Tου Γιάννη Μαντζίκου
Έπειτα από δεκαετίες αναζήτησης, οι οφθαλμίατροι δείχνουν να έχουν πλησιάσει την απάντηση για την επιδημία μυωπίας που πλήττει τους νέους σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, αναφέρει ο δικτυακός τόπος της επιθεώρησης «Nature», το ποσοστό των νέων ενηλίκων που πάσχουν από μυωπία διπλασιάστηκε σε 50 χρόνια και φτάνει πλέον το 50%.
Η κατάσταση είναι ακόμα πιο δραματική στην Ανατολική Ασία: πριν από 60 χρόνια, μόλις το 10%-20% του πληθυσμού της Κίνας είχε μυωπία· σήμερα, το 90% των εφήβων και των νέων ενηλίκων χρειάζονται γυαλιά για να βλέπουν μακριά. Και στην πόλη της Σεούλ, το ποσοστό των 19χρονων ανδρών που παρουσιάζουν μυωπία φτάνει το εντυπωσιακό 96,5%. Η εκρηκτική αύξηση των ποσοστών από γενιά σε γενιά έχει πλέον καταστήσει σαφές ότι η κληρονομικότητα δεν είναι ο μόνος παράγοντας στην εμφάνιση αυτής της διαθλαστικής ανωμαλίας -η θεωρία ότι η μυωπία προκαλείται από συγκεκριμένα γονίδια είχε προκύψει από μελέτες σε ζευγάρια διδύμων τη δεκαετία του 1960 και για πολλά χρόνια παρέμενε η κρατούσα άποψη.
Πριν από έναν χρόνο, δημοσιεύτηκαν στατιστικά στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) που έδειχναν ότι το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού (περίπου 5 δισ.) θα είναι μυωπικός το 2050. Αυτές οι προβλέψεις είναι απόλυτα ακριβείς αν δεν αλλάξει ο τρόπος ζωής μας και δεν χρησιμοποιηθούν στρατηγικές πρόληψης. H μυωπία τα τελευταία χρόνια αποτελεί «επιδημία» στις χώρες της Ανατολικής Ασίας (και όχι μόνο), όχι απλώς επειδή τα ποσοστά εμφάνισής της έχουν αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία 30 χρόνια, αλλά κυρίως γιατί ο μέσος οφθαλμός μεγαλώνει σημαντικά σε μέγεθος και όγκο, αυξάνοντας το ρίσκο εμφάνισης αλλοιώσεων στον αμφιβληστροειδή και άλλων οφθαλμικών παθήσεων, όπως ο καταρράκτης και το γλαύκωμα.
Η επιδημία της μυωπίας αποτελεί σήμερα πεδίο ενασχόλησης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) και το βασικό θέμα συζήτησης σε παγκόσμια οφθαλμολογικά συνέδρια. Η αυξανόμενη αστικοποίηση με την αυξανόμενη χρήση της τεχνολογίας ασκεί πίεση στους μαθητές για καλές ακαδημαϊκές επιδόσεις, ενώ η δημοτικότητα των ηλεκτρονικών συσκευών (tablet και κινητά τηλέφωνα) να αυξάνεται. Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο διεθνές περιοδικό «Ophthalmology», το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού (περίπου 5 δισ.) θα είναι μυωπικός το 2050, όταν ο παγκόσμιος πληθυσμός προβλέπεται να φτάσει κοντά στα 10 δισ., με έως και το ένα πέμπτο από αυτά (1 δισ.) να παρουσιάζει σημαντικά αυξημένο κίνδυνο τύφλωσης, αν οι σημερινές τάσεις συνεχιστούν, σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης από το Brien Holden Vision Ινστιτούτο του University of South Wales στην Αυστραλία.
Το 2018 εκτιμάται ότι 2,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι, κυρίως στην Ινδία, την Αφρική και την Κίνα, χρειάζονται γυαλιά, αλλά δεν έχουν κανένα μέσο να εξετάσουν τα μάτια τους ή να τα αγοράσουν. «Το οπτικό χάσμα», όπως το αποκαλούν οι ΜΚΟ, είναι ένα από αυτά τα τεράστια παγκόσμια ελλείμματα που ξαφνικά έχει νόημα όταν το σκεφτόμαστε. Σε ολόκληρο τον αναπτυσσόμενο κόσμο η απλή μυωπία και η πρεσβυωπία, η απώλεια του κοντινού οράματος που προκαλείται από τη γήρανση, έχουν συνδεθεί με τα πάντα: από τους συχνούς θανάτους στον δρόμο έως τα χαμηλά εκπαιδευτικά επιτεύγματα και τη μειωμένη παραγωγικότητα. Ο μετασχηματισμός των γυαλιών από μια ιατρική συσκευή σε ένα μέσο αυτο-έκφρασης, όπως τα ρούχα ή τα πάνινα παπούτσια, αποτέλεσε πηγή χαράς για εκατομμύρια ανθρώπους.
Ένας κλάδος αξίας 100 δισ. ευρώ
Η βιομηχανία γυαλιών οράσεως, αξίας 100 δισ. ευρώ ($ 74 δισ.) βασίζεται σε αυτά τα δεδομένα. Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, η βιομηχανία αυτή εργάστηκε σκληρά για να μετατρέψει μια «φυσική ανεπάρκεια» σε στυλιστική διαφοροποίηση. Στην πορεία, οι λιανοπωλητές οπτικών έμαθαν ότι για κάτι που κοστίζει λίγα μόνο ευρώ οι υποψήφιοι αγοραστές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν 10 ή 100 φορές παραπάνω. Τα τελευταία χρόνια, μόνο δύο εταιρείες έχουν καταφέρει να κυριαρχήσουν σχεδόν απόλυτα σε αυτή τη βιομηχανία: η γαλλική Essilor που θεωρείται παγκοσμίως ο κορυφαίος κατασκευαστής οφθαλμικών φακών και η ιταλική Luxottica με τεράστιο αριθμό ετικετών σχεδιαστών και καταστημάτων λιανικής πώλησης (Ray-Ban, Vogue, Persol, Oliver Peoples, ακόμα και Prada...). Συνεπώς οι δύο εταιρείες (που εκτιμάται ότι έχουν χρηματιστηριακή αξία γύρω στα 24 δισ. και 22 δισ. ευρώ, αντίστοιχα) παίζουν τόσο έναν κεντρικό όσο και οικείο ρόλο στη ζωή 1,4 δισ. ανθρώπων, οι οποίοι βασίζονται στα προϊόντα τους για να οδηγήσουν, να διαβάσουν, να γράψουν -να κάνουν σχεδόν τα πάντα.
Και πρόσφατα οι ρυθμιστικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδωσαν το «πράσινο φως» για τη συγχώνευση των δύο εταιρειών, σηματοδοτώντας τη δημιουργία ενός κολοσσού στην αγορά των οπτικών, συνολικής χρηματιστηριακής αξίας 46,3 δισ. ευρώ. Μετά τη συγχώνευση αυτή, ο 81χρονος ιδρυτής της Luxottica, Λεονάρντο Ντελ Βέτσιο, θα κατέχει ένα ποσοστό μεταξύ 31% και 38% στη νέα εταιρεία. Κύριος μέτοχος της νέας, κοινής εταιρείας θα είναι η Delfin, η οποία κατέχει το 62% των μετοχών της Luxottica. Η συμφωνία χαρακτηρίζεται ως μία από τις μεγαλύτερες συγχωνεύσεις στην Ευρώπη, καθώς σχηματίζει έναν παγκόσμιο κολοσσό με ετήσιο τζίρο ύψους 15 δισ. ευρώ. Η νέα οντότητα θα αξίζει περίπου 50 δισ. δολάρια (37 δισ. στερλίνες), θα πουλάει σχεδόν 1 δισεκατομμύριο ζεύγη φακών και πλαισίων κάθε χρόνο και θα έχει προσωπικό άνω των 140.000 ατόμων. Η EssilorLuxottica σκοπεύει να κυριαρχήσει σε αυτό που τα στελέχη της αποκαλούν «την οπτική εμπειρία» για τις επόμενες δεκαετίες. Ήδη η νέα εταιρεία έχει δημιουργήσει ένα τμήμα που ονομάζεται 2.5 New Vision Generation, το οποίο εργάζεται για τα 2,5 δισ. ανθρώπους που σήμερα χρειάζονται γυαλιά αλλά δεν τα έχουν. Η εταιρεία επενδύει σε προγράμματα όπως η κινητή οπτομετρία στην Ινδία, στην Ινδονησία, ακόμα σε φαβέλες της Βραζιλίας.
Με λίγα λόγια, πρόκειται για την εταιρεία που θα βάλει τα γυαλιά σε ολόκληρο τον κόσμο...
