Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Σε σημείο που δεν υπάρχει επιστροφή έχει φτάσει η Βενεζουέλα, με τον ηγέτη της χώρας Νικολάς Μαδούρο να υπόσχεται ότι σε 90 ημέρες θα λύσει τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν εκατομμύρια πολίτες και έχουν προκαλέσει μια αδιανόητη οικονομική, κοινωνική και μεταναστευτική κρίση.
Πώς θα τα λύσει; Με ένα οικονομικό τέχνασμα, που το πιθανότερο είναι να οδηγήσει τη Βενεζουέλα στην απόλυτη κατάρρευση. Στην προσπάθειά του να ξεφύγει από τον «βραχνά» του δολαρίου, ο Μαδούρο θα συνδέσει μισθούς και συντάξεις με το επίσημο κρυπτονόμισμα της χώρας, το petro, το οποίο με τη σειρά του είναι συνδεδεμένο με τα κοιτάσματα πετρελαίου της Βενεζουέλας. Παράλληλα, ο Μαδούρο διέταξε την υποτίμηση του μπολίβαρ κατά 96%.
Την ώρα, όμως, που ο διάδοχος του Τσάβες -και πρώην οδηγός λεωφορείου- προσπαθεί να αλλάξει τον ρου της Ιστορίας με μία μοναδική οικονομικοτεχνική έμπνευση, οι πολίτες της Βενεζουέλας ζουν στην απόλυτη εξαθλίωση. Ένας πολύ καλός μισθός, για παράδειγμα, διαμορφωνόταν πριν από την υποτίμηση στα 20 δολάρια τον μήνα. Μετά την υποτίμηση, ο μισθός πέφτει κάτω από το 1 δολάριο τον μήνα. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πόσο δύσκολο είναι για κάποιον πολίτη της Βενεζουέλας να ταξιδέψει στο εξωτερικό. Είναι σχεδόν ακατόρθωτο.
Βέβαια, αυτό που ενδιαφέρει του Βενεζουελάνους είναι το πώς θα επιβιώσουν σε μια καθημερινότητα που επιδεινώνεται συνεχώς, και όχι τα ταξίδια. Θα περίμενε κανείς σε μία χώρα που θεωρείται πως έχει τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα κοιτάσματα πετρελαίου στον κόσμο οι πολίτες να... τρώνε με χρυσά κουτάλια. Στη Βενεζουέλα συμβαίνει το αντίθετο. Οι πολίτες συνωστίζονται στα σούπερ μάρκετ για να βρουν τρόφιμα, οι ελλείψεις στα νοσοκομεία είναι δραματικές και η πραγματική οικονομία λειτουργεί σαν μία τεράστια μαύρη αγορά.
Οι δημοκρατικοί και οικονομικοί θεσμοί της χώρας δεν περνούν απλώς κρίση, βρίσκονται σε απόλυτη πτώση. Ο πληθωρισμός είναι ο μεγαλύτερος όλων των εποχών, τα τρόφιμα είναι δυσεύρετα, τα φάρμακα επίσης και στην πλειονότητά τους οι πολίτες βρίσκονται αντιμέτωποι με την απόλυτη φτώχεια.
Ενδεικτική της ανέχειας είναι η μελέτη τριών πανεπιστημίων, σύμφωνα με την οποία 87% των πολιτών ζουν σε συνθήκες φτώχειας, με το ποσοστό να αυξάνει δραματικά από το 48% του 2014. Στην ίδια έρευνα, εκτιμάται ότι οι κάτοικοι της Βενεζουέλας έχασαν, κατά μέσο όρο, περίπου 11 κιλά το 2017 και 8 κιλά το 2016, όχι γιατί έκαναν δίαιτα αλλά λόγω της οικονομικής εξαθλίωσης.
Ορατός ο κίνδυνος κατάρρευσης
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι ο πληθωρισμός θα εκτιναχθεί στο 1.000.000% το 2018 και αυτή η πρόβλεψη έγινε πριν τα νέα μέτρα που πήρε ο Μαδούρο. Συγκριτικά, τόσο υψηλό επίπεδο πληθωρισμού -στην ουσία σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπολογιστεί η μεταβολή των τιμών- έχει παρατηρηθεί στη Γερμανία μετά τον Β'' Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Ζιμπάμπουε στις αρχές της περασμένης δεκαετίας. Σε συνθήκες απόλυτης κατάρρευσης δηλαδή. Πρακτικά, οι τιμές αυξάνονται κατά περίπου 3% ημερησίως, με τον ρυθμό να αυξάνεται εκθετικά.
Η κυβέρνηση υπολογίζει ότι χάνει κάθε χρόνο περί τα 18 δισ. δολάρια από το λαθρεμπόριο πετρελαίου προς την Κολομβία και άλλες χώρες, καθώς πολλοί εκμεταλλεύονται τη διαφορά μεταξύ των χαμηλών τιμών στη Βενεζουέλα και των διεθνών τιμών πετρελαίου. Έτσι, ο Μαδούρο αποφάσισε να περικόψει τα επιδόματα πετρελαίου, που σημαίνει ότι θα αυξηθεί δραματικά το κόστος για τον μέσο πολίτη.
Μία παρόμοια απόφαση από τον Κάρλος Πέρεζ το 1989 προκάλεσε μαζικό κύμα διαδηλώσεων στη Βενεζουέλα και εντέλει πραξικόπημα. Ο Μαδούρο το γνωρίζει καλά, όμως οι συνθήκες στη χώρα είναι τόσο έκτακτες που δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά.
Τα κοιτάσματα πετρελαίου της Βενεζουέλας είναι σχεδόν τριπλάσια από του Κουβέιτ και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, ωστόσο η χώρα δεν θυμίζει σε τίποτα τη χλιδή που συναντά κανείς στις χώρες του Κόλπου. Σύμφωνα με τον ΟΠΕΚ, τα κοιτάσματα της Βενεζουέλας διαμορφώνονται περί τα 302 δισ. βαρέλια και ακολουθεί η Σαουδική Αραβία με 266 δισ. βαρέλια. Όμως, την ίδια ώρα, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη Βενεζουέλα υπολογίζεται στα 8.000 δολάρια, όταν στη Σ. Αραβία ξεπερνά τα 21.000 δολάρια.
Η πτώση
Πώς κατάφεραν οι πολιτικοί να οδηγήσουν στον γκρεμό μία χώρα που κάποτε ήταν η πλουσιότερη της Λατινικής Αμερικής; Μία χώρα γεμάτη ελπίδα και ευοίωνες προοπτικές; Το καθεστώς Μαδούρο, πάντως, κατηγορεί τη Δύση και κυρίως τις ΗΠΑ και τονίζει ότι δέχεται οικονομικό πόλεμο.
Όταν οι τιμές του πετρελαίου βρίσκονταν στα ύψη τη δεκαετία 2005-2014, τα έσοδα από τις εξαγωγές πήγαιναν στην κοινωνική πρόνοια και σε οικιστικά προγράμματα για τους μη έχοντες. Η ανεργία και το ποσοστό φτώχειας μειώθηκαν στο μισό και το ποσοστό θνησιμότητας βρεφών υποχώρησε αισθητά. Ο Ούγκο Τσάβες, μάλιστα, είχε κερδίσει ακόμη και τον θαυμασμό ορισμένων λαϊκιστών ανά τον κόσμο, καθώς θεωρούνταν χαρισματικός ηγέτης. Στην πορεία, ωστόσο, ο Τσάβες έχασε τον δρόμο και επέλεξε το μονοπάτι της ακραίας διαφθοράς, του άκρατου λαϊκισμού, του αυταρχισμού, σε μια προσπάθεια να ελέγξει τα πάντα.
Μετά τον θάνατο του Τσάβες, ο Μαδούρο υποσχέθηκε ότι θα εξασφαλίσει το ίδιο βιοτικό επίπεδο για τους πολίτες της χώρας, η οποία, βέβαια, είχε ήδη αρχίσει να εμφανίζει σημάδια πτώσης. Η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου διέλυσε κάθε ψευδαίσθηση και ο Μαδούρο άρχισε να τυπώνει χρήμα μέχρι σήμερα, αναγκάζοντας τους Βενεζουελάνους να πρέπει να κουβαλούν δύο βαλίτσες μετρητά για να αγοράσουν ένα ρολό χαρτί τουαλέτας. Η συνέχεια αναμένεται εξαιρετικά δραματική για τη Βενεζουέλα, ενώ κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο πτώσης του Μαδούρο, ακόμη και μέσω πραξικοπήματος. Η επιβολή κυρώσεων στις εξαγωγές πετρελαίου από τον Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να αποτελέσει ορόσημο για το μέλλον της Βενεζουέλας.
Facts
- Σύμφωνα με τον ΟΠΕΚ, η Βενεζουέλα διαθέτει τα μεγαλύτερα κοιτάσματα πετρελαίου στον κόσμο: 302 δισ. βαρέλια
- Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι 8.000 δολάρια, όταν στη Σ. Αραβία είναι 21.000
- Το ΔΝΤ εκτιμά ότι ο πληθωρισμός θα φτάσει στο 1.000.000% το 2018
- Υποτίμηση του εθνικού νομίσματος κατά 96% αποφάσισε ο Μαδούρο
- Το 87% των πολιτών ζει σε συνθήκες φτώχειας
- Οι κάτοικοι της Βενεζουέλας έχασαν κατά μέσο όρο 11 κιλά το 2017 και 8 κιλά το 2016, λόγω της ανέχειας
- Η χώρα εκτιμάται ότι θα χάσει το 20% του ΑΕΠ της φέτος
