(Φωτ.: Η λογική που επικρατεί στην ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού είναι τριπλή: έχουμε χρόνο, δεν πρέπει να σκορπάμε τις δυνάμεις μας, άρα είναι αρκετό ένα έργο ανά υπηρεσία –και νομό φυσικά– και μπορούν να βοηθήσουν νέοι. Πρόκειται για τρεις ολέθριους συλλογισμούς.)
Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, η οικία Λοβέρδου - Τσίλερ και το Ακροπόλ έμειναν στη μέση και κανένα από τα τρία δεν λειτουργεί. Η Ακρόπολη κινείται με ένα εκατομμύριο ευρώ που της είχε εξασφαλιστεί πριν από δύο χρόνια. Το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης δεν ολοκληρώθηκε ούτε σαν κτήριο –πόσω μάλλον να λειτουργήσει και ως μουσείο... Τα μουσεία της Αλεξανδρούπολης και της Σαμοθράκης, εκεί στην παραμεθόριο, παραπέμφθηκαν στο... μέλλον. Αυτές και άλλες πολλές είναι οι «αστοχίες» που έγιναν στο υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο έχασε από το ΕΣΠΑ πάνω από 30 εκατομμύρια ευρώ.
Κι όμως, δεν έβαλαν μυαλό. Αντί να έχουν προγραμματίσει μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας τι θα κάνουν στην επόμενη προγραμματική περίοδο, σχεδόν ούτε μία σύσκεψη δεν έχει γίνει. Ελάχιστες είναι οι επαφές με εκπροσώπους περιφερειών και μηδενικές οι μελέτες που έχουν κατατεθεί (δεν έχουν δηλαδή) στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο για συζήτηση και γνωμοδότηση. Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ προσποιείται ότι αγνοεί τόσο πως χάθηκαν χρήματα από το ΕΣΠΑ, επειδή το φυσικό αντικείμενο έργων συρρικνώθηκε, όσο και τον τεράστιο κίνδυνο να πληρώσει η χώρα μας πολλά εκατομμύρια ευρώ. Πάνω από 40 εκατ. επί παραδείγματι θα πρέπει να επιστραφούν, εφόσον του χρόνου δεν είναι σε λειτουργία και το ΕΜΣΤ και το «Ακροπόλ». Από πού θα πληρωθούν; Από τους εθνικούς πόρους. Τουτέστιν, από όσα δεν έχει ο προϋπολογισμός του υπουργείου.
Η λογική που επικρατεί στην ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού είναι τριπλή: έχουμε χρόνο, δεν πρέπει να σκορπάμε τις δυνάμεις μας, άρα είναι αρκετό ένα έργο ανά υπηρεσία –και νομό φυσικά– και μπορούν να βοηθήσουν νέοι. Πρόκειται για τρεις ολέθριους συλλογισμούς, εξαιτίας των οποίων πολλά μνημεία που θα μπορούσαν να αναστηλωθούν και να συντηρηθούν θα καταρρεύσουν, σύγχρονα μνημεία όπως της Αθήνας, που θα άλλαζαν τη θλιβερή εικόνα πόλεων θα παραμείνουν ως έχουν και διάφοροι φοιτητές θα αναλάβουν την επιστημονική δουλειά της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας χωρίς να την κάνουν όμως.
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει χρόνος. Και ας μη φέρνουν ως παράδειγμα το προηγούμενο ΕΣΠΑ, που υποτίθεται πως θα ξεκινούσε το 2007. Διότι ξεκίνησε όπως οι ίδιοι λένε το 2012, αλλά για να συμβεί αυτό και να πάνε όλα καλά, έγιναν τα ακόλουθα: πρώτον, το ΥΠΠΟΑ διεκδίκησε και πήρε έργα από τις περιφέρειες, αφού δεν είχε δικό του επιχειρησιακό πρόγραμμα. Δεύτερον, πήρε πολλά έργα. Συνολικά, περίπου 650 ήταν όσα ανέλαβε να διεκπεραιώσει. Τρίτον, για να είναι δυνατή η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση, έγιναν συναντήσεις με τους περιφερειάρχες, απανωτές συσκέψεις με τις υπηρεσίες και, το κυριότερο, απανωτές και εξαντλητικές συνεδριάσεις του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Εκείνη το χρονιά, το ΚΑΣ είχε εξετάσει 1.894 θέματα- ρεκόρ όλων των εποχών με την τότε γενική γραμματέα Λίνα Μενδώνη να προσπαθεί να μη χαθεί καμία ένταξη. Περίπου τα μισά από αυτά, σχετίζονταν με τα έργα ΕΣΠΑ.
Έτσι, το ΥΠΠΟΑ ανέλαβε να «τρέξει» 643 έργα και η απορροφητικότητα ήταν στα ύψη μέχρι πέρσι τέτοιον καιρό. Σε προηγούμενη χρηματοδοτική περίοδο, του Γ' ΚΠΣ, το υπουργείο είχε καλύψει το 100% των δικών του προγραμμάτων εγκαίρως. Έχοντας έτοιμες σχετικές μελέτες, είχε καταφέρει να πάρει και άλλα έργα, όταν έγινε η ανακατανομή σε εθνικό επίπεδο (βγαίνουν έργα που είναι φανερό ότι δεν είναι ώριμα και μπαίνουν άλλα, με έτοιμες μελέτες και προεργασία). Και αυτά τα είχε κάνει, φτάνοντας την απορροφητικότητα σε ποσοστό 106% συνολικά. Αν η φιλοδοξία σήμερα είναι ένα έργο ανά υπηρεσία, δηλαδή 60 - 70 έργα σε όλη την Ελλάδα, αυτό αποτελεί ντροπή για ένα τόσο δραστήριο υπουργείο. Το οποίο δεν έχει άλλο αναπτυξιακό εργαλείο πέραν του ΕΣΠΑ.
Όσο για τα νέα και φρέσκα μυαλά, καλά είναι για να δίνουν ιδέες, αλλά μέχρις εκεί. Δεν μπορεί επομένως να κατανοήσει κανείς την «εκδρομή» του Αριστείδη Μπαλτά στα Μέγαρα, την Ελευσίνα και τη Λαυρεωτική με ένα πούλμαν γεμάτο φοιτητές που κρατούσαν χαρτιά για σημειώσεις και μπλοκ ζωγραφικής.
Προς το παρόν: το ΕΜΣΤ δεν θα ανοίξει ούτε φέτος, όπως όλα δείχνουν, καθώς, για να συμβεί αυτό, πρέπει να αποκτήσει διευθυντή. Το ΥΠΠΟΑ κωλυσιεργεί, αν και η θητεία της νυν διευθύντριας έχει λήξει.
Το Ακροπόλ χρειάζεται περίπου 2 εκατ. Ευρώ, που είναι πρόθυμη να τα δώσει η περιφέρεια Αττικής, για να κάνει το κομμάτι της η Ρένα Δούρου, παίρνοντας τη χρήση του κτηρίου που μέχρι στιγμής έχει στοιχίσει στο ελληνικό δημόσιο περί τα 15 - 20 εκατ ευρώ.
Το Μέγαρο Λοβέρδου - Τσίλερ χρειάζεται 300 χιλιάδες για να τελειώσει, ο περιβάλλων χώρος του Βυζαντινού Μουσείου 100, το ΜΕΛΤ 150 χιλιάδες για την εργολαβία και άλλα 3 εκατ. για την έκθεση. Ας μην αναφέρουμε τι γίνεται στην περιφέρεια.
Η Ακρόπολη έχει χρήματα που εξασφαλίστηκαν με την προηγούμενη κυβέρνηση, για να γίνει το έργο αναστήλωσης των τειχών. Άλλοι πόροι μέχρι το νέο ΕΣΠΑ δεν προβλέπονται. Έχουν απολυθεί πολλοί εξειδικευμένοι τεχνίτες και μέχρι να γίνουν νέες προσλήψεις, και να στηθεί νέο εργοτάξιο, απαιτούνται μήνες. Τα λοιπά προγράμματα στον Ιερό Βράχο θα πρέπει να περιμένουν. Υπάρχουν εγκεκριμένες μελέτες. Όμως, με τι χρήματα θα υλοποιηθούν;
Δεν τελείωσε ούτε το μεγάλο έργο του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου. Σε αυτό και άλλα ανάλογα θα κατευθυνθεί το σύνολο σχεδόν των πόρων του υπουργείου από το ΕΣΠΑ.
Το χειρότερο απ' όλα: το ΚΑΣ δεν έχει εξετάσει καμία μελέτη υπό ένταξη έργου. Και αυτό, είναι σοβαρό, επειδή από την πρώτη εισαγωγή στο συμβούλιο μέχρι την έναρξη υλοποίησης μιας μελέτης απαιτείται διάστημα 2- 3 χρόνων ώστε να ωριμάσει, με διαρκείς συσκέψεις, παρατηρήσει και ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα στις υπηρεσίες και τους μελετητές.
Αντιγόνη Καρατάσου
