Το βάρος των ανατιμήσεων κυρίως στα τρόφιμα είναι πολύ μεγάλο για τον οικογενειακό προϋπολογισμό, με το πληθωριστικό ράλι να δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα. Την ίδια στιγμή τα αποθέματα ελαιόλαδου έχουν σχεδόν εξαντληθεί στην Ευρώπη, ενώ αναμένονται νέες ελλείψεις λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων, κάτι που έχει οδηγήσει σε εκτόξευση των τιμών διεθνώς.
Αρκεί μόνο να σημειωθεί ότι σύμφωνα με το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιόλαδου η παγκόσμια παραγωγή αναμένεται να πέσει στους 2,4 εκατ. τόνους λιγότερους από πέρυσι, όταν η ζήτηση ανά την υφήλιο κυμαίνεται σε περίπου 3 εκατομμύρια τόνους.
Βαρύς ο αντίκτυπος του πληθωρισμού
Ήδη από το 2022 οι ανατιμήσεις λόγω του πληθωρισμού ήταν τέτοιες, που σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η ΕΛΣΤΑΤ, σχεδόν το 50% των δαπανών εξαντλούνταν σε τρεις κατηγορίες: στα είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά (20,9%), στη στέγαση (14,5%) και στις μεταφορές (13,3%).
Η ακρίβεια μαστίζει τα νοικοκυριά σε όλη την Ευρώπη, με την Ελλάδα να καταγράφει τη δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση των τιμών σε πολλά αγροτικά προϊόντα της τάξης του 21%, πίσω από την Πορτογαλία με 22%.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα σχετικά στατιστικά στοιχεία της Eurostat, οι τιμές παραγωγού αυξήθηκαν κατά 21% σε ετήσια βάση ύστερα από αύξηση κατά 17% στο α’ τρίμηνο, με την αύξηση να είναι δεκαπλάσια από αυτή του μέσου όρου της Ε.Ε.
Χαρακτηριστικά, όσον αφορά στη χώρα μας, οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφηκαν στο ελαιόλαδο (56% έναντι αύξησης 48% στην Ε.Ε.), στο γάλα (32% έναντι μείωσης 2% στην Ε.Ε.), στα αυγά (21% έναντι αύξησης 31% στην Ε.Ε.), στα φρούτα (16% έναντι αύξησης 18% στην Ε.Ε.), στα λαχανικά (11% έναντι αύξησης 13% στην Ε.Ε.) και στα δημητριακά (7% έναντι μείωσης 31% στην Ε.Ε.).
🚜In Q2 2023, compared with Q2 2022, the largest increase in price of EU agricultural products:
— EU_Eurostat (@EU_Eurostat) September 26, 2023
🇵🇹Portugal (+22%)
Sharpest decline:
🇱🇹Lithuania (-26%)
For inputs not related to investment, largest increase:
🇭🇺Hungary and 🇷🇴Romania (both +6%)
👉 https://t.co/2rc0RhJz9d pic.twitter.com/ZwwvvoK49w
Κ. Σκρέκας: Η ακρίβεια είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα των νοικοκυριών
Για την ακρίβεια και την αύξηση της τιμής του λαδιού μίλησε χθες ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας αναφερόμενος στα μέτρα της κυβέρνησης για την προστασία των νοικοκυριών απέναντι στα «φαινόμενα πληθωρισμού της απληστίας».
Σύμφωνα με τον υπουργό Ανάπτυξης, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά νοικοκυριά σήμερα είναι η ακρίβεια, και η κυβέρνηση, προκειμένου να τιθασεύσει τον πληθωρισμό, προχωρά στην τόνωση του εισοδήματος, στην πάταξη της αισχροκέρδειας και τον έλεγχο της αγοράς.
Μιλώντας στο Mega ανέφερε ότι το 2021 και το 2022 ο πληθωρισμός έφερε αύξηση τιμών στα προϊόντα, ενώ πλέον, που παρατηρείται αποκλιμάκωση στους συντελεστές κόστους στα προϊόντα, δημιουργούνται φαινόμενα «πληθωρισμού της απληστίας», όπως είπε χαρακτηριστικά.
«Για να το αντιμετωπίσουμε αυτό, και για να έχουμε μείωση τιμών έχουμε προχωρήσει σε δύο μέτρα. Το πρώτο αφορά τον έλεγχο του περιθωρίου κέρδους. Θα επιβάλλονται πολλά πρόστιμα σε όσους δεν έχουν καταλάβει ότι θα πρέπει να τηρούν το νόμο. Δεύτερον, θέλουμε οι εταιρείες να μειώσουν τις τιμές στο ράφι», σχολίασε.
Σύμφωνα με τον κ. Σκρέκα, τον Αύγουστο επιβλήθηκαν 3 εκατ. ευρώ πρόστιμα για παραπλανητικές εκπτώσεις, ενώ τόνισε πως το υπουργείο ποντάρει στον ανταγωνισμό μεταξύ των εταιρειών για να μειωθούν οι τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ.
Όσον αφορά την αύξηση στην τιμή του λαδιού, εκτίμησε πως εάν η κυβέρνηση βάλει διατίμηση τότε το λάδι θα εξαφανιστεί από τα ράφια. «Εάν ορίσουμε πλαφόν στην τιμή του λαδιού τότε πάρα πολύ απλά θα έρθουν μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού και θα αγοράσουν όλο το λάδι της Ελλάδας», είπε.
Γιατί επιμένει η ακρίβεια στα τρόφιμα
Όπως εξηγεί σε ανάλυσή του στο Liberal, ο Παναγιώτης Λιαργκόβας, η σημερινή ακρίβεια οφείλεται σε δομικούς, βαθύτερους παράγοντες, που επηρεάζουν την προσφορά. Διεθνώς, μετά την πανδημία, παρατηρήθηκαν επικίνδυνες αρρυθμίες στις αγορές, λόγω της προηγούμενης υπερβολικής εξάρτησης των χωρών από ξένες (κυρίως κινεζικές και ινδικές) μονάδες παραγωγής προϊόντων κρίσιμων για την υγεία των πληθυσμών τους, όπως ιατρικά και φαρμακευτικά προϊόντα, τρόφιμα, ενέργεια κ.λπ.
Οι αρρυθμίες αυτές δεν έχουν αποκατασταθεί ακόμη, καθώς πολλές δυτικές εταιρείες κάνουν ήδη ένα επιπλέον βήμα: αποφασίζουν να επαναπατρίσουν όλες τις δραστηριότητές τους, πεπεισμένες πλέον ότι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους με την αυτοματοποίηση των παραγωγικών διαδικασιών αντί της χρήσης φτηνών εργατικών χεριών θα είναι τελικά πιο αποτελεσματική.
Επιπλέον, το φαινόμενο Ελ Νίνιο, το οποίο ξεκίνησε τον Ιούνιο είναι πιθανό να επηρεάσει αρνητικά την παραγωγή ορισμένων τροφίμων το 2024. Επίσης, ο πόλεμος στην Ουκρανία ενέχει πάντα τον κίνδυνο να προκαλέσει νέες πιέσεις στις τιμές όχι μόνο των σιτηρών, αλλά και των ελαίων και λιπασμάτων.
Έπειτα, η συμφωνία για τις εξαγωγές δημητριακών μέσω Μαύρης Θάλασσας έχει λήξει και υπάρχει αβεβαιότητα για τη δυνατότητα της Ουκρανίας να χρησιμοποιεί εναλλακτικές διαδρομές προς την Ευρώπη. Ο ΟΟΣΑ προειδοποιεί ότι εάν συνεχιστούν οι περιορισμοί από βασικούς παραγωγούς στις εξαγωγές τροφίμων, όπως τα σιτηρά, το καλαμπόκι, το ρύζι – η τιμή του κινείται σε υψηλά επίπεδα 15ετών - σε συνδυασμό με άλλες γεωπολιτικές εξελίξεις, η παγκόσμια αγορά θα βρεθεί ξανά αντιμέτωπη με ένα νέο κύκλο κρίσεων.
Στην Ελλάδα πέρα από τους παραπάνω παράγοντες υπάρχει ένα επιπρόσθετο ζήτημα που σχετίζεται με τη λειτουργία των αγορών αγαθών και υπηρεσιών. Η έλλειψη ανταγωνισμού και η δημιουργία καρτέλ οδηγεί πολλές επιχειρήσεις σε «πληθωρισμό απληστίας», δηλαδή σε αισχροκέρδεια.
