Στη συντονισμένη δράση της κυβέρνησης για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλους τους τομείς πολιτικής, με βάση τις καλές πρακτικές άλλων ευρωπαϊκών χωρών και την προσαρμογή τους στην ελληνική πραγματικότητα, ώστε να καλυτερεύσει η καθημερινότητα των γυναικών σε οικογένεια, εργασία, οικονομία, καθώς και σε όλες τις δράσεις για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών, αναφέρεται η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, αρμόδια για τη Δημογραφική Πολιτική και την Οικογένεια, Μαρία Συρεγγέλα. Αφορμή, η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη.
Η αναβάθμιση του χαρτοφυλακίου της Ισότητας και της Οικογενειακής Πολιτικής σε Υφυπουργείο είναι μια από τις σημαντικές επιλογές της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Μάλιστα είναι μια απόφαση που ελήφθη στη συγκυρία της πανδημίας, μια συνθήκη που επιδείνωσε το φαινόμενο της οικογενειακής βίας. Πείτε μας, καταρχάς αν ως υφυπουργείο Ισότητας πλέον μπορείτε να παρεμβαίνετε αποτελεσματικότερα υπέρ των γυναικών και των οικογενειών και αν ναι, απαριθμήστε μας τους τρόπους.
Όταν αναλάβαμε τη διακυβέρνηση γνωρίζαμε καλά ότι είχαμε να φέρουμε εις πέρας το δύσκολο εγχείρημα να κάνει η χώρα μας γοργά βήματα για να ανέβει πιο ψηλά στο Δείκτη Ισότητας των Φύλων της ΕΕ, από το σημείο που βρίσκεται από το European Institute for Gender Equality, με βάση στοιχεία του 2018 τότε, και να διορθώσουμε έμφυλες ανισότητες και αδικίες που υπήρχαν επί χρόνια.
Είναι επίσης γνωστό ότι όταν παραλάβαμε το χαρτοφυλάκιο παρά το σημαντικό βήμα της κύρωσης της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης και τις νομοθετικές τροποποιήσεις που επήλθαν με το ν. 4531/2018 και που είχε στηρίξει και η Νέα Δημοκρατία, υπήρχε σοβαρό κενό στα σχετικά δεδομένα της βίας κατά των γυναικών, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αποτυπωθεί η πραγματική έκταση του προβλήματος.
Επιπλέον ένα από τα βασικά προβλήματα της οικονομίας, με δυσμενείς συνέπειες στην παραγωγικότητα, όπως αποτυπώθηκε και στην Έκθεση για το Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία, αποτέλεσε και η ανεπαρκής συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας.
Άμεσο μέλημα, λοιπόν, από την αρχή της κυβέρνησης, ήταν η συντονισμένη διατομεακή συνεργασία για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλους τους τομείς πολιτικής, με βάση τις καλές πρακτικές άλλων ευρωπαϊκών χωρών και με προσαρμογή αυτών στην ελληνική πραγματικότητα, ώστε να καλυτερεύσει η καθημερινότητα των γυναικών στην οικογένεια, την εργασία, την οικονομία.
Η ανάγκη αυτή έγινε επιτακτικότερη λόγω των νέων συνθηκών που διαμορφώθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η οποία επέφερε πλήρη ανατροπή στην οικονομία και την κοινωνία παγκοσμίως.
Τα Συμβουλευτικά Κέντρα εξακολούθησαν να προσφέρουν υπηρεσίες ψυχολογικής, κοινωνικής, νομικής και εργασιακής στήριξης και οι ξενώνες φιλοξενίας στέγη και φροντίδα για τις γυναίκες θύματα βίας και τα παιδιά τους. Για τις γυναίκες που είχαν ανάγκη άμεσης απομάκρυνσης από το σπίτι τους εξασφαλίστηκε δωρεάν διαμονή και σίτιση των ιδίων και των παιδιών τους σε προσωρινά καταλύματα, σε συνεργασία με το ΞΕΕ. Εξασφαλίστηκαν επίσης δωρεάν ιατρικές εξετάσεις για τα παιδιά σε συνεργασία με το Χαμόγελο του Παιδιού. Ιδιαίτερη μέριμνα κατά τη διάρκεια της πανδημίας ελήφθη και για γυναίκες πρόσφυγες θύματα ενδοοικογενειακής βίας, όπως υπηρεσία διερμηνείας για τη Γραμμή SOS 15900 σε Φαρσί και Αραβικά. Οι υπηρεσίες των συμβουλευτικών κέντρων έχουν ενισχυθεί και με συμβουλευτική επιχειρηματικότητας, ενώ ενισχύονται και τα προγράμματα παροχής δωρεάν νομικής βοήθειας-εκπροσώπησης σε θύματα βίας, σε συνεργασία με τους κατά τόπους Δικηγορικούς Συλλόγους.
Με τον Ν.4808/21, η Ελλάδα έγινε μία από τις πρώτες χώρες που κύρωσε τη Σύμβαση 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) σχετικά με την σεξουαλική παρενόχληση στον κόσμο της εργασίας.
Τροποποιήσαμε τα προγράμματα απασχόλησης και επιχειρηματικότητας του ΟΑΕΔ, προκειμένου να στηριχθούν άνεργες γυναίκες θύματα βίας.
Βρισκόμαστε στη διαδικασία εκπόνησης Εργαλείου Αξιολόγησης Επικινδυνότητας για γυναίκες θύματα βίας.
Στο νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025, προκρίνεται, μεταξύ άλλων ως άξονας προτεραιότητας, η «Πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας», και περιλαμβάνονται συγκεκριμένοι στόχοι και δράσεις από όλα τα Υπουργεία για την καταπολέμηση των ανισοτήτων των φύλων και του φαινομένου της βίας τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό χώρο, ενώ παράλληλα προωθείται, η ένταξη της διάστασης του φύλου σε όλες τις δημόσιες πολιτικές. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης, που για πρώτη φορά υπεβλήθη και εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο, περιλαμβάνει επιχειρησιακό σχέδιο και οικονομικοτεχνική έκθεση από το Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Οικονομικών, καθιστώντας το ρεαλιστικό, εφαρμόσιμο και ορθά στοχοθετημένο.
Όλα τα παραπάνω σαφώς ως παρεμβάσεις μπορούσαν να πάρουν σάρκα και οστά όταν αυτή η Κυβέρνηση και ειδικά ο Πρωθυπουργός έθεσε ψηλά στην ατζέντα την ισότητα των φύλων.
Ποιες από τις δράσεις και τις παρεμβάσεις ξεχωρίζετε ως σημαντικότερες και γιατί;
Ως προς την έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία ότι διαθέτουμε ένα ασφαλές και σταθερό Δίκτυο Δομών για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας, αποτελούμενο από:
- 43 συμβουλευτικά κέντρα, τα οποία στελεχώνονται από ειδικό επιστημονικό προσωπικό εξειδικευμένων συμβούλων που παρέχουν στις γυναίκες που απευθύνονται σε αυτά ΔΩΡΕΑΝ υπηρεσίες ψυχολογικής, κοινωνικής, νομικής και εργασιακής στήριξης.
- 19 ξενώνες φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών, όπου φιλοξενούνται γυναίκες θύματα βίας με τα παιδιά τους.
- Την τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 που απευθύνεται σε γυναίκες θύματα βίας και είναι πανελλαδικής εμβέλειας, 24ωρης λειτουργίας, δωρεάν, 365 μέρες το χρόνο.
Να σας δώσουμε και κάποια στοιχεία για το 2021:
Χαρακτηριστικό είναι ότι το πρώτο δεκάμηνο του 2021 η Γραμμή SOS 15900 δέχθηκε πάνω από 7.809 κλήσεις, εκ των οποίων οι 5.405 κλήσεις αφορούσαν σε περιστατικά βίας. Οι 3.182 κλήσεις ήταν για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, ενώ 2.699 γυναίκες ανέφεραν ως δράστη τον νυν ή πρώην σύζυγο ή σύντροφο.
Παράλληλα το ίδιο χρονικό διάστημα στα 43 συμβουλευτικά κέντρα του Δικτύου Δομών της ΓΓΔΟΠΙΦ απευθύνθηκαν 4.449 άτομα, γυναίκες – θύματα βίας, αλλά και πρόσωπα από το συγγενικό και φιλικό τους περιβάλλον για να ζητήσουν συμβουλές και καθοδήγηση από εξειδικευμένους ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, ενώ στους 19 ξενώνες φιλοξενήθηκαν 175 γυναίκες με τα παιδιά τους.
Βλέποντας την ανταπόκριση που υπάρχει τις θεωρούμε δράσεις ύψιστης σημασίας για το μέλλον των παιδιών μας και της κοινωνίας.
Ταυτόχρονα έχουμε πάρει μέτρα για το δημογραφικό και τη στήριξη της γυναικείας εργασίας:
- Η προώθηση εναλλακτικών μορφών φύλαξης παιδιών μέσα από το νέο πρόγραμμα "νταντάδες της γειτονιάς", που θα χρηματοδοτηθεί από το νέο ΕΣΠΑ και παρέχει οικονομική ενίσχυση για τη φύλαξη βρεφών από δύο μηνών έως 2,5 ετών είτε εντός της οικογενειακής εστίας είτε στο σπίτι πιστοποιημένου παιδαγωγού-φροντιστή, που επιλέγεται από ειδικό μητρώο, σε περιοχές που δεν υπάρχουν βρεφονηπιακοί σταθμοί.
- Η δημιουργία μονάδων παιδικής μέριμνας σε 120 μεγάλες επιχειρήσεις. Με δαπάνες του Ταμείου Ανάκαμψης, θα μπορούν εργαζόμενες μητέρες να αφήνουν βρέφη και νήπια σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους φύλαξης μέσα στις επιχειρήσεις που δουλεύουν και σε πρώτη φάση μπορούν να καλυφθούν 2.500 μικρά παιδιά.
- Η στήριξη -επίσης μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης- με στοχευμένα προγράμματα απασχόλησης σε μητέρες που μένουν εκτός αγοράς εργασίας, προκειμένου να φροντίσουν το παιδί τους και, στη συνέχεια, δυσκολεύονται να επανέλθουν στη δουλειά τους. Πρόσφατα ανακοινώθηκε ένα τέτοιο ειδικό πρόγραμμα για 10.000 νέες θέσεις εργασίας στο οποίο οι άνεργες μητέρες θα έχουν προνομιακή μεταχείριση.
Στα παραπάνω, θα πρέπει να συνυπολογιστούν και άλλα έργα, όπως :
- Έργο SHARE για την εφαρμογή Σήματος Ισότητας στις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν πολιτικές ίσης μεταχείρισης και ίσων ευκαιριών στα στελέχη τους ανεξαρτήτως φύλου.
- Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία του Ελληνικού Κέντρου Καινοτομίας #GIL4W, με στόχο την προσέλκυση περισσότερων κοριτσιών σε σπουδές σε STEM και την αύξηση του ποσοστού συμμετοχής των γυναικών σε επιχειρήσεις που βασίζονται στην έρευνα και την καινοτομία.
- Οι πολιτικές στήριξης, κατάρτισης και άλλες δράσεις ευαισθητοποίησης για την ισότητα και τη διαφορετικότητα στους χώρους εργασίας που απευθύνονται σε εργαζομένους του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
- Το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025 που θα παρουσιαστεί το επόμενο διάστημα, προκρίνει την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, με συγκεκριμένους στόχους και δράσεις.
Γνωρίζουμε όλοι τις προκλήσεις της χώρας σε αυτόν τον τομέα και γι’ αυτό η συνεργασία όλων των παρατάξεων, των φορέων, αλλά και των μέσων μαζικής ενημέρωσης για την ενίσχυση των μέτρων για την πολυπόθητη ισότητα των φύλων θα ήταν εποικοδομητική.
Θυμόμαστε όλοι την περίπτωση της γενναίας σερβιτόρας που έπεσε θύμα βίας, η οποία επικοινώνησε με το τηλεφωνικό κέντρο της Γραμμής SOS 15900 με αποτέλεσμα να παρέμβει η αστυνομία και να τη διασώσει από την αιχμαλωσία. Αυτή ήταν μια καλή στιγμή γιατί πολλοί κατάλαβαν τη σημασία που έχει η λειτουργία της γραμμής 15900. Εσείς, αξιολογήσατε το περιστατικό; Μάθατε τι έγινε σωστά εκείνη την ημέρα στο τηλεφωνικό κέντρο ώστε να βελτιώσετε ακόμα περισσότερο την υπηρεσία;
Οι γυναίκες – θύματα βίας πρέπει να γνωρίζουν ότι σε περίπτωση που κινδυνεύει η ζωή τους πρέπει να καλέσουν αμέσως το 100. Στα αστυνομικά τμήματα υπάρχει πλέον εξειδικευμένο και εκπαιδευμένο προσωπικό που υποδέχεται με τρόπο οργανωμένο τις καταγγελίες και τα θύματα καθώς το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη έχει προχωρήσει στη δημιουργία Γραφείων Καταγγελιών για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.
Παράλληλα πρόσφατα απεστάλη προς τους εισαγγελικούς λειτουργούς της χώρας εγκύκλιος της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, η οποία τους καλεί να εξαντλούν κάθε νομική δυνατότητα προκειμένου να αντιμετωπίζονται άμεσα και αποτελεσματικά τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και να ακολουθείται η αυτόφωρη διαδικασία για τα πλημμελήματα.
Εκείνη τη μέρα λειτούργησε πολύ σωστά η εργαζόμενη στη γραμμή 15900. Δόθηκαν οι σωστές κατευθύνσεις και όπως είδαμε και από αυτό το περιστατικό εναπόκειται και στον καθένα από εμάς το κατά πόσο όλοι και όλες σπάμε τον κύκλο της βίας και καταγγέλλουμε αυτό που συμβαίνει σε εμάς ή τον διπλανό μας.
Πληροφορηθήκαμε από τις ειδήσεις στις αρχές του μήνα ότι μια έφηβη που είχε απαχθεί στις ΗΠΑ, τελικά σώθηκε, όταν σκέφτηκε να κάνει τη χειρονομία - σύμβολο της κακοποίησης για να τραβήξει την προσοχή ενός μοτοσικλετιστή. Το περιστατικό αποδεικνύει το ρόλο της ενημέρωσης για τις γυναίκες αλλά και τη σημασία της ευαισθητοπόιησης και στον υπόλοιπο πληθυσμό. Τι ενέργειες κάνετε προς αυτή την κατεύθυνση;
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών και με κεντρικό μήνυμα «Λέξεις μαχαίρια» τρέχουμε καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το μήνυμα «Λέξεις μαχαίρια» απευθύνεται στις γυναίκες θύματα βίας, και το συγγενικό και ευρύτερο περιβάλλον τους, θέλοντας να υπενθυμίσει ότι «από ένα σημείο και έπειτα, κάποιες λέξεις γίνονται μαχαιριές».
Και, όπως χαρακτηριστικά περιγράφει το video της καμπάνιας, τις προτρέπει να μιλήσουν τώρα, να καλέσουν στην τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 για γυναίκες - θύματα βίας και να απευθυνθούν στα 43 συμβουλευτικά κέντρα που υπάρχουν σε όλη τη χώρα, για να λάβουν την απαραίτητη στήριξη και βοήθεια.
Ακούμε καθημερινά καταγγελίες γυναικών αλλά και ανδρών για βία, παρενόχληση και εξουσιαστικές συμπεριφορές. Και πράγματι, από την έναρξη της πανδημίας παρατηρούμε μια συνεχιζόμενη αυξητική τάση του αριθμού καταγγελλόμενων έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας. Το ερώτημα είναι εύλογο: Αυξήθηκε η βία; Σίγουρα ναι, γιατί μείναμε πολλές ώρες κλεισμένοι και κλεισμένες στο σπίτι. Όμως πρέπει να τονίσουμε ότι, η αύξηση αυτή δεν ερμηνεύεται απαραίτητα ως αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, αλλά περισσότερο ως αύξηση των καταγγελιών των θυμάτων τέτοιων περιστατικών στην αστυνομία.
Οι γυναίκες άκουσαν, έμαθαν, εμπιστεύτηκαν ότι υπάρχουν δομές, υπάρχουν επιστήμονες, υπάρχουν αυτιά που μπορούν να τις ακούσουν. Γι’ αυτό και σήκωσαν το τηλέφωνο για βοήθεια. Οι καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης μας για τη γραμμή και το Δίκτυο Δομών, πέτυχαν το σκοπό τους και τα μηνύματα «Σπάσε τη Σιωπή», «Δεν είσαι η μόνη, δεν είσαι μόνη», «Μένουμε σπίτι αλλά δεν μένουμε σιωπηλές» μεταφέρθηκαν σε όλη την Ελλάδα.
Η κουλτούρα της σιωπής έσπασε. Και δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η κυβέρνηση διαμόρφωσε το πλαίσιο ώστε τα θύματα να καταγγείλουν τις πράξεις αυτές στη Δικαιοσύνη και η Δικαιοσύνη να δράσει. Γι’ αυτό και το κίνημα metoo βρήκε πρόσφορο έδαφος και μπόρεσε να αναδειχθεί και στην Ελλάδα.
Να τονίσουμε ωστόσο ότι τα μέτρα και οι δράσεις από μόνα τους δεν είναι επαρκή για να αντιμετωπίσουν ένα κοινωνικό πρόβλημα αιώνων. Απαιτείται εκπαίδευση, ενδυνάμωση της ισότητας των φύλων στο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον, αποδοχή της διαφορετικότητας.
