Οι χρηματιστηριακές φούσκες και τα κερδοσκοπικά παιχνίδια συνήθως καταρρέουν από μόνα τους. Μερικές φορές όμως, επιστρατεύονται και άλλα μέσα προκειμένου να τιθασευθούν φαινόμενα που ταράζουν τις αγορές και μπορεί να προκαλέσουν μεγάλες ζημιές σε επενδυτές και χρηματιστηριακές εταιρείες (κάποιοι κακοί ίσως πουν πως οι ζημιές των επενδυτών δε μετράνε και τόσο πολύ).
Φαίνεται λοιπόν πως η επανάσταση των μικροεπενδυτών του Robinhood και του WallStreetBets, η οποία εξελίσσεται μπροστά μας τις τελευταίες δύο εβδομάδες και προκάλεσε τεράστια άνοδο στις μετοχές που επέλεξαν να «απελευθερώσουν» από τον ζυγό των short sellers, ταρακούνησε το χρηματιστηριακό οικοδόμημα.
Οι εκπρόσωποι των διάφορων αρχών δήλωσαν πως παρακολουθούν με μεγάλη προσοχή τα γεγονότα των τελευταίων ημερών. Η νέα υπουργός Οικονομικών των Η.Π.Α., η προσωρινή διοίκηση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και άλλοι πολλοί, κατέστησαν σαφή την ανησυχία τους, χωρίς όμως να προχωρήσουν σε δηλώσεις σχετικά με το τι σκέφτονται να πράξουν.
Αντίθετα, ο Υπουργός Δικαιοσύνης της πολιτείας της Μασαχουσέτης ήταν ξεκάθαρος και υποστήριξε την αναστολή της διαπραγμάτευσης αυτών των μετοχών για διάστημα ενός μηνός.
Όλοι αυτοί όμως δεν έκαναν κάτι συγκεκριμένο, και πιθανότατα δεν θα μπορούσαν να κάνουν κάτι από την θέση τους.
Σύμφωνα με τους περισσότερους σχολιαστές του διεθνούς οικονομικού τύπου, δεν είναι καθόλου εύκολο να αποδειχθεί πως εδώ λαμβάνει χώρα κάποια παράνομη δραστηριότητα και σχεδόν αδύνατον να στοιχειοθετηθεί κατηγορία για χειραγώγηση της αγοράς.
Οι κίνδυνοι όμως δεν είναι αμελητέοι, κυρίως για την υγεία των χρηματιστηρίων και των χρηματιστηριακών εταιρειών. Η τρομερή μεταβλητότητα στις τιμές αυτών των μετοχών και κυρίως στις τιμές των παραγώγων προϊόντων (options) που βασίζονται πάνω σε αυτές, θα μπορούσε να προκαλέσει σημαντικές ζημιές στις χρηματιστηριακές επιχειρήσεις που παρέχουν ρευστότητα στις αγορές αυτές με την ιδιότητα των market makers.
Πέρα από αυτό, οι σοβαρές ζημιές που υπέστησαν οι μεγάλοι ιδιώτες επενδυτές που είχαν πουλήσει μεγάλες ποσότητες των παραπάνω μετοχών πριν αυτές ξεκινήσουν την μεγάλη άνοδό τους, έκαναν πολλούς να αναρωτηθούν πόσο μεγαλύτερες ζημιές θα μπορούσαν να προκληθούν στην περίπτωση που η «επανάσταση» επεκτεινόταν σε ακόμα περισσότερες μετοχές.
Τελικά, οι χρηματιστηριακές εταιρείες αποφάσισαν να αναλάβουν δράση. Από το απόγευμα της Τετάρτης άρχισαν να επιβάλλουν περιορισμούς στις συναλλαγές των πελατών τους πάνω στις μετοχές και τα options των μετοχών που είχαν πολλαπλασιάσει την τιμή τους σε διάστημα λίγων ημερών, και την Πέμπτη οι περιορισμοί γενικευτηκαν.
Μεγάλες χρηματιστηριακές εταιρείες όπως η Fidelity, η TDAmeritrade, ακόμα και η Robinhood μέσω της οποίας κινείται μεγάλο μέρος αυτών των επενδυτών, ανακοίνωσαν η μία μετά την άλλη την επιβολή των περιορισμών, απαγορεύοντας στην ουσία τις συναλλαγές σε πολλούς πελάτες τους.
Μέχρι στιγμής, φαίνεται πως οι περιορισμοί έχουν φέρει κάποιο αποτέλεσμα, καθώς οι περισσότερες από αυτές δεν συνεχίζουν την φρενήρη άνοδό τους. Από την άλλη μεριά, οι μεταβολές τους εξακολουθούν και είναι συνεχείς και απότομες όπως και τις προηγούμενες μέρες, μόνο που τώρα η γενική τους κατεύθυνση είναι προς τα κάτω. Στις επόμενες λίγες μέρες θα διαπιστώσουμε αν οι παρεμβάσεις των χρηματιστηριακών εταιρειών θα φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, το οποίο υποθέτουμε είναι το σταδιακό ξεφούσκωμα αυτών των μετοχών με τον ομαλότερο δυνατό τρόπο.
Πέρα από την αποτελεσματικότητα των επιβληθέντων περιορισμών, υπάρχει ένα άλλο ζήτημα. Είναι οι περιορισμοί νόμιμοι, και ακόμα και αν είναι, μπορεί να θεωρηθεί πως συμβαδίζουν με την φιλοσοφία και τους κανόνες μίας ελεύθερης αγοράς;
Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι μάλλον θετική, καθώς στις συμβάσεις των επενδυτών με τις χρηματιστηριακές εταιρείες υπάρχουν προβλέψεις που επιτρέπουν στις εταιρείες να επιβάλλουν τέτοιους περιορισμούς. Η απάντηση στο δεύτερο δεν είναι πολύ εύκολη, σηκώνει πολλή συζήτηση και φέρνει στο μυαλό μας μία αρκετά παλιά ιστορία με κάποιες μακρινές ομοιότητες με την σημερινή κατάσταση.
Η ιστορία των αδελφών Hunt
Μιλάμε για την μεγάλη άνοδο, και την επακόλουθη πτώση, της τιμής του ασημιού το 1979 και το 1980. Οι αδελφοί Hunt, πολύ πλούσιοι ιδιοκτήτες πετρελαϊκών εταιρειών, ασχολήθηκαν ενεργά με την αγορά του ασημιού και αγόρασαν πολύ μεγάλες ποσότητες φυσικού ασημιού και τεράστιο αριθμό προθεσμιακών συμβολαίων στο χρηματιστήριο μετάλλων.
Οι αγορές τους προκάλεσαν σημαντικότατη αύξηση της τιμής του μετάλλου, το οποίο ανέβηκε από τα 6 δολάρια/ουγγιά στις αρχές του 1979 στα 50 περίπου στις αρχές του 1980. Χωρίς τα δύο αδέλφια να έχουν κατηγορηθεί από τις εποπτικές αρχές για χειραγώγηση της αγοράς, οι αρχές του χρηματιστηρίου COMEX αποφάσισαν να αλλάξουν τους κανόνες λειτουργίας τους και να επιβάλλουν αυστηρούς περιορισμούς στην αγορά συμβολαίων ασημιού με την χρήση μόχλευσης (με δανεικά δηλαδή).
Αυτό βέβαια δεν ήταν τυχαίο γιατί οι αδελφοί Hunt είχαν αγοράσει τα συμβόλαια με χρήση δανείων. Ξαφνικά έπρεπε να καταβάλουν μεγάλα χρηματικά ποσά για να μειώσουν τα δανεικά, πράγμα που δεν κατάφεραν να κάνουν εγκαίρως με αποτέλεσμα να πρέπει να ρευστοποιήσουν μεγάλο μέρος των συμβολαίων τους. Το αποτέλεσμα ήταν η μεγάλη πτώση της τιμής του μετάλλου, που δύο μήνες μετά έφθασε κοντά στα 10 δολάρια/ουγγιά, και η μεγάλη οικονομική ζημιά τους. Οι αδελφοί Hunt κατηγορήθηκαν για χειραγώγηση της αγοράς ασημιού το 1985 και τελικά καταδικάστηκαν σε πληρωμή μεγάλων προστίμων.
Παρά το γεγονός ότι τελικά κατηγορήθηκαν και καταδικάστηκαν, την στιγμή που το χρηματιστήριο μετάλλων άλλαξε τους κανόνες λειτουργίας δεν είχε ασκηθεί καμία κατηγορία εναντίον τους. Παρά το ότι ήταν προφανές πως αυτό που έκαναν δεν ήταν σωστό, ήταν επίσης προφανές πως οι κανόνες άλλαξαν για να τους αναγκάσουν να σταματήσουν τις αγορές που ανέβαζαν την τιμή. Θα μπορούσε να πει κανείς πως κάτι παρόμοιο συνέβη και τώρα.
Οι επενδυτές που ανέβασαν αυτές τις μετοχές αγοράζοντας μετοχές και παράγωγα δεν είναι «άγιοι», και αυτοί που ανέλαβαν «δράση» εναντίον τους δεν ήταν οι αρχές αλλά οι χρηματιστηριακές εταιρείες.
Είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουμε αν το τέλος θα είναι παρόμοιο. Θα διακινδυνέψουμε την εκτίμηση πως η νέα «επαναστατική» γενιά επενδυτών δεν θα έχει την ίδια – χρηματιστηριακή – τύχη με τα δύο αδέλφια, δεν θα παραδώσει εύκολα τα όπλα και μάλλον θα μας απασχολήσει στο εγγύς μέλλον με νέα επεισόδια του αγώνα της απέναντι στο «χρηματιστηριακό κατεστημένο».
* Αποποίηση Ευθύνης: Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
