Απτά στοιχεία που καταδεικνύουν τη σημαντική συνεισφορά του φαρμακοποιού στη βελτίωση της προσήλωσης (ορθής λήψης της φαρμακευτικής αγωγής) για τους ασθενείς με χρόνια νοσήματα, παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο επιστημονικής εκδήλωσης με τίτλο “Adherence in patient’s Life” που διοργάνωσε η φαρμακευτική εταιρεία Servier Hellas σε συνεργασία με τον Συνεταιρισμό Φαρμακοποιών ΠΕΙ.ΦΑ.ΣΥΝ. Σκοπός της εκδήλωσης ήταν η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της μελέτης παρατήρησης “CONCORD: Evaluation of the program CONVINCE for the monitORing by the pharmacists of patients with Dyslipidemia, Hypertension & Chronic Venous Disease compliance” μία μοναδική μελέτη με αντικείμενο την καταγραφή και παρακολούθηση της προσήλωσης των ασθενών με χρόνια νοσήματα στην αγωγή που έχει συστήσει ο γιατρός τους. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους οι συμμετέχοντες φαρμακοποιοί στη μελέτη, εκπρόσωποι Αρχών Υγείας, μεταξύ των οποίων ο Χαράλαμπος Καραθάνος, Ειδικός Σύμβουλος Υπουργού Υγείας και ο Απόστολος Βαλτάς, Πρόεδρος Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, καθώς και δημοσιογράφοι.
Η διενέργεια της μελέτης παρατήρησης CONCORD εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της Εκστρατείας Ευαισθητοποίησης για την Ορθή Χρήση Φαρμάκων με τίτλο «Μη γίνεσαι γιατρός του εαυτού σου!» (https://www.akolouthotinagogi.gr/) την οποία υλοποιεί τα τελευταία δύο χρόνια η Servier Hellas με την υποστήριξη του Ομίλου ΠΕΙ.ΦΑ.ΣΥΝ., υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εταιρείας Αθηροσκλήρωσης, της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, του Ελληνικού Οργανισμού Εγκεφαλικών και του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου. Στόχος της εκστρατείας είναι η ενημέρωση των ασθενών με χρόνιες παθήσεις για την αναγκαιότητα της απαρέγκλιτης τήρησης της αγωγής που έχει συστήσει ο θεράπων ιατρός, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι πολλοί δεν ακολουθούν σωστά τις οδηγίες του γιατρού τους, με συνέπεια να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο νοσηλείας και θανάτου. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, 1 στα 10 καρδιαγγειακά συμβάματα θα είχε αποφευχθεί με τη σωστή τήρηση της αγωγής από τους ασθενείς.1 Αναγνωρίζοντας την έκταση του προβλήματος, η Servier και ο Όμιλος ΠΕΙ.ΦΑ.ΣΥΝ. ένωσαν τις δυνάμεις τους για να υποστηρίξουν τους ασθενείς να αναλάβουν ενεργό ρόλο στη βελτίωση της διαχείρισης της αγωγής τους και κατ’ επέκταση, στη βελτίωση της υγείας τους.
Στο πρόβλημα της χαμηλής προσήλωσης αναφέρθηκε και ο Δημήτρης Κοντοπίδης, Β’ Αντιπρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος, επισημαίνοντας ότι, ακόμη και στην περίπτωση των σοβαρών νοσημάτων, οι ασθενείς δυσκολεύονται να τηρήσουν την αγωγή τους. Στο πλαίσιο αυτό, υπογράμμισε την ανάγκη για αύξηση της ευαισθητοποίησης και της εκπαίδευσης των ασθενών για τα οφέλη της υψηλής προσήλωσης στην υγεία τους, αλλά και την ανάγκη για την παροχή υποστηρικτικών εργαλείων που θα τους βοηθούν να ακολουθούν σωστά την αγωγή τους, όπως για παράδειγμα, ψηφιακά εργαλεία και πρακτικές λύσεις υπενθύμισης λήψης των φαρμάκων τους.
Περιγράφοντας το πλαίσιο γύρω από την ανάληψη της πρωτοβουλίας διεξαγωγής της μελέτης CONCORD, ο Ziad Matta, Γενικός Διευθυντής Servier Ελλάδας και Κύπρου, ανέφερε πως η καταπολέμηση του φαινομένου της χαμηλής προσήλωσης και η αποτροπή των κινδύνων που ενέχει για την υγεία και τη ζωή των ασθενών αποτελεί κοινό στρατηγικό στόχο της Servier και του Ομίλου ΠΕΙ.ΦΑ.ΣΥΝ. και υπογράμμισε τη σημασία που δίνει η εταιρεία στη συνεργασία με τους φαρμακοποιούς για την από κοινού ανάληψη δράσης. Ως έμπρακτη ένδειξη της σταθερής δέσμευσης της εταιρείας για την αντιμετώπιση της χαμηλής προσήλωσης, ο κ. Matta αναφέρθηκε στην Εκστρατεία «Μη γίνεσαι γιατρός του εαυτού σου!» τονίζοντας πως οι δράσεις της δεν περιορίζονται μόνο στην ευαισθητοποίηση των ασθενών γύρω από την αξία της τήρησης της αγωγής. Αντιθέτως, η εταιρεία έχει θέσει τον ασθενή στο επίκεντρο μιας σφαιρικής και ολοκληρωμένης προσέγγισης, η οποία εμπλέκει όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη: τους ασθενείς, τους φαρμακοποιούς, τους ιατρούς και τους Φορείς Υγείας, ώστε να αναδείξει το πρόβλημα και να τους παρακινήσει να αναλάβουν δράση, ο καθένας από τη δική του πλευρά. Στο πλαίσιο της Εκστρατείας και έχοντας αναγνωρίσει τον καίριο ρόλο του Φαρμακοποιού ως «συμμάχου» του ασθενούς και παρόχου υποστήριξης, τεκμηριωμένης πληροφόρησης και συμβουλευτικής σε θέματα διαχείρισης της Νόσου, η Servier και ο ΠΕΙ.ΦΑ.ΣΥΝ. προχώρησαν στην εκπόνηση της μελέτης CONCORD.
Η μελέτη CONCORD
Η διάρκειας 4 μηνών μελέτη πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή 1200 ασθενών και 120 φαρμακοποιών-μελών του δικτύου ΠΕΙ.ΦΑ.ΣΥΝ. από όλη την Ελλάδα. Επιστημονικός φορέας της μελέτης είναι το Ινστιτούτο Πολιτικής Υγείας και υπεύθυνος ο Καθηγητής Πολιτικής Υγείας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Κυριάκος Σουλιώτης. Οι συμμετέχοντες φαρμακοποιοί εκπαιδεύτηκαν σε τεχνικές επικοινωνίας και υποστήριξης των ασθενών τους για τη βελτίωση της τήρησης της αγωγής τους, ενώ η καταγραφή των αποτελεσμάτων πραγματοποιήθηκε με τη χρήση ερωτηματολογίου αυτοαξιολόγησης εκ μέρους των ασθενών. Οι φαρμακοποιοί αφιέρωσαν χρόνο με τους ασθενείς που παρακολουθούσαν, στους οποίους παρείχαν ενημέρωση και εξατομικευμένη υποστήριξη, ώστε να διασφαλιστεί ότι έχουν κατανοήσει σωστά τις οδηγίες λήψης των φαρμάκων τους, αλλά και για θέματα συνολικής διαχείρισης της υγείας τους.
Όσον αφορά στα ευρήματα της μελέτης, υπογραμμίζεται πως με το τέλος των 4 μηνών του προγράμματος, διαπιστώθηκε μείωση κατά 24%, στο ποσοστό των ασθενών που ανέφεραν ότι ξεχνούν να λάβουν τα φάρμακά τους, μείωση 22% στο ποσοστό που ανέφεραν ότι ξέχασαν τις τελευταίες 30 ημέρες να λάβουν τα φάρμακά τους και μείωση 22% στους ασθενείς που διέκοψαν την αγωγή χωρίς τη συμβουλή του γιατρού τους. Με άλλα λόγια, διαπιστώθηκε αύξηση 23% στην προσήλωση των ασθενών, με πραγματικό θετικό αντίκτυπο στην υγεία τους.
Ταυτόχρονα, διαπιστώθηκε θετική αλλαγή στη νοοτροπία των ασθενών. Οι συμμετέχοντες έγιναν πιο προσεκτικοί όσον αφορά στην τήρηση της αγωγής τους, αναλαμβάνοντας συχνότερα οι ίδιοι την πρωτοβουλία να συμβουλεύονται τον φαρμακοποιό τους για τη συνολική διαχείριση του νοσήματος. Από την πλευρά τους, οι φαρμακοποιοί ένιωσαν υπερήφανοι για τον ρόλο τους και μεγάλη ηθική ικανοποίηση, αναγνωρίζοντας ότι η αυξημένη φροντίδα τους προς τους ασθενείς είχε αξία για τη βελτίωση της υγεία τους. Όπως επεσήμανε ο Aθανάσιος Μουχτής, Γενικός Διευθυντής Ομίλου ΠΕΙ.ΦΑ.ΣΥΝ., οι ασθενείς εμπιστεύονται τον φαρμακοποιό τους και η εκπαίδευση των φαρμακοποιών για την αύξηση της συμμόρφωσης είναι ισχυρό εργαλείο για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Από την πλευρά του, ο Ευάγγελος Λυμπερόπουλος, Καθηγητής Παθολογίας Μεταβολικών Νοσημάτων Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Α΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, ΓΝΑ ‘Λαϊκό’, παρουσίασε τα ανησυχητικά στοιχεία που καθιστούν επιτακτική την αύξηση της προσήλωσης των ασθενών, παρουσιάζοντας δεδομένα και ευρήματα ελληνικών και διεθνών μελετών που δείχνουν την άμεση και σαφή συσχέτιση της αύξησης των θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα σε ασθενείς με αθηροσκληρωτική καρδιαγγειακή νόσο οι οποίοι εμφανίζουν χαμηλή προσήλωση. Όσον αφορά στα αίτια του φαινομένου, ανέφερε πως οι ασθενείς δεν έχουν επαρκή κατανόηση των επιπτώσεων της χαμηλής προσήλωσης στην υγεία τους, ή στην περίπτωση που λαμβάνουν πολλά φάρμακα, ξεχνούν ή δυσκολεύονται να τηρήσουν το θεραπευτικό σχήμα. Επιπλέον, ορισμένοι θεωρούν ότι δεν αποκομίζουν όφελος από την αγωγή τους. Για όλους τους παραπάνω λόγους, ο κ. Λυμπερόπουλος τόνισε την αξία της ενημέρωσης των ασθενών για τους κινδύνους της διακοπής ή της μη ορθής λήψης της αγωγής τους. Στο πλαίσιο αυτό επεσήμανε την ανάγκη εφαρμογής ολοκληρωμένων στρατηγικών αντιμετώπισης του προβλήματος λαμβάνοντας υπόψη τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων μερών και δίνοντας ως παράδειγμα την εκστρατεία «Μη γίνεσαι γιατρός του εαυτού σου!». Ο κ. Λυμπερόπουλος ολοκλήρωσε την ομιλία του σημειώνοντας ότι η ατζέντα της φαρμακευτικής πολιτικής πρέπει να εμπλουτιστεί με δράσεις παρακολούθησης της προσήλωσης στη θεραπεία.
Η εκδήλωση έκλεισε με τις μαρτυρίες δύο φαρμακοποιών-ερευνητών για τη συμμετοχή τους στη μελέτη CONCORD, της Σοφίας Κλοκώνη, Προέδρου του Φαρμακευτικού Συλλόγου Κορινθίας, και της Αριστέας Κατσουλάκου, Προέδρου του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αργολίδας.
