Την εποχή των… γερακιών συνεχίζει να διανύει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα καθώς ο πληθωρισμός καλπάζει και το πρώτο μέλημα είναι η προστασία της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών. Η συνεδρίαση της 8ης Σεπτεμβρίου πλησιάζει και όπως συνήθως, στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ εκφράζονται δύο διαφορετικές απόψεις.
Η μία προέρχεται από το λόμπι του Βερολίνου και κάνει λόγο για επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων στο πλαίσιο μιας πιο αποφασιστικής στρατηγικής, με το επιχείρημα πως μόνο έτσι θα μπορέσει η ΕΚΤ να τιθασεύσει τον πληθωρισμό. Η δεύτερη αντανακλά περισσότερο τις απόψεις του Νότου και προκρίνει μία πιο επιφυλακτική προσέγγιση, υπό το φόβο να δεχθεί μεγαλύτερο του επιθυμητού πλήγμα η οικονομική δραστηριότητα από τη μείωση της ρευστότητας σε μία εποχή που η οικονομία προσπαθεί να ανακάμψει από την πανδημία.
Θα κάνει την έκπληξη και πάλι η Κριστίν Λαγκάρντ με μία αύξηση κατά 0,75% και πόσο θα ακριβύνει τελικά το χρήμα στην Ευρώπη; Πληροφορίες αναφέρουν ότι κάποιοι στην ΕΚΤ πιέζουν για μία μεγαλύτερη των προσδοκιών αύξηση, ωστόσο το βασικό σενάριο προβλέπει ότι η ΕΚΤ θα αυξήσει διαδοχικά τα επιτόκια κατά 50 μονάδες βάσης τον Σεπτέμβριο, τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο, ανεβάζοντας έτσι το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων στο τέλος του 2022 στο 1,5%, από 0% που είναι σήμερα. Πλέον εκτιμάται ότι το «τελικό» επιτόκιο θα διαμορφωθεί στο 2% κάποια στιγμή στο νέο έτος, ανατρέποντας τα όσα ίσχυαν την τελευταία δεκαετία στην Ευρώπη, πριν αλλάξει εκ νέου κατεύθυνση η ΕΚΤ και αρχίσει τις μειώσεις, ενδεχομένως ακόμη και μέσα στο 2023.
Εδώ να πούμε ότι στον απόηχο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης, η ΕΚΤ έφτασε να μειώσει το επιτόκιο καταθέσεων έως το -0,50%. Στόχος της ήταν να μην «παρκάρουν» οι εμπορικές τράπεζες την περισσευούμενη ρευστότητα στην κεντρική τράπεζα αλλά να τη διοχετεύουν στην οικονομία μέσω φρέσκων δανείων. Σήμερα, λοιπόν, προσπαθεί να τραβήξει ρευστότητα από το σύστημα για να τιθασεύσει τον πληθωρισμό.
Το ότι στην Ευρώπη κυριαρχούν σήμερα τα γεράκια, ήτοι οι φωνές που καλούν για πιο επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων με στόχο την καταπολέμηση του πληθωρισμού, έγινε ιδιαίτερα αισθητό και στο ετήσιο συμπόσιο της Fed το περασμένο Σαββατοκύριακο, στο Τζάκσον Χόουλ του Γουαϊόμινγκ. Αναμφίβολα τους προβολείς τράβηξε η ομιλία του Τζερόμ Πάουελ την Παρασκευή, ωστόσο για εμάς στην Ευρώπη είχαν μεγάλο ενδιαφέρον και οι τοποθετήσεις των στελεχών της ΕΚΤ.
Το συμπέρασμα των όσων ειπώθηκαν στο Τζάκσον Χόουλ, είναι ότι η ΕΚΤ θα επιταχύνει κατά πιθανότητα τις αυξήσεις των επιτοκίων, ενώ οι διαφωνίες για το πόσο μακριά πρέπει να φτάσει η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής θα συνεχιστούν. Χαρακτηριστικές ήταν οι ομιλίες της Γερμανίδας Ίζαμπελ Σνάμπελ, μέλους του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ και του Γάλλου κεντρικού τραπεζίτη Φρανσουά Βιλερουά ντε Γκαλό.
Η Γερμανίδα στάθηκε στο πόσο σφοδρές έχουν γίνει οι πληθωριστικές πιέσεις, τονίζοντας ότι για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες οι κεντρικοί τραπεζίτες πρέπει να αποδείξουν την αποφασιστικότητά τους στο να προστατεύσουν τη σταθερότητα των τιμών.
Όσο οι τιμές ανεβαίνουν και οι μισθοί δεν ακολουθούν, τόσο συμπιέζεται το διαθέσιμο εισόδημα και η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών. Αυτός είναι ο λόγος άλλωστε που διαχρονικά η βασική αποστολή της ΕΚΤ είναι η διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών. Από την άλλη, αυξάνοντας τα επιτόκια, η ΕΚΤ γνωρίζει ότι προκαλεί ένα οικονομικό σοκ γιατί μειώνονται ρευστότητα και επενδύσεις, με κίνδυνο να προκληθεί βαθιά ύφεση.
Στη Φρανκφούρτη διαβάζουν τα οικονομικά στοιχεία και τις σχετικές έρευνες που δείχνουν ότι οι πληθωριστικές προσδοκίες είναι σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα. Όπως είπε η Σνάμπελ, αυξάνεται συνεχώς το ποσοστό των ανθρώπων που αναμένουν ο πληθωρισμός να παραμείνει για πολύ πάνω από το 2% που είναι ο στόχος της ΕΚΤ. Παρόμοια ήταν η τάση των πληθωριστικών προσδοκιών και τη δεκαετία του 1970 όταν ξέσπασαν δύο διαδοχικές κρίσεις.
Για τα δύο «στρατόπεδα» στις τάξεις της ΕΚΤ, η Σνάμπελ είπε ότι αν επιλεγεί η πιο επιφυλακτική στρατηγική, η Ευρώπη κινδυνεύει να επαναλάβει τα λάθη της δεκαετίας του ’70 και ο πληθωρισμός μπορεί να… μονιμοποιηθεί σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα. Είναι πιο επικίνδυνο να κάνουμε λιγότερα απ’ ότι πρέπει από το να κάνουμε περισσότερα απ’ ότι πρέπει, είπε με νόημα και τάχθηκε υπέρ της ταχείας σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής ακόμη και αν απειλείται η οικονομία με χαμηλότερη ανάπτυξη και υψηλότερη ανεργία.
Οι υπέρμαχοι μιας πιο προσεχτικής προσέγγισης συμφωνούν με τις αυξήσεις των επιτοκίων βραχυπρόθεσμα, αλλά προειδοποιούν ότι θα πρέπει η ΕΚΤ να αποφύγει πιο «βίαιες» κινήσεις στην πορεία. Σύμφωνα με τον Βιλερουά ντε Γκαλό, είναι πιο σημαντικό για τις κεντρικές τράπεζες να δράσουν με τέτοιο τρόπο που θα περιορίσουν την ανεπιθύμητη μεταβλητότητα σε οικονομία και αγορές. Ο Γάλλος δεν μας εξήγησε τι ακριβώς εννοεί αλλά η είδηση είναι ότι έχει εγκαταλείψει τη σταδιακή αύξηση των επιτοκίων.
