Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η απόφαση των ελβετικών τραπεζών να αποκαλύψουν στο υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ τους τρόπους με τους οποίους βοηθούσαν Αμερικανούς πολίτες να φοροδιαφεύγουν -ποιος θα το περίμενε πριν από λίγα χρόνια;- ανοίγει το δρόμο για την μερική, ή ακόμη και ολική στο μέλλον, άρση του τραπεζικού απορρήτου.
Είναι μία τάση που «μεταδίδεται» με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ακόμη και στη χώρα μας, από τη «λίστα Λαγκάρντ», στη «λίστα Μέρκελ» και στην έφοδο των οικονομικών εισαγγελέων στα γραφεία της UBS στην Αθήνα, γίνεται κατανοητό πως χιλιάδες λογαριασμοί μεγαλοκαταθετών μπορούν πλέον να ανοίξουν. Από την «εισβολή» των εισαγγελικών αρχών στην UBS η κυβέρνηση ελπίζει να φέρει στα κρατικά ταμεία περί τα 2 δισ. ευρώ.
Ανάλογα έσοδα αναμένουν και στην Ιταλία, όπου το πρόγραμμα εθελοντικής γνωστοποίησης καταθέσεων, έφερε στο φως 59,5 δισ. ευρώ αδήλωτου πλούτου και φορολογικά έσοδα άνω των 3,8 δισ. ευρώ.
Η Ελβετία έχει εισέλθει τα τελευταία χρόνια σε ένα μονοπάτι που παλιά θεωρούνταν... αδιάβατο. Σήμερα, με την έγκριση του πλαισίου για την αυτόματη αποστολή τραπεζικών στοιχείων για φορολογική χρήση σε συγκεκριμένες κρατικές αρχές (ΗΠΑ, Ε.Ε. Αυστραλία κ.ά.) η ελβετική γερουσία βάζει «ταφόπλακα» στο τραπεζικό απόρρητο.
Όλα ξεκίνησαν το 2009, όταν η μεγαλύτερη τράπεζα της Ελβετίας, UBS, αναγκάστηκε να πληρώσει 780 εκατ. δολάρια για να αποφύγει τη δικαστική δίωξη στις ΗΠΑ. Το 2013, οι αμερικανικές Αρχές υποσχέθηκαν να μην κυνηγήσουν τις τράπεζες που θα έδιναν τις απαραίτητες πληροφορίες για τον εντοπισμό των φοροφυγάδων.
Φέτος, τουλάχιστον 41 ελβετικές τράπεζες έχουν ήδη έρθει σε συμφωνίες αμνηστίας με τις αμερικανικές Αρχές σε ένα «κρεσέντο» πληρωμής προστίμων και διάθεσης πληροφοριών.
Σημειώνεται ότι από το 2018 θα ξεκινήσει η αυτόματη ανταλλαγή στοιχείων μεταξύ ελβετικών αρχών και Ε.Ε., ενώ ένα άλλο ευρωπαϊκό ασφαλές καταφύγιο, το Λουξεμβούργο έδωσε τέλος στο τραπεζικό απόρρητο την 1η Ιανουαρίου του 2015.
Την ίδια ώρα, οι κινεζικές Αρχές δηλώνουν έτοιμες να συνεργαστούν στενά με την Ινδία για την πάταξη της φοροδιαφυγής, εκτιμώντας ότι οι Δυτικοί βοηθούν τους πλούσιους των δύο χωρών να μεταφέρουν μαύρο χρήμα.
Άλλοι υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μία νέα τάση που σκοπεύει να βάλει απλώς ένα μέτρο στην υπερβολική «μυστικοπάθεια» των τραπεζών που έχει ως αποτέλεσμα την προστασία φοροφυγάδων και εγκληματικών δραστηριοτήτων. Άλλοι, εκτιμούν ότι οι προσπάθειες για την καλύτερη δυνατή συνεργασία σε διεθνές επίπεδο, με «φόντο» την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, αποτελούν την αρχή του τέλους για το τραπεζικό απόρρητο, με ότι αυτό συνεπάγεται για την ιδιωτικότητα των καταθετών.
Όμως, τι ρόλο παίζει και τι σημασία έχει η άρση του τραπεζικού απορρήτου, όταν υπάρχουν πάνω από 90 φορολογικοί παράδεισοι στον πλανήτη οι οποίοι λειτουργούν στην ουσία σε ένα δικό τους καθεστώς, ανάλογα με τα συμφέροντα που εξυπηρετούν; Κι ας μην ξεχνάμε ότι οι περισσότεροι «παράδεισοι» ανήκουν είτε επίσημα, είτε ανεπίσημα, σε μερικές από τις πιο ανεπτυγμένες χώρες στον κόσμο. Στις χώρες, δηλαδή, που συγκεντρώνουν τον μεγαλύτερο πλούτο.
Κατά συνέπεια, η μερική άρση του τραπεζικού απορρήτου είναι δεδομένο ότι όχι μόνο δεν θα εξαφανίσει το «μαύρο» χρήμα αλλά θα δημιουργήσει νέες «τρύπες» οι οποίες θα επιτρέψουν τη συνέχιση της ροής παράνομων κεφαλαίων.
Μήπως, τελικά, όλα αυτά γίνονται για να προλειανθεί το έδαφος έτσι ώστε να υπάρξει η τεχνητή ανάγκη για πλήρη «διαφάνεια» στις τραπεζικές συναλλαγές; Πως όμως θα διασφαλιστεί η διαφάνεια όταν οι μεγαλύτεροι τραπεζικοί οργανισμοί στον κόσμο ανήκουν σε πανίσχυρους επιχειρηματίες και επενδυτικά σχήματα που έχουν στενή σχέση με τους φορολογικούς παράδεισους και τη διακίνηση μαύρου χρήματος;
Αναλυτές εκτιμούν πως οδεύουμε προς μία εποχή «επιλεκτικής διαφάνειας», κατά την οποία οι ισχυροί θα έχουν την ελευθερία από το νόμο να ελέγχουν τη ροή κεφαλαίων, μπλοκάροντας «περίεργους» λογαριασμούς κατά βούληση. Με άλλα λόγια, οι κρατικές υπηρεσίες θα μπορούν να πιάνουν το μαύρο χρήμα που έχει συγκεκριμένη προέλευση. Ή μήπως όλα αυτά είναι σενάρια και θεωρίες συνομωσίας;
Το σίγουρο είναι ότι έχουμε μπροστά μας ένα νέο πόλεμο, στον οποίο η τεράστια πρόοδος της τεχνολογίας αναμένεται να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο, λόγω των εκπληκτικών δυνατοτήτων – και σκοτεινών διαδρομών – που προσφέρει ο κυβερνοχώρος.
