Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο στάδιο μετάβασης, όπου η ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων αναδεικνύεται σε βασικό μοχλό ανάπτυξης και σταθερότητας, ενώ και ο ίδιος ο όρος «εξωστρέφεια» επαναπροσδιορίζεται, αποτελώντας πλέον πολλά περισσότερα από το σύνολο των εξαγωγών μιας χώρας ή επιχείρησης. Σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον, όπου οι γεωπολιτικές και τεχνολογικές ανακατατάξεις διαμορφώνουν νέες προτεραιότητες, η Ελλάδα επιδεικνύει μια δυναμική πορεία με στόχο το μετασχηματισμό της οικονομίας της, με ταυτόχρονη ενίσχυση του γεωπολιτικού της προφίλ.
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), η συνολική αξία των εξαγωγών, κατά το Μάιο του 2024, ανήλθε σε 4.159,4 εκατ. ευρώ, έναντι 4.082,3 εκατ. ευρώ κατά τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους, παρουσιάζοντας αύξηση 1,9%. Και ενώ παραδοσιακά ο κλάδος των τροφίμων παραμένει ένα σταθερό θεμέλιο των ελληνικών εξαγωγών, κάποιες νέες τάσεις διαφαίνεται να δημιουργούν μία νέα αναπτυξιακή δυναμική, όπως για παράδειγμα η αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση για πρώτες ύλες – ιδιαίτερα για αυτές που είναι κρίσιμες για την ενεργειακή μετάβαση και την τεχνολογική επανάσταση. Αυτή η συγκυρία δημιουργεί μια ιστορική ευκαιρία για την Ελλάδα, καθώς με την αξιοποίηση των πλούσιων κοιτασμάτων της σε φυσικούς πόρους, όπως ο χαλκός, μπορεί να έχει ρόλο βασικού παίκτη στην ενεργειακή μετάβαση και την ασφάλεια της Ευρωπαϊκής εφοδιαστικής αλυσίδας.
Στο επίκεντρο βρίσκεται το υπό ανάπτυξη έργο των Σκουριών στη ΒΑ Χαλκιδική, το νέο, υπερσύγχρονο μεταλλείο χαλκού και χρυσού, που αποτελεί μέρος της συνολικής επένδυσης ύψους 3,2 δισ. δολαρίων της Ελληνικός Χρυσός. Στο παγκοσμίου κλάσης πορφυριτικό κοίτασμα στις Σκουριές, υπάρχουν βεβαιωμένα αποθέματα 740.000 τόνων χαλκού και 3,6 εκατ. ουγκιών χρυσού, που με την ολοκλήρωση της επένδυσης και την έναρξη παραγωγής του μεταλλείου, θα συμβάλλει σημαντικά στην αντιμετώπιση του εφοδιαστικού κενού σε κρίσιμα μέταλλα, όπως είναι ο χαλκός.
Το διεθνές γεωπολιτικό πλαίσιο
Οι γεωπολιτικές εξελίξεις διαμορφώνουν δυναμικά τον επιχειρηματικό κλάδο εν γένει, επηρεάζοντας έτσι άμεσα τη ροή των ελληνικών εξαγωγών μέσω μεταβολών στις εμπορικές συμφωνίες, στις τιμολογιακές πολιτικές και στη σταθερότητα ολόκληρων γεωγραφικών περιοχών. Αυτές οι μεταβολές, που αντικατοπτρίζουν τις νέες προκλήσεις και ευκαιρίες στο παγκόσμιο εμπόριο, οδηγούν τις ελληνικές επιχειρήσεις στο να προσαρμόσουν τις στρατηγικές τους, προκειμένου να διατηρήσουν και να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά τους στις διεθνείς αγορές.
Παρόλα αυτά, η έκθεση Trade Outlook 2024 του World Trade Organization (WTO), επισημαίνει ότι παρά τις προκλήσεις που επιβάλλουν οι τρέχουσες γεωπολιτικές εντάσεις, προβλέπεται αναιμική ανάκαμψη του παγκόσμιου εμπορίου. Στην Ελλάδα, σύμφωνα πάντα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η ποικιλομορφία των εξαγωγών αυξάνεται, γεγονός που αντανακλά τις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις των διεθνών αγορών. Η «Ελληνικός Χρυσός», για παράδειγμα, με εξαγωγές μεταλλευμάτων, σε αγορές όπως η Ναμίμπια, η Μαλαισία, η Ινδονησία, η Ισπανία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Κίνα και το Μεξικό (σύμφωνα με στοιχεία του 2024), αποτελεί τον σημαντικότερο εμπορικό εταίρο του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, έχοντας διακινήσει τη διετία 2023-2024 περισσότερα από 8.500 container, ενώ σε χύδην (bulk) μορφή μέσω του ιδιόκτητου λιμένα της στο Στρατώνι Χαλκιδικής, εξήγαγε επιπλέον 183.417 μετρητικούς τόνους (WMT) μεταλλεύματος με προορισμό κυρίως τις Ευρωπαϊκές αγορές.
Ο ρόλος της βιωσιμότητας και της στροφής στην πράσινη ανάπτυξη
Ταυτόχρονα, η παγκόσμια στροφή προς τις πράσινες τεχνολογίες και τις βιώσιμες πρακτικές, προσδίδει νέα δυναμική στην ελληνική εξωστρέφεια. Η παγκόσμια αγορά πράσινων τεχνολογιών και βιωσιμότητας αναμένεται να αυξηθεί από 700 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, σε περισσότερα από 2 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2035, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, ενώ μία πρόσφατη έρευνα της Simon-Kucher κατέδειξε ότι το 54% των καταναλωτών δήλωσε πρόθυμο να πληρώσει επιπλέον για προϊόντα και υπηρεσίες που παράγονται με βιώσιμο τρόπο.
Η βιωσιμότητα έχει πλέον μετατραπεί από κριτήριο περιβαλλοντικής και κοινωνικής αειφορίας, σε στρατηγική ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας μιας επιχείρησης, εις τρόπο ώστε αυτή όχι μόνο να ανταποκρίνεται στις περιβαλλοντικές προκλήσεις της εποχής, αλλά να αποκτά και ένα πρόσθετο συγκριτικό πλεονέκτημα, ενισχύοντας την πρόσβαση σε αγορές που δίνουν έμφαση στην πράσινη οικονομία.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ελληνικός Χρυσός αναδεικνύεται σε πρότυπο βιώσιμης και καινοτόμου μεταλλευτικής επιχείρησης στη χώρα μας. Με την ενσωμάτωση τεχνολογιών αιχμής και με γνώμονα την περιβαλλοντική υπευθυνότητα, η Ελληνικός Χρυσός, χαράσσει ένα νέο πρότυπο εξόρυξης για την Ελλάδα και την Ευρώπη, μειώνοντας το συνολικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα της δραστηριότητας μέσα από την ελαχιστοποίηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τη βέλτιστη διαχείριση υδάτων και μεταλλευτικών καταλοίπων, καθώς και το πρωτοποριακό πρόγραμμα περιβαλλοντικής παρακολούθησης και αποκατάστασης των Μεταλλείων Κασσάνδρας. Πρωτοβουλίες όπως αυτές διατηρούν υψηλή ανταγωνιστικότητα στις διεθνείς αγορές, με τις πρώτες ύλες που έχουν παραχθεί στη βάση των αρχών της υπεύθυνης μεταλλευτικής δραστηριότητας, να προτιμώνται από εταιρίες και μάρκες που φιλοδοξούν να έχουν ένα φιλοπεριβαλλοντικό προφίλ.
Ένα νέο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Εξωστρέφειας
Το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Εξωστρέφειας (ΕΣΣΕ) 2025, αποτελεί έναν ολιστικό άξονα δράσης για την ενίσχυση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας, θέτοντας φιλόδοξους στόχους για την αύξηση των εξαγωγών και τη διεύρυνση της παρουσίας των ελληνικών προϊόντων στις παγκόσμιες αγορές. Με στόχο την αύξηση των εξαγωγών κατά 15–20% έως το 2025, το σχέδιο προάγει την ενσωμάτωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε διεθνείς αλυσίδες αξίας μέσω οικονομικών κινήτρων, φορολογικών ελαφρύνσεων και επιδοτήσεων, σε συνδυασμό με την αναβάθμιση των υποδομών και την απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης, που έχουν ήδη αρχίσει να αποδίδουν καρπούς, ενισχύοντας την εξωστρέφεια σύμφωνα και με πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.
Μία από τις βασικές προτεραιότητες του ΕΣΣΕ 2025 είναι η ενίσχυση του μεταλλευτικού τομέα, που παίζει κρίσιμο ρόλο στην εξασφάλιση της ευρωπαϊκής αλυσίδας εφοδιασμού κρίσιμων πρώτων υλών. Σε αυτό το πλαίσιο παρουσιάζεται μία μοναδική ευκαιρία για την εξορυκτική βιομηχανία να βοηθήσει την Ελλάδα να αποτελέσει παγκόσμιος παίκτης στον στρατηγικό αυτό τομέα, θέτοντας τα θεμέλια για μια πιο ανταγωνιστική και βιώσιμη ελληνική οικονομία.
Η αρχή έχει ήδη γίνει για τον κλάδο από την Ελληνικός Χρυσός. Το 2024 τα Μεταλλεία Κασσάνδρας σημείωσαν εξαγωγές της τάξεως των 226,5 εκ. δολαρίων, με τα 137 εκ. δολάρια να αφορούν σε πωλήσεις χρυσού. Αξίζει να υπογραμμιστεί , ότι ο χρυσός αποτελεί ένα εξαιρετικής σημασίας μέταλλο, για μια σειρά από κλάδους στην σύγχρονη βιομηχανία, όπως οι τηλεπικοινωνίες, η ιατρική, και οι ψηφιακές υποδομές, τεχνολογίες δηλαδή που καθημερινά χρησιμοποιούμε όλοι. Επιπλέον, 29,6 εκ. δολάρια αφορούσαν σε πωλήσεις αργύρου και ψευδαργύρου, με τον τελευταίο να αποτελεί θεμελιώδες μέταλλο στη σύγχρονη βιομηχανία, κυρίως λόγω της χρήσης του στη γαλβάνιση χάλυβα και σιδήρου καθώς και του κρίσιμου ρόλου του στην κατασκευή μπαταριών, ηλεκτρονικών συσκευών και φαρμακευτικών προϊόντων, προωθώντας την τεχνολογική καινοτομία. Τέλος, οι πωλήσεις μόλυβδου ανήλθαν σε 59,9 εκ. δολάρια, αναδεικνύοντας την εξίσου κρίσιμη σημασία και αυτού του μετάλλου στις διεθνείς αγορές, λόγω της αξιοποίησης του σε ιατρικές εγκαταστάσεις και πυρηνικές μονάδες.
Καθώς η Ελλάδα αντιμετωπίζει τις προκλήσεις του 21ου αιώνα, οι ελληνικές εξαγωγές μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση νέων δυναμικών στην οικονομία της χώρας. Σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον όπου η καινοτομία και η βιωσιμότητα θα ανταμείβονται όλο και περισσότερο, η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να αναδειχθεί ως αξιόπιστος και δυναμικός παίκτης στις διεθνείς αγορές με περιβαλλοντικά υπεύθυνες εξαγωγές που υποστηρίζουν το εγχώριο ταλέντο, την τεχνολογία και τον σεβασμό στο περιβάλλον.
