Θέση Πόντιου Πιλάτου πήρε το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο σε σχέση με τα αναδρομικά των συνταξιούχων, αφήνοντας ανοιχτό το ζήτημα. Οι συνταξιούχοι, οι οποίοι κατά τη διάρκεια της κρίσης έχασαν πάνω από 80 δισ. ευρώ λόγω μνημονιακών περικοπών, διεκδικούν την επιστροφή δώρων, επιδομάτων και επικουρικών συντάξεων.
Το ανώτατο δικαστικό όργανο, όμως, αντί να επιλύσει τη διαφωνία μεταξύ ΣτΕ και Αρείου Πάγου, έκρινε ότι δεν έχει αρμοδιότητα να αποφασίσει ποια από τις δύο αποφάσεις υπερισχύει, θεωρώντας ότι οι αποφάσεις τους δεν συγκρούονται μεταξύ τους. Το ΣτΕ είχε κρίνει το 2015 ότι οι περικοπές δώρων ήταν αντισυνταγματικές χωρίς ειδική μελέτη, ενώ ο Άρειος Πάγος το 2023 έκρινε συνταγματική την κατάργησή τους.
Σύμφωνα με το ΑΕΔ, οι δύο αποφάσεις δεν αντιφάσκουν, καθώς αφορούν διαφορετικές περιπτώσεις. Έτσι, 370.000 συνταξιούχοι που προσέφυγαν έως τις 21/7/2020 δικαιούνται αναδρομικά για το 11μηνο Ιούνιος 2015 - Μάιος 2016, χωρίς όμως σαφές χρονοδιάγραμμα πληρωμής. Όσοι δεν προσέφυγαν, δεν δικαιούνται αναδρομικά, εκτός αν υπάρξει πολιτική παρέμβαση. Το κόστος για το κράτος ανέρχεται σε 750 εκατ. ευρώ, ενώ μια γενική εφαρμογή του μέτρου θα εκτόξευε τη δαπάνη στα 2,5 δισ. ευρώ.
Τι ισχύει για τα αναδρομικά των συνταξιούχων
Μετά την απόφαση του ΑΕΔ, το δικαίωμα διεκδίκησης αναδρομικών διατηρούν μόνο οι συνταξιούχοι που είχαν προσφύγει στη Δικαιοσύνη πριν από την ψήφιση του νόμου Βρούτση το 2020. Αυτοί εξακολουθούν να δικαιούνται αναδρομικά 800 ευρώ από τα κομμένα δώρα στις κύριες συντάξεις τους, καθώς και αναδρομικά από τα δώρα των επικουρικών συντάξεων.
Αντίθετα, οι συνταξιούχοι του Μετοχικού Ταμείου της Τράπεζας της Ελλάδος δεν δικαιούνται διαφορές, καθώς η απόφαση του Αρείου Πάγου είχε κρίνει συνταγματικές τις περικοπές τους.
Για τους υπόλοιπους συνταξιούχους, η κυβέρνηση θα αποφασίσει αν θα προχωρήσει σε μαζικές πληρωμές προς όλους, ώστε να αποφευχθούν περαιτέρω δικαστικές διεκδικήσεις. Οι αγωγές αυτές είχαν παγώσει εν αναμονή της απόφασης του ΑΕΔ.
Ο δικηγόρος και πρώην Αντιπρόεδρος της Βουλής, Λουκάς Αποστολίδης, σχολιάζοντας την απόφαση του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου, τη χαρακτήρισε ως «άνθρακας ο θησαυρός». Τόνισε ότι η εκδίκαση της υπόθεσης στο ΑΕΔ έφερε «μονάχα βάρη και καθυστέρηση στην εκδίκαση των υποθέσεων». Σύμφωνα με τον ίδιο, περισσότερες από 1.200 αγωγές ανεστάλησαν το 2024 είτε επ’ αόριστον είτε για τα επόμενα χρόνια. «Σε δουλειά να βρισκόμαστε για τα αναδρομικά του 11μήνου με ατελεύτητο χρόνο για τους παράγοντες των δικών (Δημόσιο – Δικαστές – Δικαιούχοι)», σχολίασε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με το ΑΕΔ, δεν προκύπτει αντιπαράθεση μεταξύ των αποφάσεων του Αρείου Πάγου (1509/2023) και του ΣτΕ (2287 και 2088/2015), οπότε το Δικαστήριο θεωρεί ότι δεν έχει δικαιοδοσία να παρέμβει. Το ΣτΕ είχε κρίνει αντισυνταγματικές τις περικοπές για τους συνταξιούχους δημόσιων φορέων, βασιζόμενο στην υποχρεωτικότητα της κοινωνικής ασφάλισης και την παροχή της από το κράτος ή ΝΠΔΔ. Εξέτασε επίσης τις συνεχείς περικοπές από το 2000 έως το 2012, χωρίς όμως να εκπονηθεί ειδική μελέτη για την επίπτωση αυτής της ρύθμισης στους συνταξιούχους.
Από την άλλη, ο Άρειος Πάγος, αναγνωρίζοντας τις προηγούμενες περικοπές, αλλά λαμβάνοντας υπόψη ότι οι περικοπές δεν αφορούσαν όλους τους συνταξιούχους της Τράπεζας της Ελλάδας και ότι οι συντάξεις τους παρέμεναν υψηλότερες από το μέσο όρο των συντάξεων του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, έκρινε συνταγματική την περικοπή.
Τέλος, το ΑΕΔ επισημαίνει ότι οι διαφορές στις νομικές βάσεις και τις πραγματικές συνθήκες των δύο υποθέσεων καθιστούν αχρείαστη τη σύγκριση των αποφάσεων του Αρείου Πάγου και του ΣτΕ. Επομένως, δεν τίθεται θέμα αντίθεσης σύμφωνα με το άρθρο 100 του Συντάγματος.
