Του Γαβριήλ Χ. Σερέτη
Το δημοσίευμα του Newsweek για την «έκρηξη βιασμών» ανήλικων παιδιών, ακόμα και 5χρονων, στη Μόρια φέρνει στην επιφάνεια ένα «σιωπηρό» έγκλημα, ένα από τα στίγματα ντροπής του «πολιτισμένου», «σύγχρονου» κόσμου. Αυτό της σεξουαλικής βίας εναντίον γυναικών, κοριτσιών και παιδιών, όχι μόνο στη διάρκεια ένοπλων συρράξεων, αλλά και εντός των καταυλισμών προσφύγων - μεταναστών.
Σήμερα ο «Φ», με τη βοήθεια της Διεθνούς Αμνηστίας και των Γιατρών χωρίς Σύνορα, αποκαλύπτει ότι ανάλογα φαινόμενα πολλαπλασιάζονται το τελευταίο διάστημα, όχι μόνο στη Μόρια, αλλά στους περισσότερους καταυλισμούς προσφύγων της χώρας. Φέρνουμε στο φως μαρτυρίες δεκάδων γυναικών που έζησαν τη φρίκη του βιασμού, της σεξουαλικής κακοποίησης και των επιπτώσεών τους. Μαρτυρίες για πορνεία και εξαγορές ανηλίκων. Γυναικών, ακόμα και μικρών παιδιών, που όντας η πλειονότητα των προσφύγων - μεταναστών που φτάνουν στην Ελλάδα (το ένα τρίτο του πληθυσμού στη Μόρια είναι παιδιά, το 34% γυναίκες, εκ των οποίων 12% είναι κορίτσια κάτω των 18 ετών) καθημερινά, αντιμετωπίζουν την αποκτήνωση και τον φόβο.
Γυναίκες, κορίτσια, παιδιά που βιώνουν στο κορμί και την ψυχή τους ανεπούλωτα τραύματα ζωής. Τραύματα που προκαλούν, όχι μόνο τύποι σαν τους «μαχητές» του ISIS, όπως στην περίπτωση Νάντια Μουράντ (της 25χρονης Γεζίντι ακτιβίστριας, που μαζί με τον Ντενίς Μουκουέγκε, γυναικολόγο από το Κονγκό, κέρδισαν το φετινό Νόμπελ ειρήνης), αλλά, σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς, καθ'' οδόν και στη συνέχεια εντός των hot spots, διακινητές, συνοριοφύλακες, κρατικοί υπάλληλοι, κάθε είδους κτήνη που στοιβάζονται στα «υπαίθρια άσυλα» ανάμεσα στους πρόσφυγες. Με τη Διεθνή Αμνηστία να υπογραμμίζει πως «καμία βελτίωση στις συνθήκες διαβίωσης, όσο απαραίτητη κι αν είναι, δεν μπορεί να μετριάσει τους κινδύνους που απορρέουν από το να περιορίζονται οι γυναίκες και τα κορίτσια πρόσφυγες στα νησιά». Και να τονίζει πως «η ανασφάλεια και οι νέοι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν στην Ελλάδα αυτές οι γυναίκες αποτελούν μια συνεχή υπενθύμιση της βίας από την οποία θέλησαν να ξεφύγουν».
Όλα αυτά συμβαίνουν, όπως τονίζουν οι διεθνείς οργανώσεις, «παρά το γεγονός ότι η ανθρωπιστική κρίση στην Ελλάδα είναι μια από τις καλύτερα χρηματοδοτημένες από την Ε.Ε. και άλλους διεθνείς δωρητές». Παρά το γεγονός ότι άτομα που θεωρούνται «ευάλωτα» -συμπεριλαμβανομένων των εγκύων γυναικών, των νέων μητέρων ή των επιζώντων βασανιστηρίων και σεξουαλικής βίας- δικαιούνται να εξαιρεθούν της παραμονής στα νησιά. Ωστόσο, οι αρμόδιοι υπάλληλοι «δεν διαθέτουν πάντοτε τον απαραίτητο χρόνο για να εντοπίσουν εκείνους που πρέπει να εξαιρεθούν». Ακόμα και όταν αυτά τα άτομα εντοπιστούν, πρέπει να περιμένουν αρκετούς μήνες μέχρι να βρεθεί ο κατάλληλος χώρος.
Η κακοποίηση έχει πολλά πρόσωπα. Περισσεύουν τα παραδείγματα ακόμα και εγκύων με ανύπαρκτη προγεννητική φροντίδα, γυναικών που γεννούν σε σκηνές, χωρίς καμία ιατρική βοήθεια. Γυναικών, κοριτσιών και παιδιών που κάνουν την ανάγκη τους σε ξεκλείδωτες, σκοτεινές τουαλέτες, μαζί με... το κτήνος. Υπό την αδράνεια και αβουλία των «υπευθύνων», οι οποίοι, όπως πιστοποιεί το ανεξέλεγκτο της πραγματικότητας, αρκούνται στη διαχείριση της πολυεπίπεδης αποτυχίας. Κάνοντας τις στοιχειώδεις υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, ακόμα και τη δυνατότητα να καταγγελθεί η βία και να αναζητηθεί νομική βοήθεια, να μοιάζει με... πολυτέλεια, μια και σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχει ούτε καν διερμηνέας.
Άνθρωποι της Διεθνούς Αμνηστίας συναντήθηκαν με κάποιες από αυτές τις απεγνωσμένες γυναίκες. Γυναίκες ακόμα και από τη φυλή των Γεζίντι, που ζουν στην Ελλάδα και που δηλώνουν εντελώς ξεχασμένες, καθώς κανείς δεν μιλάει τη γλώσσα τους. Ακόμα και στον Σκαραμαγκά, λένε, δεν ήταν παρών κανένας επίσημος διαχειριστής και δεν γίνονταν έλεγχοι ασφαλείας στην είσοδο για αρκετούς μήνες. «Η αστυνομία δεν παρεμβαίνει. Δεν θέλουν να ξέρουν τι συμβαίνει εδώ. Κανείς δεν μας προστατεύει», καταγγέλλουν.
«Όταν είσαι παράνομη δεν μπορείς να ζητήσεις βοήθεια ούτε από την αστυνομία», λέει η 22χρονη Yara από τη Συρία. «Όταν ήθελα να πάω στην τουαλέτα, με ακολουθούσαν. Μετά από αυτό, δεν κατουρούσα για τόσο καιρό, που αρρώστησα». Μια άλλη, αποκαλύπτει ότι της ζητήθηκε να δώσει την έφηβη κόρη της «για γάμο». Μια άλλη πως ο σύζυγός της την ανάγκασε σε σεξουαλική επαφή με διακινητές όταν ξέμειναν από χρήματα.
«Οι ντουζιέρες στον καταυλισμό είναι χωρίς κλειδαριά, πολλοί άνδρες μπαίνουν μέσα όταν είσαι εκεί», λέει η Adele, περιγράφοντας τις συνθήκες στη Σάμο. Η Simone, μια 20χρονη ομοφυλοφιλική, που εγκατέλειψε τη χώρα της έπειτα από βιασμό που υπέστη, ζούσε σε κοντέινερ -επίσης στη Σάμο- με άλλους τέσσερις άνδρες. Η Sarina καταγγέλλει στη Διεθνή Αμνηστία ότι δέχθηκε λεκτική και σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση από αστυνομικούς.
Όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που σε καταυλισμούς που έχουν συσταθεί στην ενδοχώρα, οι ιατρικές ανάγκες, συμπεριλαμβανομένης και της ψυχικής υγείας, θεωρητικά καλύπτονται από ένα ειδικό πρόγραμμα με κονδύλια της Ε.Ε. Μετά τις νομοθετικές αλλαγές τον Φεβρουάριο του 2018, η υγειονομική περίθαλψη στα δημόσια νοσοκομεία είναι πλέον διαθέσιμη και δωρεάν στους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες στην Ελλάδα. Ο ελληνικός νόμος προβλέπει γλωσσική υποστήριξη, αλλά κάτι τέτοιο δε γίνεται διαθέσιμο στην πράξη. Και η έλλειψη ακόμα και γυναικών διερμηνέων και γυναικείου προσωπικού σε αυτές τις υπηρεσίες, έχει ως αυτονόητη συνέπεια την παρακώλυση της πρόσβασης των γυναικών σε αυτές, όπως επίμονα σημειώνουν οι διεθνείς οργανισμοί. Όταν για άλλες υπηρεσίες οι διερμηνείες και οι μεταφράσεις πληρώνονται από τον κοινοτικό και κρατικό κορβανά πλουσιοπάροχα.
«Έπρεπε να μιλήσω για την κακοποίηση που δέχτηκα τότε στο Ιράν και για τη σεξουαλική επίθεση που βίωσα στην Ελλάδα, μπροστά σε έναν άνδρα διερμηνέα. Δεν με πήρε σοβαρά. Με κορόιδευε», λέει η Azadeh, επιζήσασα σεξουαλικής βίας, και εκ νέου θύμα της, σύμφωνα με τα όσα δεν διστάζει να δημοσιοποιήσει.
Οι προσπάθειες των ελληνικών αρχών για την πρόληψη και την προστασία των επιζώντων από τέτοια βία έχουν μέχρι στιγμής αποδειχτεί εντελώς ανεπαρκείς, τονίζει η Διεθνής Αμνηστία. Η διάταξη των καταυλισμών και ο σοβαρός συνωστισμός, ιδίως στα νησιά, επιδεινώνουν τον κίνδυνο σεξουαλικών επιθέσεων και βίας, σημειώνει στη σχετική της έκθεση. Αν και οι αριθμοί αυτοί είναι ανησυχητικοί, η αλήθεια είναι πιθανότατα ακόμη χειρότερη, καθώς η σεξουαλική βία σε μεγάλο βαθμό δεν καταγγέλλεται, για πολλούς λόγους. Πολλές γυναίκες και οργανώσεις που τις υποστηρίζουν δήλωσαν ότι οι γυναίκες διστάζουν να υποβάλουν επίσημες καταγγελίες λόγω του κοινωνικού στιγματισμού, του φόβου για αντίποινα από τους δράστες, της έλλειψης εμπιστοσύνης στο σύστημα προστασίας. Το τέρας είναι εδώ και η άμεση υλοποίηση δράσεων, πέρα από λεκτικές κορόνες και μηνύσεις, επιτακτική.
(Τα ονόματα των γυναικών, για αυτονόητους λόγους, έχουν αλλάξει)
Από 21 βιασμούς, οι 10 αφορούν ανήλικα αγόρια και κορίτσια
Σύμφωνα με καταγγελίες του συντονιστή των Γιατρών χωρίς Σύνορα, Ντ. Μπάρι, η οργάνωση υποδέχεται ένα θύμα βιασμού στη Μόρια κάθε εβδομάδα. Από τα 21 τέτοια περιστατικά που έχουν αντιμετωπίσει τους τελευταίους πέντε μήνες, τουλάχιστον δέκα αφορούν ανήλικα αγόρια και κορίτσια, δύο εξ αυτών ηλικίας μόλις πέντε ετών! Κατά τον ίδιο, τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης σε αρκετές περιπτώσεις είτε επιχείρησαν να αυτοκτονήσουν είτε εξεδήλωσαν αυτοκτονικές τάσεις. Την ίδια ώρα, ένας 21χρονος καταθέτοντας τη δική του μαρτυρία, μιλά για ομάδες ανδρών που ζουν στον υπαίθριο καταυλισμό και «αγοράζουν» παιδιά ηλικίας 12-13 ετών για να κάνουν σεξ μαζί τους.
Ενδεικτικό του μεγέθους του προβλήματος είναι το γεγονός ότι το 2017 η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες έλαβε αναφορές από 622 επιζώντες έμφυλης βίας που είχαν εγκλωβιστεί στα ελληνικά νησιά. Περίπου το 30% των βίαιων περιστατικών έλαβε χώρα μετά την άφιξη των ατόμων αυτών στην Ελλάδα, το δε 80% των επιζώντων που κατήγγειλαν βίαια περιστατικά στα νησιά ή την ενδοχώρα ήταν γυναίκες.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο που κυκλοφορεί σήμερα 15 Οκτωβρίου
