφέρει για την παραγωγή αιθανόλης, σύμφωνα με το Πρότυπο Ανανεώσιμων Καυσίμων, είχαν ως αποτέλεσμα να αυξηθούν κατά 30% οι τιμές του καλαμποκιού, ενώ οι τιμές των άλλων καλλιεργειών αυξήθηκαν κατά 20%. Αυτό οδήγησε σε πιο εντατική καλλιέργεια, απαιτώντας περισσότερη χρήση γης.
Ενώ η παραγωγή καλλιεργειών με στόχο την παραγωγή αιθανόλης οδήγησε επίσης σε μείωση της ποιότητας του νερού και αύξησε την ετήσια χρήση λιπασμάτων σε εθνικό επίπεδο κατά 3 έως 8%, σύμφωνα πάντα με τη μελέτη. Και σα να μην έφταναν όλα αυτά, η πρόσθετη χρήση λιπασμάτων με βάση το άζωτο αύξησε τις εκπομπές οξειδίου του αζώτου (N2O) κατά 8,3%.
Σημειώστε ότι οι αμερικανικές αυτοκινητοβιομηχανίες είχαν στηρίξει τα βιοκαύσιμα φροντίζοντας να δημιουργήσουν τη βάση για τα λεγόμενα οχήματα «ευέλικτου καυσίμου» που μπορούν να κάψουν είτε συμβατική βενζίνη είτε E85, ένα μείγμα 85% αιθανόλης και 15% βενζίνης. Παράλληλα προωθήθηκε και η χρήση της βενζίνης E10 και E15 (10% ή 15% αιθανόλη και 90% ή 85% βενζίνη) σε κοινά αυτοκίνητα, που θεωρητικά δεν χρειάζονταν μετατροπές και μπορούσαν λειτουργήσουν με αυτά τα μείγματα χωρίς προβλήματα.
Η γηραιά ήπειρος ακολούθησε με κάποια καθυστέρηση και 14 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Βέλγιο, Βουλγαρία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Ρουμανία και Σλοβακία) βρέθηκαν να έχουν «τοποθετήσει» τη βενζίνη Ε10 στα πρατήριά τους. Αυτό έχει να κάνει την Οδηγία 2009/28/ΕΚ και το ν. 3468/2006 βάσει των οποίων η συμμετοχή της ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές στην τελική κατανάλωση ενέργειας στις μεταφορές πρέπει να είναι τουλάχιστον 10% το 2020. Για αυτό το λόγο, άλλωστε, είδαμε να παράγονται το 2021 στη χώρα μας 110.000 χιλιόλιτρα βιοντίζελ για ανάμειξη με ντίζελ κίνησης (ποσοστό 7%).
Ωστόσο, αν τα ευρήματα της επίμαχης μελέτης επιβεβαιωθούν – και πολύ περισσότερο αν γενικευθούν στο σύνολο των βιοκαυσίμων – τότε θα πρέπει να επανεξεταστεί πολύ σοβαρά η σχετική νομοθεσία.
