Η απόπειρα μαζικής απεξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο κράτησε λίγο πάνω από ένα χρόνο, όσο και η ενεργειακή κρίση του 2022.
Έκτοτε, με το που απομακρύνθηκε ο κίνδυνος των μπλακ άουτ, τα πράγματα χαλάρωσαν. Κυβερνήσεις και Βρυξέλλες βολεύονται καθώς βλέπουν το σχετικά φθηνό ρωσικό αέριο να επανακάμπτει, να φορτώνεται μαζικά σε LNG τάνκερς, τα οποία κάνουν τη διαδρομή από τη σιβηρική χερσόνησο του Γιαμάλ μέχρι τα μεγάλα ευρωπαϊκά λιμάνια και τέρμιναλ της Ολλανδίας, του Βελγίου, της Γαλλίας, της Ισπανίας και ως ένα βαθμό της Ελλάδας, γεμίζοντας την αγορά με όλο και περισσότερες ποσότητες.
Business is Buisiness. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί, αλλά ούτε και θέλει να απεξαρτηθεί απ’ αυτό. Είναι οι άβολες αλήθειες για όσους εντός και εκτός Ευρώπης είχαν πιστέψει το αντίθετο. Η απόσταση ανάμεσα σε αυτά που ήθελε η ευρωπαϊκή ηγεσία και την πραγματικότητα.
Δύο χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου έρχεται η διάψευση των προθέσεων και των προσδοκιών της ΕΕ ότι είναι εφικτή η απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, στο οποίο ουδέποτε επιβλήθηκαν κυρώσεις. Το μερίδιο του στην τροφοδοσία της ΕΕ που από 40% πριν το πόλεμο, είχε πέσει αμέσως μετά στο 8% και αυξήθηκε πέρυσι στο 15%, φέτος εκτιμάται ότι πλησιάζει το 20%.
Το αγνώστου προέλευσης φυσικό αέριο που φτάνει στην Ευρώπη, τα φορτία που μεταφορτώνονται και δεν αναφέρονται πουθενά στα επίσημα στοιχεία, άρα δεν προσμετρώνται στις ρωσικές εισαγωγές, καθώς και το τυχόν «βαφτισμένο» ως τουρκικό, ενισχύουν το σενάριο τα νούμερα να είναι τελικά μεγαλύτερα απ’ ότι δείχνουν τα επίσημα στοιχεία.
Είναι μια συνθήκη που βολεύει τους πάντες: Την ΕΕ γιατί το σχετικά φθηνό ρωσικό αέριο έχει ηρεμήσει τις ενεργειακές αγορές, τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις γιατί η ακριβή ενέργεια αποτελεί παρελθόν, τους Ευρωπαίους πολίτες γιατί απολαμβάνουν χαμηλές τιμές στο ρεύμα. Γιατί να θέλει κάποιος να διαταράξει τις ιδανικές αυτές ισορροπίες, παραμονές μιας κρίσιμης κάλπης, με την Ακροδεξιά να παραμονεύει και ένα νέο εύφλεκτο μέτωπο στη Μ. Ανατολή;
Τουλάχιστον εννέα ευρωπαϊκές χώρες, με πρώτες τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ισπανία και την Ολλανδία, συνεχίζουν να αγοράζουν με αυξητικούς ρυθμούς ρωσικό LNG. Στοιχεία που επικαλείται το Politico δείχνουν ότι το πρώτο τρίμηνο του 2024, η Γαλλία εισήγαγε 75% περισσότερο όγκο απ’ ότι το ίδιο διάστημα πέρυσι, η Σουηδία 40,5% και η Ελλάδα 36,6%.
Πηγή Φωτογραφιών: Politico
Τα βασικά λιμάνια στα οποία ξεφορτώνεται, δηλαδή τα κύρια connect points, είναι του Ρότερνταμ, του Ζεεμπρούγκε στο Βέλγιο, της Δουνκέρκης και του Μοντουάρ στη Γαλλία, του Μπιλμπάο και του Μουγάρδος στην Ισπανία, κάποια από τα οποία χρησιμοποιούνται για επανεξαγωγές ρωσικού αερίου στην Τουρκία, την Κίνα και την Ταιβάν.
Στο πρώτο πάντα τρίμηνο, ξεφορτώθηκαν σε ευρωπαϊκά λιμάνια κοντά στους 4,6 εκατ. τόνους ρωσικού LNG έναντι 4 εκατ. το ίδιο τρίμηνο του 2023, αύξηση 15%. Επίσης, από το 2022 μέχρι σήμερα, 13 χώρες της Ευρώπης έχουν πληρώσει πάνω από 30 δισ ευρώ για τον ίδιο σκοπό, (στοιχεία του think tank CREA και της εξιδεικευμένης πλατφόρμας data, Kpler).
Σαν θέμα είναι πολιτικά άβολο, ειδικά παραμονές ευρωεκλογών. Δεν είναι ό,τι καλύτερο για έναν Ευρωπαίο ηγέτη, όπως ο Εμανουέλ Μακρόν, από τη μια να εμφανίζεται ως ο πιο ένθερμος υποστηρικτής του Κιέβου που προειδοποιεί τη Ρωσία του Πούτιν «να μην υπολογίζει σε κούραση των Ευρωπαίων» και από την άλλη η Γαλλία να έχει πληρώσει από την αρχή του έτους στο Κρεμλίνο για ρωσικό LNG πάνω από 600 εκατ. ευρώ.
Δεν στέκει πολιτικά η χώρα στην Ευρώπη που στηρίζει περισσότερο από κάθε άλλη το Κίεβο και δεν παύει να λέει πόσο σκληροί πρέπει να είμαστε με τη Ρωσία, να αυξάνει αθόρυβα τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, ούσα ο καλύτερος πελάτης της Μόσχας. Τα στοιχεία αποκάλυψε το think tank Center for Research on Energy and Clean Air (CREA) για λογαριασμό του Politico και η γαλλική προεδρία δεν τα διέψευσε.
«Put your money where your mouth is», δηλαδή απέδειξε ότι εννοείς όσα λες για την Ουκρανία, έγραφε σκωπτικά η ευρωπαϊκή ιστοσελίδα για τον Μακρόν, ο οποίος ένα μήνα πριν, προέτρεπε τους συμμάχους να μην δειλιάσουν να υπερασπιστούν το Κίεβο.
Η Γαλλία επιμένει ότι οι αγορές φυσικού αερίου είναι απαραίτητες για να διατηρηθεί η ομαλή τροφοδοσία των νοικοκυριών και ότι είναι δεσμευμένη απέναντι στη Gazprom με μακροπρόθεσμα συμβόλαια, από τα οποία είναι νομικά περίπλοκη η διαφυγή. Δεν μπορεί δηλαδή να τα σπάσει, καθώς θα αναγκάζονταν να πληρώσει μεγάλες αποζημιώσεις. Το ίδιο λένε το Βέλγιο, η Ισπανία και η Ολλανδία, οι τρεις μεγαλύτεροι αγοραστές LNG από τη Μόσχας και όλοι επιμένουν ότι θα υποστήριζαν μέτρα για τη μείωση των αγορών, αλλά ότι θα έπρεπε να δράσουν από κοινού, διαφορετικά θα ήταν άσκοπο.
Στην περίπτωση των Γάλλων υπάρχουν κι άλλοι λόγοι. Ο ενεργειακός κολοσσός TotalEnergies κατέχει μερίδιο 20% στο τερματικό σταθμό υγροποίησης του Γιαμάλ στη βορειοδυτική Σιβηρία, το οποίο ανήκει κατά 50,1% στη ρωσική ενεργειακή εταιρεία Novatek. Οι άλλοι δύο εταίροι είναι η κρατική εταιρεία πετρελαίου της Κίνας, China National Petroleum Corporation (20%) και το China's Silk Road Fund (9.9%).
Η γαλλική εταιρεία έχει δεσμευτεί να αγοράζει τουλάχιστον 4 εκατομμύρια τόνους LNG από την εγκατάσταση κάθε χρόνο μέχρι το 2032. Και ως ενεργειακός κολοσσός και μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες της Γαλλίας, η Total ακούγεται πολύ προσεκτικά, από το Παρίσι.
Τα παραπάνω είναι μια μόνο πτυχή της επανάκαμψης των ρωσικών εισαγωγών φυσικού αερίου. Καθώς, η Μόσχα αναζητά συνεχώς νέες διόδους στην ευρωπαϊκή αγορά, πολλοί πιστεύουν ότι η προ ημερών ανακοίνωση της Άγκυρας ότι εξήγαγε παρτίδες από το κοίτασμα Sakarya της Μαύρης Θάλασσα, προς την Ουγγαρία, είναι ρωσικές που απλώς «βαφτίστηκαν» τουρκικές.
Εάν είναι πράγματι έτσι, ο κίνδυνος ακουμπά ευθέως τον τερματικό σταθμό της Αλεξανδρούπολης, η εμπορική λειτουργία του οποίου τοποθετείται μέσα στις επόμενες ημέρες, καθώς απευθύνεται στις ίδιες ακριβώς αγορές.
Είναι οξύμωρο, από τη μια πλευρά η ΕΕ να χρηματοδοτεί υποδομές και να τις εντάσσει στα έργα κοινού ενδιαφέροντος (PCI), όπως το FSRU της Αλεξανδρούπολης και αύριο ο Κάθετος Διάδρομος (Vertical Corridor), αλλά από την άλλη να μη παίρνει μέτρα για τον αθέμιτο ανταγωνισμό.
«Είναι περιφερειακή και πανευρωπαϊκή υποδομή, κάτι που μαρτυρά και η μετοχική του σύνθεση. Ως εκ τούτου, πρέπει να είναι προστατευμένο από πρακτικές που μπορεί να υπονομεύσουν την εμπορική του βιωσιμότητα μακροχρόνια. Βλέπουμε πολλές ρωσικές εξαγωγές με LNG που μεταμφιέζεται σε τουρκικό αέριο και μπαίνει στις αγορές της περιοχής με χαμηλή τιμή», δήλωσε από το πρόσφατο Forum των Δελφών η υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Αλεξάνδρα Σδούκου.
Το θέμα με τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αέριου δεν είναι εύκολο. Αφενός η προέλευση του καυσίμου δεν μπορεί πάντα να ελεγχθεί, αφετέρου αν σταματήσει να λειτουργεί ο αγωγός Turkish Stream που μεταφέρει 16 bcm σε Ελλάδα, Βαλκάνια και χώρες της Κ. Ευρώπης, μαζί με την αποφασισθείσα διακοπή από 31 Δεκεμβρίου 2024 του αγωγού μεταφοράς ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας (14 bcm) προς Κεντρική και Αν. Ευρώπη, δύσκολα θα καταστεί εφικτό να αντικατασταθούν οι ποσότητες.
Αν μαζί με τα παραπάνω κάναμε και την υπόθεση εργασίας ότι η ΕΕ απαγόρευε τις εισαγωγές ρωσικού LNG, δηλαδή έφευγαν από την εξίσωση καμιά 200αριά φορτία πλοίων το χρόνο, τότε είναι μαθηματικά βέβαιο ότι οι τιμές θα έπαιρναν την ανιούσα. Δεν αρκούν τα διαθέσιμα αμερικανικά, καταρινά και άλλης προέλευσης για να καλύψουν τη διαφορά.
Είτε μας αρέσει, είτε όχι, η ενεργειακή απεξάρτηση από τη Μόσχα ακόμη αργεί. Και με ένα εύφλεκτο περιβάλλον στη Μ. Ανατολή, το οποίο επαναπροσδιορίζει τις προτεραιότητες των Αμερικανών, η Ρωσία αποκτά ακόμη μεγαλύτερα περιθώρια κινήσεων στα πεδία ενδιαφέροντος της, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα ενεργειακά.
