Δύο είναι τα θέματα της επικαιρότητας στο ασφαλιστικό σύστημα: οι εκκρεμείς συντάξεις και το υπό ψήφιση νομοσχέδιο για την κεφαλαιοποίηση των επικουρικών συντάξεων.
Η καθυστέρηση στην έκδοση των συντάξεων αποτελούσε δομικό πρόβλημα του συστήματος συντάξεων της χώρας, διότι όλα τα Ταμεία, πλην του ΙΚΑ (για την περίοδο μετά το 2002), δεν διέθεταν επαρκή μηχανογραφική υποδομή. Το πρόβλημα έλαβε μεγάλες διαστάσεις μετά την ιστορικής σημασίας μεταρρύθμιση του 2016 για την συγχώνευση όλων των Ταμείων στον ΕΦΚΑ. Η τυπική νομική συγχώνευση των Ταμείων δεν συνοδεύτηκε από την απαραίτητη λειτουργική συγχώνευση, η οποία έπρεπε αυτονόητα να προχωρήσει με δύο μεγάλες δράσεις:
(α) την ομογενοποίηση των διατάξεων όλων των Ταμείων σε ένα μικρό αριθμό περιπτώσεων, που θα προέκυπταν από την αναλογιστική ανάλυση των μαθηματικών τύπων υπολογισμού των συντάξεων όλων των Ταμείων,
και (β) την χρησιμοποίηση των υφιστάμενων μηχανογραφικών υποδομών του ΙΚΑ για τον για τον υπολογισμό των συντάξεων όλων των Ταμείων.
Η προεργασία για την εξέλιξη αυτή είχε γίνει στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του 2015, αλλά αντί να εφαρμοστεί αυτή η στρατηγική, που αποτελεί βασικό συστατικό κάθε ασφαλιστικής συγχώνευσης, επελέγη η διατήρηση του νομικού καθεστώτος όλων των συγχωνευθέντων Ταμείων, με αποτέλεσμα ένα πρόβλημα που θα μπορούσε να λυθεί σε έξι μήνες να διαιωνίζεται για περισσότερο από έξι χρόνια. Η τρέχουσα διακυβέρνηση, αντί να κάνει το αυτονόητο, που δεν έκανε η προηγούμενη κυβέρνηση, εφαρμόζει έκτακτα μέτρα που αφενός διαιωνίζουν το πρόβλημα και, αφετέρου, δημιουργούν ερωτηματικά διαφάνειας και εγκυρότητας της διαδικασίας.
Το τελικό αποτέλεσμα είναι η τεράστια δυσαρέσκεια των ασφαλισμένων, που πρέπει να περιμένουν αρκετά χρόνια για να λάβουν την σύνταξή τους.
Από την άλλη πλευρά, η νομοθέτηση της κεφαλαιοποίησης των Επικουρικών συντάξεων, η οποία βασίζεται στους Ατομικούς Λογαριασμούς των ασφαλισμένων, θα δημιουργήσει μια σειρά νέων δεδομένων στη λειτουργία του συστήματος συντάξεων, που θα ενισχύσουν την διαφάνεια και την αποτελεσματική λειτουργία του νέου συστήματος. Η πλήρης μηχανογράφηση του νέου Επικουρικού Ταμείου θα επιτρέψει την στελέχωση του Ταμείου με ένα μονοψήφιο αριθμό υπαλλήλων (ασφαλιστικών και αναλογιστικών προσόντων). Η ενίσχυση του Ταμείου σε προσωπικό θα χρειαστεί μετά από αρκετές δεκαετίες που θα επέλθει η ωρίμανση του συστήματος. Τότε, η έκδοση των συντάξεων θα γίνεται κυριολεκτικά αυθημερόν.
Εν τω μεταξύ, όμως, οι ασφαλισμένοι θα έχουν την δυνατότητα να ενημερώνονται καθημερινά για την αξία που έχει συσσωρευθεί στον Ατομικό τους Λογαριασμό. Το γεγονός αυτό θα δημιουργήσει μια πρωτόγνωρη αίσθηση εκσυγχρονισμού στους πολίτες και θα τους προδιαθέσει ευνοϊκά για τις επόμενες παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό σύστημα. Ταυτόχρονα, θα εκμηδενίσει την μόνιμη τάση των πολιτικών κομμάτων να «παίζουν» με τα αποθεματικά του Ταμείου ή να εισηγούνται ευνοϊκές ρυθμίσεις για ορισμένες κατηγορίες ασφαλισμένων.
Με άλλα λόγια, η κεφαλαιοποίηση της Επικουρικής Ασφάλισης όχι μόνο θα συμβάλλει στον εξορθολογισμό και στην βελτίωση της βιωσιμότητας του υφιστάμενου συστήματος συντάξεων, αλλά θα δημιουργήσει και νέα πρότυπα για την εύρυθμη λειτουργία ενός δημόσιου φορέα σε μια σύγχρονη πολιτεία.
* Ο Μιλτιάδης Νεκτάριος είναι Καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς
