Ρευστό το τοπίο στη Μέση Ανατολή την κρίσιμη αυτή περίοδο μετάβασης από την προεδρία Μπάιντεν στη νέα θητεία Τραμπ. Το βλέμμα στρέφεται στη σημερινή μεσολαβητική αποστολή του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ, Άμος Χόχσταϊν, για τη σύναψη εκεχειρίας στο Λίβανο, ενόσω, στο μικροσκόπιο του Ισραήλ και όλων των περιφερειακών δυνάμεων βρίσκεται κάθε δήλωση και κίνηση που πηγάζει από την πλευρά της επερχόμενης διακυβέρνησης προς αποκωδικοποίηση των προθέσεων του Ντόναλντ Τραμπ, ιδίως όσον αφορά το Ιράν.
Η εκλογική έκβαση στις Ηνωμένες Πολιτείες και η στελέχωση της επερχόμενης διακυβέρνησης από πρόσωπα που τάσσονται αναφανδόν υπέρ του Ισραήλ σαφώς και ικανοποιούν την κυβέρνηση Νετανιάχου, καθώς και την ισραηλινή κοινή γνώμη, όπως έχουν καταδείξει οι μετρήσεις, ωστόσο, προοδευτικά δείχνει να ανακύπτει κάποιος προβληματισμός με φόντο τα χρονικά περιθώρια που εμφανίζεται να θέτει ο Τραμπ, για να κλείσουν όλα τα πολεμικά μέτωπα, αλλά και για το πώς θα κινηθεί έναντι του θεοκρατικού καθεστώτος στην Τεχεράνη και αν θα επιδιώξει διαπραγμάτευση, όσον αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα.
Διαρροές που θέλουν τον Ντόναλντ Τραμπ να μετέφερε, κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τον Ισραηλινό υπουργό Στρατηγικών Υποθέσεων, Ρον Ντέρμερ, στο «στρατηγείο» του Μαρ-α-Λάγκο στη Φλόριντα, ότι θέλει να έχουν κλείσει τα μέτωπα Γάζας και Λιβάνου πριν αναλάβει καθήκοντα, την 20ή Ιανουαρίου 2025 «μεταφράζονται» σε στήριξη Τραμπ στην τρέχουσα διπλωματική πρωτοβουλία, της οποίας ηγείται ο Άμος Χόχσταϊν προκειμένου να παραλάβει ο ίδιος ένα κατά το δυνατόν «καθαρό» τοπίο όταν αναλάβει.
Σε συνέχεια της δήλωσης Τραμπ, σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, τον περασμένο μήνα, προ των εκλογών, ότι πρέπει να «κάνει αυτό που πρέπει να κάνει» κατά της Χεζμπολάχ και της Χαμάς, υπήρχαν εκτιμήσεις ότι ο εκλεγμένος πλέον Αμερικανός πρόεδρος θα έδινε ένα δίμηνο «παράθυρο», μετά την ορκωμοσία, για την επισφράγιση της τελικής διαπραγμάτευσης επί δικής του προεδρίας, γεγονός προτιμητέο από το Ισραήλ. Από την άλλη, είναι δεδομένο πως οι πιέσεις της διακυβέρνησης Μπάιντεν δεν έχουν πλέον την ίδια βαρύτητα - ενδεικτικό, άλλωστε, είναι πως ο Ρον Ντέρμερ, πρώτα επισκέφθηκε το Μαρ-α-Λάγκο και μετά τον Λευκό Οίκο.
Κατόπιν της 5ης Νοεμβρίου, Τραμπ και Νετανιάχου έχουν συνομιλήσει τρεις φορές, με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό να δηλώνει: «Έχουμε κοινή αντίληψη για την ιρανική απειλή σε όλες τις συνιστώσες της και τον κίνδυνο που εγκυμονεί. Βλέπουμε επίσης τις μεγάλες ευκαιρίες που έχει μπροστά του το Ισραήλ, στον τομέα της ειρήνης και της επέκτασής της, καθώς και σε άλλους τομείς». Στην πτυχή της δήλωσης, που παραπέμπει σε μία νέα εικόνα για τη Μέση Ανατολή, ο Ντόναλντ Τραμπ - επί πρώτης θητείας του και με τον Μάικ Πομπέο επικεφαλής διπλωματίας - προώθησε τις Συμφωνίες του Αβραάμ και στην επέκτασή τους είναι δεδομένο ότι θα επιμείνει, ώστε να γίνει πραγματικότητα, παρά τις δυσκολίες, η εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας.
Το κομμάτι που δεν είναι ξεκάθαρο, και αυτό αποτελεί, ως φαίνεται, πηγή προβληματισμού για το Ισραήλ, είναι πώς θα κινηθεί εν τέλει ο Τραμπ έναντι του Ιράν και εάν θα συμβαδίσει με το ζητούμενο της κυβέρνησης Νετανιάχου, να αντιμετωπίσει την απειλή στην «πηγή» και όχι μόνο διά των πληρεξουσίων. Τα μηνύματα που εκπέμπονται είναι αμφίσημα, και τη σύγχυση επέτεινε η είδηση της, άνω της μίας ώρας, συνάντησης που φέρεται να είχε ο πανταχού παρών Ίλον Μασκ με τον επικεφαλής της μόνιμης αντιπροσωπείας του Ιράν στα Ηνωμένα Έθνη, Αμίρ Σαΐν Ιραβανί.
Η συνάντηση, που έλαβε χώρα σε μυστική τοποθεσία, συνέπεσε με την υποβολή του τελικού σχεδίου εκεχειρίας από την πρέσβη των ΗΠΑ στη Βηρυτό, Λίζα Τζόνσον, -είναι το σχέδιο που θα συζητήσει σήμερα ο Άμος Χόχσταϊν, κατά την επίσκεψή του στην πρωτεύουσα του Λιβάνου, και επί του οποίου η Χεζμπολάχ φέρεται να απαντά με ένα «ναι μεν, αλλά» ζητώντας τροποποιήσεις. Οι πληροφορίες για τη συνάντηση ήλθαν την περασμένη εβδομάδα από τους New York Times, διαψεύστηκαν επισήμως από το Ιράν, όχι όμως και από την πλευρά Τραμπ που απέφυγε κάθε σχόλιο. Κατά τις ιρανικές πηγές, που επικαλέστηκαν οι NYT, συζητήθηκαν τρόποι αποκλιμάκωσης και προφανώς ο Λίβανος και η Χεζμπολάχ, ενώ εύλογο είναι να τέθηκε και το ζήτημα του πυρηνικού προγράμματος.
Είναι αβέβαιο πώς θα προσεγγίσουν το Ιράν ο Ντόναλντ Τραμπ και ο μελλοντικός υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, παρότι γνωστός ο τελευταίος για τις σκληρές του θέσεις έναντι του Ιράν. Αμφότεροι εκπέμπουν ανάμεικτα μηνύματα όσον αφορά μια τιμωρητική ή πιο ρεαλιστική στάση.
Ο Τραμπ έχει δηλώσει προς το Ισραήλ, «να χτυπήσει τα πυρηνικά πρώτα και μετά ανησυχεί για τα υπόλοιπα» όταν σταθμίζονταν τα αντίποινα, αλλά έχει επίσης δηλώσει ανοιχτός σε μία νέα εκδοχή της συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα - από την οποία ο ίδιος απέσυρε τις Ηνωμένες Πολιτείες το 2018, επιλέγοντας μία «εκστρατεία μέγιστης πίεσης», όπως τη χαρακτήρισε, με αυστηρότερες κυρώσεις στον τραπεζικό τομέα και κατά της πετρελαϊκής βιομηχανίας του Ιράν. Δίνοντας συνέχεια στους NYT, η Washington Post έγραφε χθες πως οι Ρεπουμπλικανοί είναι διαιρεμένοι, όσον αφορά το πόσο επιθετική θα πρέπει να είναι η επόμενη κυβέρνηση προς την Τεχεράνη, ενόσω ο Τραμπ ακολουθεί μία εξωτερική πολιτική με αιχμή το δόγμα «Πρώτα η Αμερική».
Εάν εμφανιστεί ο Τραμπ να δίνει «ευκαιρία» για συνεννόηση με την Τεχεράνη, όσον αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα, δεν είναι κάτι που θα δει με «καλό μάτι» η κυβέρνηση Νετανιάχου, εξ ου και φαίνεται να τηρεί στάση αναμονής, για να δει την πολιτική του να ξεδιπλώνεται στην πράξη.
Το απρόβλεπτο του χαρακτήρα Τραμπ δυσκολεύει ακόμη περισσότερο όμως την Τεχεράνη, σε στιγμή μάλιστα που φέρεται να επιδεινώνεται πολύ σοβαρά η υγεία του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ενώ οι σχέσεις Ισραήλ-ΗΠΑ περνούν σε κάθε περίπτωση προσεχώς σε νέο στάδιο με μία αμερικανική κυβέρνηση πολύ πιο ευνοϊκή έναντι του Τελ Αβίβ.
Από τον Μάρκο Ρούμπιο στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και τον Μάικ Γουόλτς στη θέση του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας, έως τον νέο πρεσβευτή στην Ιερουσαλήμ (εκεί όπου, επί πρώτης θητείας Τραμπ, μεταφέρθηκε η αμερικανική πρεσβεία αντί του Τελ Αβίβ), Μάικ Χάκαμπι. Ο γερουσιαστής του Άρκανσο δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα στην παλαιστινιακή αυτοδιάθεση, αναφέρεται στη Δυτική Όχθη με τη βιβλική ονομασία Ιουδαία-Σαμάρεια, ευνοώντας την προσάρτηση, και θεωρείται ότι θα πιέσει την αμερικανική πολιτική στην κατεύθυνση της αναγνώρισης των ισραηλινών οικισμών - δίχως αυτό να είναι βέβαιο, πάντως, πως θα βρει σύμφωνο τον Ντόναλντ Τραμπ.
Όσον αφορά το σχέδιο εκεχειρίας στο Λίβανο, το Ιράν στέλνει το σήμα ότι θα στηρίξει όποια συμφωνία επιτευχθεί μεταξύ του Ισραήλ και Λιβάνου και Χεζμπολάχ. Σχετική δέσμευση έδωσε χθες ο Λαρί Λαριτζανί, ανώτατος σύμβουλος του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, σε συνάντηση με τον Λιβανέζο πρωθυπουργό, Νατζίμπ Μικάτι, και τον πρόεδρο της Βουλής Ναχίμ Μπέρι. Στον τελευταίο, ο οποίος και «κρατά» μεσολαβητικό ρόλο με τη Χεζμπολάχ, είχε επιδοθεί την περασμένη εβδομάδα η πρόταση εκεχειρίας από την πρεσβευτή των ΗΠΑ στη Βηρυτό, Λίζα Τζόνσον, και σήμερα αναμένεται να λάβει τις τελικές απαντήσεις ο Άμος Χόχσταϊν. Η κυβέρνηση του Λιβάνου φέρεται να ανταποκρίνεται θετικά στην πρόταση.
