Το βιομηχανικό-στρατιωτικό κατεστημένο των ΗΠΑ, το οποίο περιλαμβάνει μεγάλες αμυντικές εταιρείες, λομπίστες και κυβερνητικούς αξιωματούχους, είναι εξαιρετικά ισχυρό. Η επιρροή του επεκτείνεται όχι μόνο στην οικονομία και την πολιτική αλλά και στη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής.
Οι αμερικανικές αμυντικές εταιρείες, όπως η Lockheed Martin, η Raytheon, η Boeing, και η Northrop Grumman, είναι από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Το 2022, οι αμυντικές δαπάνες των ΗΠΑ ξεπέρασαν τα 800 δισεκατομμύρια δολάρια, με μεγάλο ποσοστό να κατευθύνεται σε αυτούς τους γίγαντες.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αυξήσει τη ζήτηση για όπλα, με αποτέλεσμα τα έσοδα αυτών των εταιρειών να εκτοξευθούν. Οι εξαγωγές όπλων σε συμμάχους του ΝΑΤΟ και η υποστήριξη προς την Ουκρανία έχουν διασφαλίσει την οικονομική τους ακμή.
Το βιομηχανικό κατεστημένο όπλων διαθέτει ισχυρή παρουσία μέσω λόμπι στην Ουάσινγκτον. Σύμφωνα με το OpenSecrets (μια μη κερδοσκοπική, ανεξάρτητη οργάνωση που παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη χρηματοδότηση της πολιτικής στις Ηνωμένες Πολιτείες), το 2022, οι δαπάνες για λόμπι από την αμυντική βιομηχανία ξεπέρασαν τα 150 εκατομμύρια δολάρια. Το λόμπι αυτό επηρεάζει νομοθεσίες, προϋπολογισμούς και στρατηγικές αποφάσεις.
Πολλοί πρώην κυβερνητικοί αξιωματούχοι εργάζονται στη βιομηχανία όπλων μετά τη θητεία τους (το φαινόμενο γνωστό ως revolving door), δημιουργώντας έναν κύκλο επιρροής μεταξύ κυβέρνησης και βιομηχανίας.
Το βιομηχανικό κατεστημένο όπλων επηρεάζει την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, ωθώντας σε πολεμικές επιχειρήσεις ή αυξάνοντας την ένταση σε περιοχές στρατηγικού ενδιαφέροντος. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, για παράδειγμα, αποτέλεσε ευκαιρία για τις ΗΠΑ να ενισχύσουν το ΝΑΤΟ και να προωθήσουν την εξαγωγή όπλων σε Ευρώπη και άλλες περιοχές.
Η παρατεταμένη σύγκρουση στην Ουκρανία ευνοεί τη βιομηχανία όπλων, καθώς δημιουργεί συνεχή ζήτηση για πολεμικό υλικό, από πυρομαχικά μέχρι προηγμένα συστήματα, όπως drones και πυραύλους.
Μέσω της διαμόρφωσης της κοινής γνώμης, το βιομηχανικό-στρατιωτικό κατεστημένο παρουσιάζει την αύξηση των αμυντικών δαπανών ως αναγκαία για την εθνική ασφάλεια και την προστασία των συμμαχικών δημοκρατιών. Αυτό το αφήγημα βρίσκει απήχηση σε μεγάλο μέρος της Αμερικανικής κοινωνίας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αποφέρει τεράστια κέρδη για το βιομηχανικό κατεστημένο. Οι ΗΠΑ έχουν στείλει περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία. Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ αυξάνουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες, ενισχύοντας περαιτέρω τη ζήτηση για Αμερικανικά όπλα.
Παρότι ο παρατεταμένος πόλεμος είναι οικονομικά επωφελής για τη βιομηχανία, δημιουργεί όμως πολιτική και κοινωνική ένταση, καθώς αυξάνεται η κριτική για το κόστος του πολέμου και τις πραγματικές του προθέσεις.
Η αντίσταση στο βιομηχανικό κατεστημένο είναι εξαιρετικά δύσκολη για οποιονδήποτε πολιτικό, καθώς απαιτεί, υποστήριξη από τον λαό και ανεξάρτητους πολιτικούς θεσμούς και ένα στρατηγικό όραμα που να πείθει για την ανάγκη μείωσης των πολεμικών εξαρτήσεων.
Ο Τραμπ στο παρελθόν είχε εκφράσει αντιπάθεια προς τους ατελείωτους πολέμους και επιδίωξε τη μείωση της Αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας σε ορισμένες περιοχές. Ωστόσο, το βιομηχανικό-στρατιωτικό κατεστημένο παραμένει ένας από τους πιο δύσκολους αντιπάλους για κάθε Αμερικανό ηγέτη.
Η στρατηγική του Τραμπ να σταματήσει τον πόλεμο θα αντιμετωπίσει αρκετά εμπόδια όπως :
• Αντιδράσεις από το ΝΑΤΟ: Πολλοί σύμμαχοι βλέπουν την Ουκρανία ως κρίσιμη για την ασφάλεια της Ευρώπης.
• Διεθνής Κατακραυγή: Ενδεχόμενη παραχώρηση εδαφών στη Ρωσία μπορεί να θεωρηθεί ως υποχώρηση σε έναν επιτιθέμενο.
• Εσωτερικές Αντιδράσεις: Το βιομηχανικό-στρατιωτικό κατεστημένο και μέλη του Κογκρέσου που υποστηρίζουν την Ουκρανία πιθανότατα θα αντιταχθούν.
Όμως η επιτυχία του Τραμπ στο να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία εξαρτάται από την ικανότητά του να επιβάλει μια συμφωνία που θα ικανοποιεί τη Ρωσία, περιορίζοντας παράλληλα την αντίσταση από την Ουκρανία, το ΝΑΤΟ, και το εσωτερικό των ΗΠΑ. Αν και οι δηλώσεις του είναι φιλόδοξες, η πραγματικότητα είναι πολύπλοκη, και οποιαδήποτε λύση πιθανότατα θα απαιτήσει σημαντικούς συμβιβασμούς από όλες τις πλευρές.
Η αντιπαράθεση του με το στρατιωτικό - βιομηχανικό κατεστημένο δεν θα είναι απλώς μια προσωπική μάχη, αλλά μια αντανάκλαση της σύγκρουσης ανάμεσα στην παραδοσιακή εξουσία και τις νέες, πιο απρόβλεπτες πολιτικές δυνάμεις που διαμορφώνουν την πολιτική σκηνή της Αμερικής.
* Ο Κωνσταντίνος Ιατρίδης είναι Αντιπτέραρχος (Ι) εα., Επίτιμος Διοικητής ΔΑΥ, Επίτιμος Πρόεδρος Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας, Αμυντικός Αναλυτής
