Όποιος ελέγχει την Υεμένη, ελέγχει και τη μία πλευρά της διώρυγας του Σουέζ, δηλαδή ενός από τα πιο σημαντικά εμπορικά περάσματα στον κόσμο. Από το 1869, λοιπόν, η χώρα της Μέσης Ανατολής ήταν απλώς καταδικασμένη.
Πολλές ήταν οι δυνάμεις που προσπάθησαν να ελέγξουν την περιοχή: από την εποχή των Οθωμανών μέχρι τους Βρετανούς, από τις ΗΠΑ τη δεκαετία του ''90 και την ΕΣΣΔ, μέχρι και την Κίνα που επιθυμούσε να διεισδύσει στην Αφρική.
Η Υεμένη, μια από τις φτωχότερες χώρες του Αραβικού κόσμου, έχει καταστραφεί από έναν πόλεμο μεταξύ των δυνάμεων που παραμένουν πιστές στην διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση του προέδρου Abdrabbuh Mansour Hadi και των υποστηρικτών του κινήματος των Χούτι.
Οι Χούτι ξεκίνησαν ως νεολαιίστικο κίνημα για τη στήριξη των δικαιωμάτων των σιιτών Ζαΐντι, που αντιπροσωπεύουν το 1/5 του πληθυσμού. Από το 2003 μέχρι το 2009 μάχονταν εναντίον της κυβέρνησης και πρόσφατα κήρυξαν επανάσταση. Πολλοί υποστηρίζουν πως το Ιράν εκπαιδεύει, εξοπλίζει και χρηματοδοτεί τους αντάρτες Χούτι, ωστόσο οι ίδιοι αρνούνται ότι δέχονται στρατιωτική βοήθεια από την Τεχεράνη.
Τον Ιανουάριο του 2015, οι Χούτι ενίσχυσαν την παρουσία τους στην πρωτεύουσα, περικυκλώνοντας το προεδρικό μέγαρο και άλλο σημεία κλειδιά, πιάνοντας τον πρόεδρο Abdrabbuh Mansour Hadi, ο οποίος δραπέτευσε μετά από ένα μήνα. Τώρα περνάει το χρόνο τουανάμεσα στο κυβερνητικά ελεγχόμενο Άντεν και στην πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας.
Σήμερα, δύο χρόνια μετά την έναρξη της στρατιωτικής επέμβασης ενός συνασπισμού κρατών υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβία που υποστηρίζουν τον πρόεδρο, οι Χούτι εξακολουθούν να ελέγχουν μεγάλες εκτάσεις της Υεμένης, μεταξύ αυτών και την πρωτεύουσα Σαναά.
Περισσότεροι από 7.600 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί και 42.000 έχουν τραυματιστεί από τον Μάρτιο του 2015, με τους περισσότερους να έχουν χτυπηθεί από αεροπορικές επιδρομές από τον συνασπισμό, ο οποίος στηρίζεται από αραβικά κράτη αλλά και τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και τη Γαλλία. Οι ΗΠΑ για παράδειγμα, παρότι είναι “αφανής” εταίρος στην εκστρατεία κατά των ανταρτών, παρέχουν πολεμικά αεροσκάφη, πληροφορίες σχετικά με στόχους και άλλα εφόδια που καλύπτουν ένα ποσό που αγγίζει τα $20 δισεκατομμύρια αμυντικού εξοπλισμού.
Δυο χρόνια μετά, καμία πλευρά δε δείχνει να κερδίζει.
Η κατάσταση όμως περιπλέκεται καθώς υπάρχουν και τζιχαντιστές της Αλ-Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο (AQAP), όπως και υποστηρικτές του Ισλαμικού Κράτους, οι οποίοι παράλληλα επωφελούνται από το χάος που επικρατεί στον Νότο και ενισχύουν τις επιθέσεις τους, κυρίως στο Άντεν. Στόχος των τζιχαντιστών είναι να επεκταθούν, προωθώντας τη στρατηγική τους για κατάκτηση του μουσουλμανικού κόσμου.
Ωστόσο, η σύγκρουση και ο αποκλεισμός που επιβάλλει ο συνασπισμός έχουν προκαλέσει τεράστια καταστροφή σε ανθρώπινο επίπεδο, με το 70% του πληθυσμού να χρήζει ανθρωπιστικής βοήθειας.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, περισσότεροι από 17 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε κατάσταση σοβαρής διατροφικής ανασφάλειας στην Υεμένη, η οποία έχει ανάγκη έκτακτη βοήθεια προκειμένου να αποτραπεί ο λιμός.
Συνολικά 10,2 εκατομμύρια άνθρωποι στην Υεμένη βρίσκονται σε κατάσταση «κρίσης», ενώ 6,8 εκατομμύρια σε κατάσταση «λιμού».
Στη Χοντέιντα, το μεγαλύτερο λιμάνι της Υεμένης στην Ερυθρά Θάλασσα, έχουν σημειωθεί μεγάλες υλικές ζημιές εξαιτίας των μαχών, την ώρα που η χώρα εξαρτάται σε ποσοστό 90% από την εισαγωγή προϊόντων τα οποία περνούν κυρίως από εκεί. Εξάλλου πολλά πλοία και βάρκες έχουν καταστραφεί ή δεν λαμβάνουν άδεια εισόδου στο λιμάνι, ενώ έχουν επίσης υποστεί ζημιές δίχτυα και εξοπλισμός ψαρέματος.
Η Υεμένη είναι μία από τις τέσσερις χώρες που βρίσκονται σε κατάσταση λιμού ή κοντά σε κατάσταση λιμού μαζί με το Νότιο Σουδάν, τη βορειοανατολική Νιγηρία και τη Σομαλία, με περισσότερους από 20 εκατομμύρια ανθρώπους να κινδυνεύουν να πεθάνουν από την πείνα τους επόμενους έξι μήνες.
Ο Jan Egeland, πρώην αξιωματούχος του ΟΗΕ και πρόεδρος του νορβηγικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, περιέγραψε την κατάσταση λέγοντας πως “αν δεν σε σκοτώσουν οι βόμβες, ο αργός και επώδυνος θάνατος από την πείνα είναι πλέον μια ολοένα και πιο αυξανόμενη απειλή”.
Ο ΟΗΕ έχει οργανώσει τρεις γύρους ειρηνευτικών συνομιλιών. Υπήρχε ελπίδα στον τελευταίο γύρο, ο οποίος έγινε στο Κουβέιτ τον Απρίλιο του 2016, σε ένα περιβάλλον όπου τόσο οι Χούτι όσο και οι Σαουδάραβες έμοιαζαν να είναι υπό πίεση και να είναι πρόθυμοι να διαπραγματευτούν.
Ωστόσο, οι συνομιλίες σταμάτησαν τρεις μήνες αργότερα, προκαλώντας κλιμάκωση της σύγκρουσης, με αποτέλεσμα ο αριθμός των αμάχων να αυξηθεί δραματικά.
Δύο χρόνια μετά την επέμβαση του σουνιτικού συνασπισμού υπό τη Σαουδική Αραβία στην Υεμένη, οι σιίτες αντάρτες Χούτι που ελέγχουν την πρωτεύουσα Σανάα, δηλώνουν έτοιμοι να αντισταθούν ως το τέλος, την ώρα που η γραμμή του μετώπου παραμένει αμετακίνητη και οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο.
Οι Χούτι και οι σύμμαχοί τους, οι οπαδοί του πρώην προέδρου Άλι Αμπντάλα Σάλεχ, σηματοδότησαν την επέτειο αυτή διοργανώνοντας χθες Κυριακή μια τεράστια διαδήλωση στην πρωτεύουσα με το σύνθημα «Αντίσταση στην επίθεση». Εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες της Υεμένης συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Σαμπίν φωνάζοντας συνθήματα κατά της Σαουδικής Αραβίας, η οποία ηγείται του συνασπισμού, και δεσμεύθηκαν να «αντισταθούν ως το τέλος».
Πηγές: BBC, Reuters, The Intercept
Επιμέλεια: Δανάη Μαραγκουδάκη
