Το συνολικό ληξιπρόθεσμο ιδιωτικό χρέος - και για την ακρίβεια μόνο αυτό που αφορά στην εφορία, στα ασφαλιστικά ταμεία, στους servicers και στις τράπεζες - ανέρχεται στα 224 δις. ευρώ. Ένα γιγαντιαίο ποσό παρά τις προσπάθειες ρύθμισής του. Οι εμπλεκόμενοι γνωρίζουν ότι αυτά τα χρήματα δεν πρόκειται να εισπραχθούν ποτέ. Πόσο μάλλον όταν δεν συμπεριλαμβάνονται στο ποσό οι τόκοι και οι προσαυξήσεις οι οποίοι κάθε μέρα που περνάει αυγατίζουν κατά μερικές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.
Πώς μπορεί να κερδηθεί αυτός ο πόλεμος; Όχι με το να μειωθεί δραστικά το ποσό των 224 δισ. ευρώ. Δεν… καταπολεμάται ένα τέτοιο νούμερο ειδικά όταν στους καταλόγους των οφειλετών – και των τραπεζών και κυρίως της εφορίας - υπάρχουν ΑΦΜ που έχουν επιβαρυνθεί ακόμη και με… δισεκατομμύρια. Μπορεί όμως να κερδηθεί με την δραστική μείωση του αριθμού των οφειλετών που θα παραμένουν εκτεθειμένοι σε αρρύθμιστα χρέη ακόμη και στον κίνδυνο του πλειστηριασμού.
Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε; Το υπουργείο Οικονομικών προχωρεί σε διαδοχικά… ρεκτιφιέ του λεγόμενου εξωδικαστικού μηχανισμού προκειμένου να δώσει λύση. Το νομοσχέδιο που τέθηκε ήδη σε δημόσια διαβούλευση αποσκοπεί στο να διευρύνει τον αριθμό των οφειλετών που θα έχουν εξασφαλισμένη μια πρόταση ρύθμισης για τα χρέη τους. Έστω αυτή την πρόταση που θα βγάζει ο «μαθηματικός τύπος» του εξωδικαστικού μηχανισμού την οποία όμως οι τράπεζες και οι servicers (και σίγουρα το κράτος) θα είναι υποχρεωμένοι να αποδεχθούν. Θα είναι ικανοποιητική; Θα μπορεί να τηρηθεί;
Τουλάχιστον το 30% των ρυθμίσεων που επιτυγχάνονται μέσω εξωδικαστικού δεν τηρούνται. Και αν ακόμη κάποιος καταφύγει σε διμερείς ρυθμίσεις, τις ίδιες (ή και λίγες περισσότερες) πιθανότητες αποτυχίας θα έχει: κάτι περισσότερο από 30%. Αυτό είναι όμως και το μεγάλο «στοίχημα»: όσο το δυνατόν μεγαλύτερος αριθμός πολιτών να βάλει το χρέος του σε μια σειρά για να μπορέσει να «επιστρέψει» στην παραγωγική διαδικασία. Δεν θα είναι εύκολο. Θα χρειαστεί χιλιάδες πολίτες να συνειδητοποιήσουν ότι η τακτοποίηση περνάει και από τη ρευστοποίηση ακίνητης περιουσίας ή ακόμη και την απώλεια της ιδιοκτησίας της κύριας κατοικίας.
Οι εβδομάδες και οι μήνες που έρχονται συνθέτουν αυτό που λέμε «κρίσιμο χρονικό διάστημα». Από τον Απρίλιο θα ενεργοποιηθούν οι τελευταίες νομοθετικές αλλαγές. Αυτομάτως ανοίγει ο δρόμος για τους οφειλέτες με «μεσαία» εισοδήματα (14.000 ευρώ για τον εργένη κ.ο.κ) να κάνουν μια αίτηση στον εξωδικαστικό η οποία και θα γίνει υποχρεωτικά αποδεκτή από την άλλη πλευρά.
Η «μεσαία τάξη» θα πρέπει να συνειδητοποιήσει τον βασικό κανόνα του εξωδικαστικού ο οποίος δεν άλλαξε: καμία ρύθμιση δεν μπορεί να φέρει τους πιστωτές σε δυσμενέστερη θέση από αυτή στην οποία θα περιέρχονταν αν προχωρούσαν σε εκποίηση της περιουσίας του οφειλέτη.
Κάτι που πολύ απλά σημαίνει ότι όποιος έχει ακίνητα, θα πρέπει να κρατάει μικρό καλάθι όσον αφορά στις προσδοκίες του κουρέματος. Και θα πρέπει να περιμένει ότι ακόμη και αν το εισόδημά του είναι χαμηλό, η ύπαρξη και μόνο των ακινήτων θα του βγάζει μια μηνιαία δόση την οποία δεν θα μπορεί εύκολα να πληρώνει. Γι’ αυτό και μπαίνει δυνατά στην εξίσωση η ανάγκη συνειδητοποίησης ότι κάποια περιουσιακά στοιχεία θα πρέπει να ρευστοποιηθούν.
Όσο θα πλησιάζουμε προς το καλοκαίρι, θα επανέρχεται και στο προσκήνιο το θέμα «κύρια κατοικία». Προς το παρόν, με την ανανέωση του μεταβατικού σχήματος, η κύρια κατοικία του ευάλωτου δανειολήπτη δεν διατρέχει κίνδυνο. Όμως, όταν από τον Σεπτέμβριο θα τεθεί σε λειτουργία ο φορέας που θα αναλαμβάνει την απόκτηση και την επαναμίσθωση της κύριας κατοικίας όσων οφειλετών δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν ούτε στην εξυπηρέτηση του δανείου απόκτησης της κύριας κατοικίας τους.
Είναι κάτι περισσότερο από προφανές το πόσο σημαντικό είναι να γίνει κατάλληλη προετοιμασία της κοινής γνώμης ενόψει αυτής της αλλαγής. Το δίλημμα θα μπει πλέον πολύ δυνατά και σε πολιτικό επίπεδο: πρέπει ή δεν πρέπει να εκποιείται η ακίνητη περιουσία όσων χρωστούν; Και - το κυριότερο - τι είναι πιο σημαντικό για τους ευάλωτους; Η εξασφάλιση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας κύριας κατοικίας ή του δικαιώματος της κάλυψης της στεγαστικής ανάγκης; Θα τα βρούμε μπροστά μας…
