Επιτακτική ανάγκη καθίσταται πλέον η διάσωση και αξιοποίηση του κτήματος Τατοΐου, καθώς βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για την διατήρηση και λειτουργία του, όπως προέκυψε από την επιστημονική ημερίδα της ελληνικής εταιρείας περιβάλλοντος, που πραγματοποιήθηκε στο ΕΜΠ.
Ο «εθνικός θησαυρός», όπως χαρακτηρίστηκε, που εκτείνεται σε 42.000 στρέμματα δασικής έκτασης στην Πάρνηθα, αν και υποδέχεται περί τους 2.000 επισκέπτες κάθε Σαββατοκύριακο, εάν δεν συντηρηθεί και αξιοποιηθεί, θα καταρρεύσει και θα καταστραφεί το προσεχές σύντομο διάστημα, όπως τονίστηκε από τους ομιλητές του συνεδρίου. Βασικά κολλήματα που παρουσιάζονται για την αξιοποίηση της τέως βασιλικής περιουσίας, η οποία περιήλθε στην κυριότητα του Δημοσίου πριν από δώδεκα χρόνια είναι η επικάλυψη των πολιτικών και διοικητικών αρμοδιοτήτων, η έλλειψη ενός διαχειριστικού φορέα και η αδυναμία χρηματοδότησης, προκειμένου το κτήμα να καταστεί βιώσιμο μέσα από συγκεκριμένες προτάσεις αξιοποίησης. Στα 1600 στρέμματα που αποτελούν τον ιστορικό πυρήνα του κτήματος τα 40 και πλέον κτίρια παρουσιάζουν μία θλιβερή εικόνα εγκατάλειψης και παρακμής, παρόλο που έχουν κριθεί ως διατηρητέα.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η κυρία Ελένη Μαΐστρου, κοσμήτορας της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ, πρόκειται για «ένα από τα πολύ σημαντικά στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς και πρέπει να γίνει μία πολύ συστηματική δουλειά γι΄ αυτό. Απαιτείται ένα γενικότερο σχέδιο οργάνωσης. Δεν αρκεί η αποκατάσταση, αλλά σημαντική είναι και η λειτουργία του εφεξής».
Από την πλευρά του ο Κώστας Σταματόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού και εμπνευστής της επαναλειτουργίας της παραθεριστικής, κατόπιν μόνιμης κατοικίας της τέως βασιλικής οικογένειας, και πλέον μίας αναξιοποίητης και υπό κατάρρευση περιουσίας του ελληνικού δημοσίου, έκανε λόγο για ένα εξαιρετικά σύνθετο πρόβλημα, τονίζοντας την απουσία στόχου και οράματος εκ μέρους της ελληνικής πολιτείας, την ώρα που όπως είπε, παρουσιάζεται έντονο ενδιαφέρον τόσο από τους επισκέπτες του κτήματος, όσο και από ιδιώτες για την αξιοποίησή του. Μάλιστα, επεσήμανε τις διαφωνίες που έχουν προκύψει σχετικά με προεδρικά διατάγματα, τα οποία όπως είπε, καταργούν τα ιστορικά όρια του κτήματος και κατακερματίζουν το εναπομείναν κτήμα, προτείνοντας την αναθεώρησή τους. Τάχθηκε υπέρ της δημιουργίας μίας ξενοδοχειακής μονάδας εντός του κτήματος, ενώ εξέφρασε την αντίθεσή του για τη στέγαση συνεδριακού κέντρου, όπως προκύπτει από τις μελέτες του ΟΡΣΑ. Ο κ. Σταματόπουλος έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς όπως είπε το πρόβλημα μεγαλώνει ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες, συμπληρώνοντας ότι ο "πόλεμος" της απόλυτης αποκατάστασης έχει χαθεί.
Όπως έγινε γνωστό, έντονο είναι το ενδιαφέρον της Europa Nostra, η γενική γραμματέας της οποίας το χαρακτήρισε, με γραπτό μήνυμά της ως «κόσμημα της Αττικής», καθώς πρόκειται για το μοναδικό άρτιο κτήμα του 19ου αιώνα που σώζεται στην Ελλάδα. Δεν παρέλειψε, ωστόσο, να υπογραμμίσει ότι απαιτείται μελέτη βάση της οποίας το κτήμα με την επαναλειτουργία του θα μπορούσε να αυτοχρηματοδοτείται, και κατήγγειλε ότι τίποτα δεν έγινε μέχρι στιγμής, παρά τις διαβεβαιώσεις από τις επίσημες αρχές, θέτοντας επίσης ως κρίσιμο ζήτημα το σχήμα διοίκησης του κτήματος, αλλά και την προσέλκυση κεφαλαίων από το εξωτερικό, ιδρύματα και ιδιώτες, χωρίς, ωστόσο όπως είπε, να θιγεί ο δημόσιος χαρακτήρας του.
Στόχος της κυβέρνησης είναι η αξιοποίηση του χώρου και η διάθεσή του στο κοινό, σε καθεστώς αυτοχρηματοδότησης ανέφερε σε γραπτό μήνυμά της η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, Μαρία Ανδρεαδάκη - Βλαζάκη, κάνοντας λόγο για την ανάγκη συνεργασίας των υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Πολιτισμού και Αθλητισμού. Μάλιστα, πρότεινε βάσει των μελετών του ΟΡΣΑ τη μετατροπή του θερινού ανακτόρου σε μουσείο, την ανάπτυξη συνεδρακού τουρισμού, τις χρήσεις των χώρων για βιολογικές καλλιέργειες, κτηνοτροφία, παρατήρηση της άγριας φύσης και εστίασης, αλλά και την ανάγκη ένταξής του στο νέο ΕΣΠΑ για τη χρηματοδότηση. «Μένουν πολλά να γίνουν. Η πορεία προδιαγράφεται μακρά για την αξιοποίηση του κτήματος Τατοΐου», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Εκπροσωπώντας την Περιφέρεια Αττικής ο αναπληρωτής αντιπεριφερειάρχης, Πέτρος Φιλίππου δήλωσε ότι «εάν δεν δημιουργηθεί ένας αποφασιστικός, συγκεκριμένος και συγκροτημένος φορέας διαχείρισης, το κτήμα δεν πρόκειται να αξιοποιηθεί», καυτηριάζοντας το τελείως ασαφές πλαίσιο διαχείρισης της εν λόγω περιουσίας και την πολυδιάσπαση των αρμοδιοτήτων, από αναρίθμητους συναρμόδιους φορείς όπως είπε.
«Εμμονές και ιδεοληψίες που οδήγησαν στην εγκατάλειψη του κτήματος», ανέφερε από την πλευρά της η κυρία Λίνα Μενδώνη, ερευνήτρια του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών, πρώην γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, επισημαίνοντας το «προβληματικό θεσμικό πλαίσιο, το οποίο πρέπει να επανεξεταστεί, έτσι ώστε να βελτιωθούν οι μελέτες», προκειμένου «να μετατραπεί το κτήμα σε πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών» και «η Αττική να αποκτήσει έναν σημαντικό αναπτυξιακό πόλο».
Όπως ανέφερε ο πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Κτήματος Τατοΐου, Βασίλης Κουτσαβλής «είμαστε διατεθημένοι να αναλάβουμε το έργο της αποκατάστασης με επιστασία των υπηρεσιών του υπουργείου, μέχρι να δημιουργηθεί ένας κεντρικός φορέας διαχείρισης των ζητημάτων του κτήματος», ενώ υποστήριξε ότι το κτήμα πρέπει να περιέλθει αποκλειστικά στη διοικητική μέριμνα και ευθύνη του υπουργείου Πολιτισμού.
Τέλος, σε μελέτη - πρόταση για την αποκατάσταση και αξιοποίηση του κτήματος Τατοΐου ο Μιχάλης Φτονίστας από την Business Development Locus Consultants ανέφερε ότι οι βασικές ενότητες αξιοποίησης για την αυτοχρηματοδότησή του και τη βιώσιμη λειτουργία του είναι οι: Ιστορική, Πολιτιστική - Πρότυπο Αγρόκτημα - Φιλοξενία - Εστίαση - Βιωματική Εκπαίδευση - Αθλητικές δραστηριότητες, βάσει των οποίων θα μπορούσαν να δημιουργηθούν αρκετές υποενότητες. Μάλιστα, έκανε λόγο για εντυπωσιακό ενδιαφέρον από τον ιδιωτικό τομέα, ενώ όπως είπε το κόστος αποκατάστασης πρόκειται να ανέλθει σε συνολικά 95 εκατ. ευρώ με βάση τη μελέτη του ΟΡΣΑ και με βάση πρακτικές διαχείρισης παρόμοιων μνημείων ανά τον κόσμο.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
