Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει μια ρωσική απειλή που υπερβαίνει κατά πολύ τον πόλεμο της Μόσχας κατά της Ουκρανίας. Κάθε μέρα, οι ενέργειες του Κρεμλίνου βλάπτουν τα ευρωπαϊκά συμφέροντα σε βασικές περιοχές και τομείς. Ωστόσο, το μπλοκ δυσκολεύεται να βρει τον τρόπο να αντιδράσει, παγιδευμένο μεταξύ της υπερεκτίμησης της δύναμης της Μόσχας και της υποτίμησης της εχθρότητάς της, αναφέρει σε ανάλυσή του ο διευθυντής του Ινστιτούτου Μελετών Ασφάλειας της ΕΕ, Στίβεν Έβερτς.
Το άρθρο, βασίζεται σε μια νέα έκθεση με τίτλο «Αποδυναμώνοντας τη Ρωσία: Πώς μπορεί η ΕΕ να αντιμετωπίσει το Κρεμλίνο» και επικεντρώνεται στους τρόπους με τους οποίους η Ευρώπη πρέπει να μάθει την τέχνη του περιορισμού της ρωσικής επιρροής.
Σύμφωνα με μια νέα έκθεση του Ινστιτούτου Μελετών Ασφάλειας της ΕΕ, αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη είναι μια στρατηγική όχι μόνο για τον περιορισμό ή την οικοδόμηση ανθεκτικότητας, αλλά και για την «απενεργοποίηση της Ρωσίας» - μειώνοντας συστηματικά την ικανότητα του Κρεμλίνου να βλάψει το μπλοκ.
Ας είμαστε ρεαλιστές, αναφέρει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Μελετών Ασφάλειας της ΕΕ: Ναι, η Ρωσία είναι μια παγκόσμια δύναμη που μπορεί, και πράγματι βλάπτει, τα βασικά συμφέροντα της ΕΕ. Αλλά χάνει επίσης οικονομικό, διπλωματικό και δημογραφικό έδαφος.
Όπως σημειώνει, η «απεριόριστη συνεργασία» της με την Κίνα γίνεται ολοένα και πιο ανισόρροπη, με το Πεκίνο να έχει τον έλεγχο. Μεγάλο μέρος του λεγόμενου παγκόσμιου νότου παραμένει επιφυλακτικό στο να γίνει πιόνι στα γεωπολιτικά του παιχνίδια. Και σε όλο τον κόσμο, συχνά πρέπει να αντισταθμίζει τις στρατηγικές αδυναμίες με θράσος και αυτοσχεδιασμό.
Ωστόσο, ο κίνδυνος της Μόσχας έγκειται ακριβώς στην ευκινησία της. Μπορεί να αναμειχθεί στις ευρωπαϊκές δημοκρατίες, να τροφοδοτήσει την αστάθεια στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή και να υποστηρίξει αυταρχικά καθεστώτα σε όλο τον κόσμο με μόνο περιορισμένους πόρους.
Είναι καιρός η ΕΕ να αντιδράσει - και να χτυπήσει το Κρεμλίνο εκεί που πονάει, τονίζει.
Μία από τις πιο άμεσες απειλές που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει η ΕΕ είναι ο λεγόμενος «σκιώδης στόλος» της Ρωσίας - δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν πετρέλαιο μέσω ευρωπαϊκών υδάτων υπό ασαφή ιδιοκτησία, αποφεύγοντας τις κυρώσεις και χρηματοδοτώντας την πολεμική μηχανή του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν.
Το μπλοκ θα μπορούσε να δράσει χωρίς καθυστέρηση αστυνομεύοντας επιθετικά τα χωρικά ύδατα και τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες, ειδικά στη Μεσόγειο, τη Βαλτική και τη Βόρεια Θάλασσα. Εάν τα πλοία δεν διαθέτουν έγκυρη ασφάλιση ή ενέχουν περιβαλλοντικούς κινδύνους, θα πρέπει να τα κατάσχει ή να τα απομακρύνει.
Πρόκειται για επιβολή - όχι για κλιμάκωση. Είναι νόμιμο, αποτελεσματικό και θα ανέτρεπε τα δεδομένα στις υβριδικές τακτικές της Ρωσίας, υπογραμμίζει.
Οι μέθοδοι αποτροπής και η μάχη των αφηγήσεων
Η ΕΕ πρέπει να ενεργήσει πιο έξυπνα και στον τομέα της αποτροπής. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να εκφοβίζεται από τις επαναλαμβανόμενες πυρηνικές απειλές και τις μπλόφες της Ρωσίας, αλλά να επικεντρώνεται στην αύξηση της πρακτικής στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία - από πυροβολικό μέχρι μη επανδρωμένα αεροσκάφη και άλλα οπλικά συστήματα - χωρίς να προετοιμάζει εκ των προτέρων τις κινήσεις της για να τις χειραγωγήσει η Μόσχα.
Έπειτα, υπάρχει η Κίνα. Καθώς το Πεκίνο και η Μόσχα πλησιάζουν, η ΕΕ θα πρέπει να αρχίσει να χρησιμοποιεί οικονομική μόχλευση - είτε με την αυστηροποίηση των ελέγχων των επενδύσεων είτε με την απειλή στοχευμένου παγώματος των εξαγωγών αγαθών διπλής χρήσης.
Η διπλωματία της Ευρώπης θα πρέπει επίσης να συνεχίσει να αποκαλύπτει την αντίφαση μεταξύ του δηλωμένου σεβασμού της Κίνας για την κυριαρχία και της ανοχής της στον αυτοκρατορικό ρεβανσισμό του Πούτιν.
Στη συνέχεια, υπάρχει η μάχη των αφηγήσεων. Ο πόλεμος πληροφοριών της Ρωσίας μπορεί να είναι φθηνός, αλλά είναι αποτελεσματικός, κατακλύζοντας τα ραδιοφωνικά κύματα με ψέματα, τροφοδοτώντας τη δυσαρέσκεια και χειραγωγώντας τη συζήτηση. Εν τω μεταξύ, η αντίδραση της Ευρώπης ήταν αποσπασματική και δειλή. Αυτό πρέπει να τελειώσει.
Το μπλοκ χρειάζεται μια πραγματική στρατηγική επικοινωνιακή ικανότητα για να ενδυναμώσει πρωτοβουλίες όπως το EUvsDisinfo, να υποστηρίξει ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης σε ευάλωτες περιοχές και να εργαστεί σε τοπικές γλώσσες. Το μήνυμα; Η δημοκρατία, η αυτοδιάθεση και η κυριαρχία δεν είναι δυτικές έννοιες. Είναι παγκόσμιες αρχές - και η Ρωσία τις καταπατά.
Τέλος, η ΕΕ πρέπει να εμβαθύνει την περιφερειακή της δέσμευση προκειμένου να εκτοπίσει την επιρροή της Ρωσίας.
Στα Δυτικά Βαλκάνια, αυτό σημαίνει επιβράβευση των μεταρρυθμιστών και τιμωρία όσων κωλυσιεργούν, πιθανώς σε μικρότερες ομάδες πρόθυμων, εάν δεν υπάρχει συναίνεση σε επίπεδο μπλοκ. Στη Νότια Μεσόγειο, σημαίνει συνεργασία και με την Τουρκία για την επίλυση συγκρούσεων που εκμεταλλεύεται η Ρωσία.
Στην Αφρική, σημαίνει στροφή από την αντιμετώπιση κρίσεων στο να γίνει πραγματικά ο συχνά αποκαλούμενος «εταίρος επιλογής», επενδύοντας σε κοινές προσπάθειες για υποδομές, εκπαίδευση και κρίσιμες πρώτες ύλες, υποστηρίζοντας παράλληλα τη δράση της ηπείρου σε φόρουμ παγκόσμιας διακυβέρνησης.
Και στον Ινδο-Ειρηνικό, σημαίνει αξιοποίηση των δυνατοτήτων της Ευρώπης ως αξιόπιστου εταίρου που είναι ανοιχτός στο εμπόριο και τη συνεργασία στα ζητήματα και τις προκλήσεις που θα διαμορφώσουν το μέλλον: κυβερνοασφάλεια, Τεχνητή Νοημοσύνη και καθαρή τεχνολογία.
Σε όλες αυτές τις περιοχές, η ΕΕ πρέπει επίσης να υπερβεί τους κύκλους που είναι ήδη εξοικειωμένοι με αυτήν, όπως οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις, και να επενδύσει στην οικοδόμηση δεσμών με την κοινωνία των πολιτών και τους μελλοντικούς ηγέτες.
Το κύριο συμπέρασμα εδώ είναι ότι η Ευρώπη απέχει πολύ από το να είναι ανίσχυρη - απλώς υποχρηματοδοτείται. Η ΕΕ διαθέτει διπλωματική εμβέλεια, οικονομική ισχύ, εργαλεία ασφαλείας και ιστορικό αναζήτησης συνεργασιών αντί για τη δημιουργία σφαιρών επιρροής. Ωστόσο, πρέπει να χρησιμοποιήσει αυτά τα πλεονεκτήματα με προθυμία και στρατηγική πρόθεση.
Αν πρόκειται να «αποδυναμώσει» τη Ρωσία, η ΕΕ πρέπει να σκέφτεται και να ενεργεί με όρους ισχύος - και να έχει το θάρρος να τη χρησιμοποιήσει. Το πιο σημαντικό, η ΕΕ δεν χρειάζεται την άδεια κανενός άλλου για να το κάνει αυτό. Μπορεί να κατάσχει πετρελαιοφόρα, να αποκαλύψει ψεύδη και να εμφανιστεί σε μέρη που η Ρωσία θεωρεί εδώ και καιρό δεδομένα.
Σε αντίθεση με τόσα άλλα πράγματα στην Ευρώπη, η «αποδυνάμωση» της Ρωσίας δεν θα ξεκινήσει με μια μεγάλη Σύνοδο Κορυφής - θα ξεκινήσει με δράση. Το Κρεμλίνο παίζει ήδη το παιχνίδι. Είναι καιρός η ΕΕ να το παίξει καλύτερα, καταλήγει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Μελετών Ασφάλειας της ΕΕ.
