Η έκπληξη Μπαχτσελί με το «άνοιγμα» στο Κουρδικό, η «επανεμφάνιση» Οτζαλάν, η στόχευση της κορυφαίας τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας, και το φάσμα μίας νέας εισβολής στη βόρεια Συρία. Τα «θολά» κίνητρα πίσω από την πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση κατά της Τουρκικής Αεροδιαστημικής Βιομηχανίας (ΤΑΙ) στην Άγκυρα, η οποία και αποδίδεται από την κυβέρνηση Ερντογάν στο PKK, πιθανότατα να βρίσκονται στην απάντηση στο ερώτημα «γιατί τώρα;».
Η επίθεση στην αιχμή του δόρατος της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας έλαβε χώρα σχεδόν ένα εικοσιτετράωρο μετά την πρόταση του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, αρχηγού του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) και κυβερνητικού εταίρου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ότι ο φυλακισμένος εδώ και 25 χρόνια ηγέτης του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (ΡΚΚ), Αμπντουλάχ Οτζαλάν, θα μπορούσε να αποφυλακιστεί υπό αυστηρούς όρους εφόσον εμφανιστεί ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του φιλοκουρδικού Κόμματος Ισότητας των Λαών και Δημοκρατίας (DEM) στην τουρκική Εθνοσυνέλευση για να αποκηρύξει την ένοπλη βία και να ζητήσει τη διάλυση της οργάνωσης που ίδρυσε το 1978. Η διασύνδεση των δύο γεγονότων είναι αναπόφευκτη και προφανώς για τον λόγο αυτό σύσσωμος ο τουρκικός Τύπος κυκλοφόρησε χθες με πρωτοσέλιδα, αρθρογραφία και αναλύσεις που δεν θεωρούσαν τυχαία αυτή τη «σύμπτωση».
Σε μία πρώτη, και πιθανώς απλοϊκή προσέγγιση, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η πρόταση του αρχηγού των Τούρκων εθνικιστών αποσκοπεί στην ενίσχυση του εσωτερικού μετώπου της Τουρκίας, υπό το ενδεχόμενο να εμπλακεί στις πολεμικές συγκρούσεις της Μέσης Ανατολής, για τις οποίες εκφράζονται βάσιμοι φόβοι ότι μπορεί να διευρυνθούν σε έναν περιφερειακό πόλεμο. Η ενίσχυση του εσωτερικού μετώπου είναι κάτι που ζητά επανειλημμένως τους τελευταίους μήνες ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κάθε φορά που ισχυρίζεται ότι η χώρα του θα βρεθεί αργά ή γρήγορα στο στόχαστρο του Ισραήλ και των ΗΠΑ. Ο ίδιος άλλωστε δεν έκρυψε ότι στηρίζει την πρόταση Μπαχτσελί και λίγες ημέρες πριν είχε συναντηθεί κατ’ ιδίαν μαζί του.
Αυτό που εξάλλου ευθέως υπονοεί και η συντριπτική πλειονότητα της τουρκικής πολιτικής τάξης, συμπολίτευση και αντιπολίτευση, είναι ο «ορατός κίνδυνος» να οδηγήσει ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή σε ανασχεδιασμό των συνόρων στην περιοχή με άμεσο αποτέλεσμα τη δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, μία προοπτική που απειλεί την ίδια την ακεραιότητα του τουρκικού κράτους. Στη Συρία, η Άγκυρα «βλέπει» ότι δημιουργούνται οι προϋποθέσεις αυτές με την υποστήριξη ως καταγγέλλει της Ουάσινγκτον, αλλά και του Ισραήλ. Ενδεικτικό ως προς το κλίμα που καλλιεργείται, το ρητορικό ερώτημα που άφηναν τουρκικά μέσα ενημέρωσης την επομένη της επίθεσης: «Ποιος είναι ο ηθικός αυτουργός της επίθεσης; Οι ΗΠΑ ή το Ισραήλ»;
Υπό αυτές τις συνθήκες στον διεθνή περίγυρο της Τουρκίας, και με το Κουρδικό να βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή στην εμπόλεμη Μέση Ανατολή, είτε βρει ανταπόκριση η πρόταση Μπαχτσελί, είτε όχι, μόνο κέρδη θα έχει να προσφέρει στην Τουρκία. Στην πρώτη περίπτωση, αν επιτύχει δηλαδή τον τερματισμό ενός 40ετούς ανταρτοπολέμου, η Τουρκία θα έβγαινε προφανώς κερδισμένη. Αν πάλι δεν γίνει δεκτή, που είναι και το πιο πιθανό, μπορεί να προκαλέσει ρήγμα στις τάξεις των υποστηρικτών του DEM και του ΡΚΚ. Κι αυτό επειδή υπάρχει μία πολύ μεγάλη μερίδα Κούρδων που έχει «θεοποιήσει» τον Οτζαλάν και θα έκανε τα πάντα για την απελευθέρωσή του. Θα αντιδρούσαν, όμως, από την άλλη στον αφοπλισμό όσοι βρίσκονται με το δάκτυλο στη σκανδάλη στο βουνό και σε περίπτωση κατάθεσης των όπλων θα βρίσκονταν αντιμέτωποι με την απειλή πολυετών φυλακίσεων στην Τουρκία.
Οι πραγματικές προθέσεις και τα κίνητρα του αρχηγού του ΜΗΡ, πολιτικού φορέα των Γκρίζων Λύκων, τίθενται βέβαια υπό αμφισβήτηση με δεδομένη την έως τώρα σκληρή στάση των Τούρκων εθνικιστών, και κυρίως του ίδιου του Μπαχτσελί, έναντι του Οτζαλάν, την εκτέλεση του οποίου ζητούσαν όταν συνελήφθη το 1999. Ως εκ τούτου η πρόταση του επιδέχεται διπλής και τριπλής ανάγνωσης.
Ως μία ένδειξη πάντως ότι η πρόταση Μπαχτσελί εντάσσεται σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό, εν γνώσει της κυβέρνησης, οι τουρκικές αρχές επέτρεψαν στον Αμπντουλάχ Οτζαλάν, για πρώτη φορά έπειτα από 43 μήνες απομόνωσης, να δεχτεί επίσκεψη στο νησί Ιμραλί της Προποντίδος όπου κρατείται για πάνω από 25 χρόνια. Τον επισκέφθηκε ο ανιψιός του Ομέρ Οτζαλάν και φέρεται να έστειλε το μήνυμα ότι εάν υπάρξουν οι προϋποθέσεις, έχει την ισχύ να μετατοπίσει το Κουρδικό από την έως τώρα συγκρουσιακή βάση του σε μία νομική και πολιτική βάση. Ανάλογα, λεγόμενα «ανοίγματα» στο Κουρδικό με εμπλοκή του Οτζαλάν είχαν γίνει επί κυβερνήσεων Ερντογάν και στο παρελθόν, ναυάγησαν όμως όλα.
Η τελευταία σοβαρή προσπάθεια ειρήνευσης κατέρρευσε τον Ιούλιο του 2015, έπειτα από δυόμισι χρόνια κατάπαυσης του πυρός και ο πόλεμος με το ΡΚΚ, το οποίο η Τουρκία, οι ΗΠΑ και η ΕΕ αναγνωρίζουν ως τρομοκρατική οργάνωση, εισήλθε σε μία από τις πιο αιματηρές φάσεις του. Μέχρι το 2019 οι μάχες με τις κουρδικές οργανώσεις μεταφέρθηκαν στο βόρειο Ιράκ και τη βόρεια Συρία. Ειδικά στη Συρία, ο πόλεμος κατά του Ισλαμικού Κράτους εξασφάλισε στην κουρδική παράταξη του PYD και την πολιτοφυλακή της οποίας ηγείται την εδραίωσή τους στα εδάφη ανατολικά του Ευφράτη με την αμερικανική υποστήριξη. Η Άγκυρα ταυτίζει το PYD με το ΡΚΚ, αλλά και οι δύο οργανώσεις, από την πλευρά τους, δεν κρύβουν την πολιτική τους συμπόρευση.
Η Τουρκία έχει κάνει ήδη τρεις εισβολές στη βόρεια Συρία για να αποτρέψει το ενδεχόμενο εγκαθίδρυσης μιας κουρδικής οντότητας και αμέσως μετά τις επιθέσεις στην Άγκυρα βομβάρδισε δεκάδες κουρδικούς στόχους, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 12 άμαχοι, σύμφωνα με κουρδικές πηγές.
Πέραν όλων αυτών, η στόχευση πίσω από την πρόταση - «άνοιγμα» Μπαχτσελί μπορεί να αναζητηθεί και εντός του πλαισίου των πολιτικών εξελίξεων στο εσωτερικό της Τουρκίας. Ο Ερντογάν επιδιώκει να προχωρήσει σε αναθεώρηση του Συντάγματος, προκειμένου κυρίως να αποκτήσει το δικαίωμα να συμμετάσχει στις επόμενες εκλογές του 2028. Για να αλλάξει το υφιστάμενο Σύνταγμα, το οποίο του επιτρέπει μόνο δύο προεδρικές θητείες, έχει ανάγκη τις ψήφους στην Εθνοσυνέλευση των βουλευτών του φιλοκουρδικού DEM, προς την κατεύθυνση του οποίου πρέπει να ρίξει γέφυρες, παρά το γεγονός ότι τόσο ο ίδιος όσο και ο Μπαχτσελί το κατηγορούν ως πολιτικό παρακλάδι του ΡΚΚ.
Δεν διαφεύγει επιπλέον της προσοχής ότι η επίθεση κατά της Τουρκικής Αεροδιαστημικής Βιομηχανίας (ΤΑΙ) έγινε την ημέρα που ο Τούρκος πρόεδρος ταξίδευε στο Καζάν της Ρωσίας για να συμμετάσχει στη Σύνοδο Κορυφής των BRICS, μέλος των οποίων επιθυμεί να καταστεί η Άγκυρα, «κλείνοντας το μάτι» στην Ανατολή ως αντίβαρο στις προβληματικές της σχέσεις με τη Δύση.
Η απάντηση στο αρχικό ερώτημα «γιατί τώρα», που πιθανώς θα αποκαλύψει και τον πραγματικό λόγο της στοχοποίησης της Άγκυρας, ίσως διαφανεί τα επόμενα εικοσιτετράωρα στο βαθμό που θα «ξετυλίγονται» προς εφαρμογή οι αποφάσεις που ελήφθησαν στο έκτακτο συμβούλιο ασφαλείας που συγκάλεσε ο Ερντογάν στο παλιό αεροδρόμιο «Ατατούρκ» της Κωνσταντινούπολης, μόλις προσγειώθηκε και αφού προηγουμένως είχε διακόψει τη συμμετοχή του στη Σύνοδο των BRICS. Η σχετική γραπτή ανακοίνωση δίνει κάποιες ενδείξεις για τις προθέσεις της Άγκυρας σε σχέση με τη βόρεια Συρία: «Στη συνάντηση δηλώθηκε ότι ο αγώνας κατά της τρομοκρατίας και οι ανιδιοτελείς προσπάθειες για μια Τουρκία χωρίς τρομοκρατία θα συνεχιστούν και ότι δεν θα επιτραπεί ποτέ η εγκαθίδρυση ενός ‘κράτους τρομοκράτη’ πέραν των συνόρων».
