Της Μαρίας Ακριβού
Η είσοδος των γυναικών στην αγορά εργασίας άλλαξε όχι μόνο τον ρόλο τους στην κοινωνία, αλλά και τον τρόπο λειτουργίας των ίδιων των επιχειρήσεων. Η τεχνοκρατική αντίληψη που διέπει τις εταιρείες εμπλουτίστηκε με νέα στοιχεία που τους επέτρεψαν να είναι πιο ευέλικτες και πιο προσαρμοστικές, όπως ακριβώς και οι γυναίκες.
Σήμερα η γυναικεία επιχειρηματικότητα βρίσκεται σε άνθηση και η συζήτηση που γίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο θέλει τις επιχειρήσεις να εντάσσουν στο δυναμικό τους όλο και περισσότερα στελέχη γένους θηλυκού, αναγνωρίζοντας τη συμβολή τους στην αύξηση των πωλήσεων. Όλοι συμφωνούν πως σε σχέση με το παρελθόν έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου προς αυτή την κατεύθυνση, είναι όμως αρκετά για να πούμε ότι οι γυναίκες αντιμετωπίζονται ισότιμα στο εργασιακό περιβάλλον και ότι απολαμβάνουν ίσες ευκαιρίες; Ακόμη και αν ισχύει κάτι τέτοιο, διαθέτουν τα εφόδια για να κατοχυρώσουν τη θέση τους στο νέο περιβάλλον, όπως αυτό διαμορφώνεται στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού;
Σύμφωνα με την πρώτη διεθνή έκθεση της KPMG για Global Female Leaders (GFLs) προκύπτει ότι οι γυναίκες-στελέχη επιχειρήσεων είναι καλά προετοιμασμένες για τις προκλήσεις της ψηφιακής εποχής, ενώ στην πλειονότητά τους (77%) θεωρούν το disruption περισσότερο ευκαιρία παρά απειλή. Το 48% μάλιστα νιώθουν εξοικειωμένες με τις νέες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ), η τεχνολογία blockchain, η μικτή πραγματικότητα και οι τρισδιάστατες εκτυπώσεις.
«Ο ψηφιακός μετασχηματισμός προσφέρει απεριόριστες ευκαιρίες στις επιχειρήσεις» αναφέρει η Σιάνα Κυριάκου, γενική διευθύντρια και COO της KPMG, τονίζοντας πως «οι γυναίκες σε ηγετικές θέσεις διαθέτουν τις ικανότητες και τα προσόντα να οδηγήσουν τις εταιρείες τους σε αυτούς τους τεχνολογικά ανατρεπτικούς και συναρπαστικούς καιρούς».
Την ίδια ώρα, υπάρχουν έρευνες της Ε.Ε. αρκετά απογοητευτικές που αναφέρουν ότι περίπου 12 εκατομμύρια γυναίκες στην Ευρώπη δεν διαθέτουν digital skills, γεγονός που τις αποκλείει από τη διεκδίκηση των νέων θέσεων εργασίας. Οι ίδιες έρευνες επισημαίνουν ότι σχεδόν 4 δισ. ευρώ ετησίως χάνονται από την παγκόσμια οικονομία από τεχνολογικές θέσεις στις οποίες θα μπορούσαν να απασχοληθούν γυναίκες.
Δεν έχω αντιμετωπίσει εργασιακό ρατσισμό
Η Μάγκυ Κοντού, συνιδρύτρια της Simple Apps, αναφέρει ότι το επίπεδο των γυναικών που σπουδάζουν Πληροφορική ανέρχεται στο 18% και πως το 26% των εργαζομένων που απασχολούνται σε εταιρείες είναι γένους θηλυκού. «Δυστυχώς, μόλις το 5% κατέχει διοικητική θέση, ποσοστό το οποίο εξακολουθεί και παραμένει ιδιαίτερα χαμηλό» προσθέτει.
Η ίδια παραδέχεται ότι δεν έχει αντιμετωπίσει εργασιακό ρατσισμό λόγω του φύλου της και πως παρότι δραστηριοποιείται σε έναν κατ'' εξοχήν ανδροκρατούμενο κλάδο τις έχουν δοθεί οι ίδιες ευκαιρίες με τους άνδρες συναδέλφους.
«Οι γυναίκες είναι αρκετά καταρτισμένες σε θέματα Πληροφορικής. Μην ξεχνάτε πως η Πληροφορική είναι πλέον ένα από τα βασικά μαθήματα που διδάσκονται στο σχολείο. Επιπρόσθετα, η χρήση φορητών συσκευών, από το κινητό μέχρι τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, έχει εξοικειώσει τις γυναίκες με τα νέα τεχνολογικά εργαλεία» τονίζει η κυρία Κοντού υπενθυμίζοντας πως οι γνώσεις Πληροφορικής συνιστούν απαραίτητη δεξιότητα για τη διεκδίκηση μιας θέσης στην αγορά εργασίας.
«Ακόμη και για το επάγγελμα γραμματέως ζητείται η άριστη γνώση ηλεκτρονικών υπολογιστών» λέει χαρακτηριστικά. «Ενας πολύ μικρός αριθμός γυναικών παίρνει την απόφαση να ασχοληθεί με το επιχειρείν και ακόμη λιγότερες είναι οι επιχειρηματίες με τεχνολογικό υπόβαθρο». Ωστόσο, σύμφωνα με την κυρία Κοντού, έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες συγκριτικά με τους άνδρες είναι πιο δεκτικές στον ψηφιακό μετασχηματισμό, λόγω των πολλαπλών ρόλων που επιτελούν στην καθημερινότητά τους.
Στο ερώτημα αν οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι κατάλληλα προετοιμασμένες για τη μετάβασή τους στην ψηφιακή εποχή, απαντά ότι οι νεοσύστατες και οι μικρότερες σε μέγεθος εταιρείες εμφανίζουν μεγαλύτερη ευελιξία σε σχέση με τις μεγάλες, οι οποίες αναγκάζονται να οργανώνουν ειδικά σεμινάρια για διάφορα τμήματα που έχουν μάθει να δουλεύουν με τον παραδοσιακό τρόπο και τείνουν να θεωρηθούν απαρχαιωμένα.
Η ιδανική ομάδα ηγεσίας χαρακτηρίζεται από ισότητα φύλων
«Οι άνδρες είναι από τη φύση τους πιο εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, όπως συμβαίνει και με τα αυτοκίνητα, γιατί αποτελούν τομείς πιο κοντινούς στα ενδιαφέροντά τους» επισημαίνει η Ξένια Κούρτογλου, ιδρύτρια της εταιρείας Focus Bari. Αναγνωρίζει όμως ότι στις κατηγορίες των social media, του ηλεκτρονικού εμπορίου, του δημιουργικού, του design και του blogging οι γυναίκες είναι εξίσου δυνατές με τους άνδρες και σε ορισμένες περιπτώσεις καλύτερες.
Ούσα από τις ελάχιστες γυναίκες της γενιάς της που αποφάσισαν να στήσουν τη δική τους επιχείρηση πριν από τρεις δεκαετίες, παραδέχεται πως όταν έκανε τα πρώτα της βήματα στον χώρο του επιχειρείν συνάντησε αρκετές δυσκολίες, καθώς υπήρχε έντονη προκατάληψη απέναντι στη γυναικεία επιχειρηματικότητα. «Σήμερα κανένας δεν εμποδίζει μια γυναίκα που θέλει να πετύχει στο επιχειρείν. Σημασία δεν έχει το φύλο, αλλά η δέσμευση ενός ανθρώπου απέναντι στο δημιούργημά του, το πόσο κυνηγά το όνειρό του και φυσικά το πόσο σωστά και μεθοδικά δουλεύει».
Προσθέτει πως η κοινωνία ενθαρρύνει τα κορίτσια να στραφούν στις νέες τεχνολογίες, καλλιεργώντας το πρότυπο της ισότητας μεταξύ αγοριών και κοριτσιών στην εκπαίδευση και κατ'' επέκταση στην αγορά εργασίας. «Στα hubs νεοφυούς επιχειρηματικότητας, όσο περνούν τα χρόνια βλέπουμε μεγαλύτερη συμμετοχή γυναικών σε startups. Είναι θέμα χρόνου να αναρριχηθούν επιχειρηματικά».
Για την κυρία Κούρτογλου η ιδανική ομάδα ηγεσίας μέσα σε μια επιχείρηση είναι εκείνη που διακρίνεται από ισορροπία ως προς το φύλο. Γιατί, όπως λέει, το γυναικείο στοιχείο είναι απαραίτητο εφόσον υπερέχει σε θέματα επικοινωνίας, συνεργασίας και παίρνει πάντα υπολογισμένα ρίσκα.
Πεποίθησή της είναι πως τα ψηφιακά εργαλεία και η καινοτομία, για τα οποία γίνεται τόσος λόγος, χρειάζονται για να κάνουν τη ζωή μας πιο λειτουργική, συμβάλλοντας παράλληλα στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών και των προϊόντων των επιχειρήσεων. Σε όσους μάλιστα πιστεύουν πως η καινοτομία μπορεί να προέλθει μόνο από νεότερους σε ηλικία ανθρώπους, είναι κατηγορηματική: «Πιστεύω στις συνεργασίες ανθρώπων με αξία. Ολοι, ανεξαρτήτως ηλικίας, έχουν κάτι να προσφέρουν. Οι νέοι καινοτόμες ιδέες και οι μεγαλύτεροι εμπειρία».
Καταλήγει λέγοντας πως αυτό που αποκαλούμε στόφα επιχειρηματία είναι στοιχείο που διαθέτει η μειονότητα και όχι η μάζα. Επομένως, είτε αναφερόμαστε σε άνδρες είτε σε γυναίκες, ένας μικρός αριθμός εξ αυτών έχει την ικανότητα να παραγάγει κάτι που θα αλλάξει τον κόσμο.
Γιατί οι γυναίκες αποφεύγουν διευθυντικές θέσεις;
Μια παράμετρος που πρέπει να λάβουμε υπόψη είναι το γεγονός οι γυναίκες σε μεγάλο βαθμό αποφεύγουν συνειδητά τις θέσεις εξουσίας και ευθύνης, και αυτό έχει να κάνει κυρίως με τον τρόπο που έχουν μάθει να σκέφτονται. «Οι γυναίκες είναι καλές στο να επιδιώκουν τη συναίνεση και συνήθως προσπαθούν να τους ικανοποιήσουν όλους. Ωστόσο, όταν ανεβαίνουν ψηλότερα στην ιεραρχία, χρειάζεται να συνειδητοποιήσουν ότι οι άνδρες συνήθως προτιμούν να παίζουν ένα παιχνίδι δύναμης, φροντίζοντας λιγότερο για τη συναίνεση. Δεν έχει να κάνει με το να φέρεται ειρηνικά ο ένας στον άλλον. Η επιτυχία προκύπτει από το να κάνεις τα πράγματα σωστά» τονίζει η Cecilia Bonefeld-Dahl, η γυναίκα που «τρέχει» το Digital Europe για όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και έχει περάσει από διευθυντικές θέσεις σε μεγάλες πολυεθνικές, όπως η SAP, η Oracle, η IBM, η Nord Jyske κ.ά., ενώ είναι εν ενεργεία μέλος του εμπορικού επιμελητηρίου της Δανίας, καθώς επίσης και της δανικής Ενωσης Πληροφορικής.
Εξηγεί πως ένα μεγάλο λάθος που κάνουν οι γυναίκες είναι ότι υποτιμούν τη σημασία της δικτύωσης με τους συνομηλίκους συναδέλφους τους. Το να βγουν μετά τη δουλειά για ένα ποτό και να συζητήσουν πιο χαλαρά θέματα που τους απασχολούν συχνά μεταφράζεται ως χάσιμο χρόνου ή ως προδιάθεση για φλερτ. Η ίδια το 2007 πήρε την πρωτοβουλία να δημιουργήσει μια ομάδα κορυφαίων γυναικών στον τομέα της Πληροφορικής. Στόχος ήταν το «χτίσιμο» ενός κύκλου εμπιστοσύνης μεταξύ τους και ανάπτυξης ενός δικτύου 700 γυναικών που συνοδευόταν από πρόγραμμα mentoring.
«Είμαστε “φτωχές” στον τομέα του networking. Πολλές φορές η μπίρα μετά το γραφείο παρεξηγείται από τις γυναίκες, όμως εκεί συζητούνται τα προβλήματα μιας επιχείρησης».
Εξίσου αποτρεπτική για την ανάληψη θέσεων ευθύνης είναι και η απουσία ίσων αμοιβών σε άνδρες και γυναίκες για την ίδια ακριβώς θέση εργασίας. Οι γυναίκες πληρώνονται 30% λιγότερο σε διευθυντικές θέσεις σε σχέση με τους άνδρες. Το βασικό τους λάθος είναι ότι δεν ζητούν πολλά από την αρχή και συμβιβάζονται, παγιώνοντας μια κατάσταση που τις διατηρεί σε μειονεκτική θέση.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο στις 5 Ιουλίου.
