Η F.T.C., που σε κατά λέξη μετάφραση αποδίδεται ως ομοσπονδιακή επιτροπή εμπορίου, στην ουσία είναι η ομοσπονδιακή αρχή των ΗΠΑ κύριο έργο της οποίας είναι η διασφάλιση της ύπαρξης ζωηρού και υγιούς ανταγωνισμού σε όλους τους τομείς της αμερικανικής οικονομίας και η καταπολέμηση των μονοπωλιακών καταστάσεων.
Την 16η του Μαρτίου ανακοίνωσε, από κοινού με τις αντίστοιχες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Καναδά και του Ηνωμένου Βασιλείου, το υπουργείο δικαιοσύνης των ΗΠΑ και τις αντίστοιχες αρχές των πολιτειών της χώρας, πως αποφάσισαν να αντιμετωπίζουν στο μέλλον πιο αυστηρά τις ενώσεις εταιρειών (εξαγορές ή συγχωνεύσεις) στον χώρο της φαρμακοβιομηχανίας.
Αιτιολογώντας τη σκλήρυνση της στάσης της, η F.T.C. αναφέρει πως ο μεγάλος αριθμός εξαγορών και συγχωνεύσεων μεταξύ φαρμακευτικών εταιρειών, εν μέσω συνεχούς και σημαντικής αύξησης της τιμής των φαρμάκων και συχνότατης εμφάνισης φαινομένων ελάττωσης του ανταγωνισμού, την υποχρεώνει να ακολουθήσει πλέον διαφορετική στάση. Δύο εβδομάδες αργότερα, την 30η Μαρτίου, πήραμε την πρώτη γεύση της νέας πολιτικής της F.T.C.
Με ανακοίνωσή της ενημέρωσε το κοινό πως αποφάσισε (ομόφωνα) να μην εγκρίνει την εξαγορά της Grail από την Illumina (ILMN NASDAQ) και να ξεκινήσει προκαταρκτικές νομικές ενέργειες προκειμένου να την εμποδίσει. Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως η απόφαση ελήφθη με ομοφωνία των τεσσάρων μελών της επιτροπής (το πέμπτο μέλος θα ορισθεί σύντομα από τον πρόεδρο Biden), δύο εκ των οποίων είναι ρεπουμπλικανοί και δύο δημοκρατικοί.
Η Illumina είναι ίσως η σημαντικότερη εταιρεία στον τομέα των διαγνωστικών τεστ που γίνονται με την ανάλυση των ανθρώπινων γονιδίων (D.N.A. sequencing). Είναι πρωτοπόρος σε αυτόν τον τομέα και τα δικά της προϊόντα είναι η βάση για τα περισσότερα διαγνωστικά τεστ, είτε της ίδιας είτε άλλων εταιρειών. Μία από αυτές τις εταιρείες είναι η Grail, η οποία ασχολείται (δεν είναι η μόνη) με τα διαγνωστικά τεστ που εντοπίζουν τον καρκίνο (ή τουλάχιστον κάποιες μορφές του), ονομάζονται στα αγγλικά liquid biopsies και είναι ένα είδος βιοψίας που γίνεται με ανάλυση αίματος ή κάποιου άλλου σωματικού υγρού.
Η Grail ξεκίνησε πριν από αρκετά χρόνια μέσα στην Illumina, από την οποία αποσχίσθηκε το 2016 και στην πορεία απέκτησε και άλλους μετόχους, ανάμεσά τους τον ιδρυτή της Amazon Jeff Bezos και την μεγάλη φαρμακευτική εταιρεία Johnson and Johnson. Πέρυσι τον Σεπτέμβριο και ενώ η Grail ετοιμαζόταν να εισαγάγει τις μετοχές της στο Χρηματιστήριο, ξαφνικά ανακοινώθηκε η εξαγορά της από την Illumina, προς 7 περίπου δισεκατομμύρια δολάρια. Ήταν μία κίνηση που είχε ξαφνιάσει και ξενίσει την αγορά και είχε προκαλέσει σημαντική πτώση της μετοχής της ILMN.
Το μεγάλο προσόν της Grail είναι πως – σύμφωνα τουλάχιστον με την ίδια – έχει καταφέρει να αναπτύξει ένα τεστ το οποίο θα ανιχνεύει όλες τις μορφές του καρκίνου. Το τεστ δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμα εμπορικά ούτε έχει πάρει άδεια από την επιτροπή τροφίμων και φαρμάκων. Από τότε είχαν ακουστεί προβληματισμοί από χρηματιστηριακούς αναλυτές και γνώστες της βιοτεχνολογικής και φαρμακευτικής αγοράς. Η πιθανή εξαγορά της Grail από την Illumina θα μπορούσε να φέρει σε μειονεκτική θέση τους ανταγωνιστές της Grail, οι οποίοι, όπως και αυτή, βασίζουν τα διάφορα τεστ τους στην τεχνολογία και τον εξοπλισμό της Illumina.
Αυτό φαίνεται πως είναι και το κύριο σκεπτικό της απόφασης της F.T.C., η οποία υποστηρίζει πως η Illumina θα μπορούσε να αυξήσει τις τιμές που χρεώνει στους ανταγωνιστές της Grail ή να τους φέρει διάφορα άλλα εμπόδια προκειμένου να δώσει προτεραιότητα στο Galleri, όπως λέγεται το υπό ανάπτυξη τεστ της Grail. Η πλευρά της Illumina υποστηρίζει βέβαια πως όλα αυτά δεν ισχύουν και μάλιστα δήλωσε πως είναι έτοιμη να υπογράψει, με όλους τους πελάτες της που ανταγωνίζονται την Grail, συμφωνίες που να εγγυώνται πως δεν θα τους «ρίξει» και ταυτόχρονα θα υπόσχονται μείωση του κόστους των προϊόντων που τους πουλά κατά 40% μέχρι το 2025.
Το τι θα γίνει από εδώ και μετά θα έχει σίγουρα πολύ ενδιαφέρον. Η αγορά που τώρα προσπαθούν να δημιουργήσουν η Grail και οι διάφοροι ανταγωνιστές της όπως η Invitae, η Natera, η Exact Sciences και αρκετές ακόμα εταιρείες, εικάζεται πως θα προκαλέσει επανάσταση στην μάχη κατά του καρκίνου και θα φέρνει έσοδα δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Προφανώς, αν κάποιος αποκτήσει ένα πλεονέκτημα απέναντι στους άλλους θα αποκομίσει τεράστια οφέλη, και σε αυτό αναφέρεται εξάλλου και η απόφαση της F.T.C. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως η προσφυγή της F.T.C. στα δικαστήρια θα καταφέρει οπωσδήποτε να σταματήσει την εξαγορά.
Η εξαγορά ανήκει στην κατηγορία των «κατακόρυφων» επειδή η εξαγοράζουσα και η εξαγοραζόμενη δεν είναι ανταγωνιστές. Τα τελευταία σαράντα χρόνια, η F.T.C. έχει προσφύγει μόνο μία φορά στα δικαστήρια εναντίον μίας «κατακόρυφης» εξαγοράς. Αυτό έγινε το 2017 στην περίπτωση της εξαγοράς της Time Warner από την AT&T, που ήταν μία συμφωνία που πολέμησε σχεδόν με λύσσα ο τότε πρόεδρος Trump. Το αποτέλεσμα ήταν αρνητικό για την F.T.C. και η εξαγορά τελικά προχώρησε, οπότε δεν είναι καθόλου βέβαιο πως το «μπλόκο» στην προσπάθεια της Illumina θα είναι επιτυχημένο.
Ό,τι και να γίνει στα αμερικανικά δικαστήρια, δύο πράγματα είναι σίγουρα. Πρώτον, το ότι αυτό που προσπαθούν να κάνουν η Grail και οι ανταγωνιστές της είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον και σημαντικό και θα προχωρήσει, είτε η εξαγορά εγκριθεί είτε όχι. Και δεύτερον, το ότι από εδώ και στο εξής όλες οι φαρμακευτικές εταιρείες θα είναι πιο επιφυλακτικές πριν αποφασίσουν να προχωρήσουν σε μεγάλες εταιρικές συμφωνίες. Το πρώτο μπορεί να φέρει μία επανάσταση και να σώσει εκατομμύρια ζωές, για το δεύτερο είναι δύσκολο να πούμε αν τελικά θα ωφελήσει την κοινωνία ή όχι.
