Αντιμέτωπη με νέες μεγάλες προκλήσεις βρίσκεται ξανά η Ευρώπη και σύντομα θα πρέπει να βρει λύσεις, καθώς αυτή τη φορά οι συνθήκες απαιτούν τολμηρές αποφάσεις και σε καμία περίπτωση δεν υπάρχει χρόνο για αναβολές. Με την Ουάσιγκτον να είναι έτοιμη για εμπορικό πόλεμο, οι Ευρωπαίοι δεν έχουν την πολυτέλεια να… κλωτσήσουν το τενεκεδάκι πιο πέρα.
Σε λίγες εβδομάδες οι εκλογές στη Γερμανία θα καθορίσουν την κατεύθυνση που θα επιλέξει η μεγαλύτερη οικονομία της Ε.Ε., μετά από δύο χρόνια ύφεσης. Την ίδια ώρα, η Γαλλία μοιάζει εγκλωβισμένη στα δικά της προβλήματα και η Ιταλία δεν ελπίζει σε κάτι παραπάνω από ήπια – αλλά και αβέβαιη – ανάκαμψη.
Το 2025 ενδέχεται να είναι το τρίτο διαδοχικό έτος ύφεσης για τη γερμανική οικονομία, με την ING να προβλέπει συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 0,2%, μετά από το -0,1% του 2023 και το -0,2% του 2024. Αν επιβεβαιωθεί η εν λόγω εκτίμηση, θα πρόκειται για το χειρότερο σερί στη μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας, παρά τη σχετικά μικρή αθροιστικά μείωση του ΑΕΠ.
Επίσης, η ING πιστεύει ότι η ανάκαμψη θα έρθει το 2026 αλλά θα είναι ήπια, γύρω στο 1,1%. Που σημαίνει ότι το γερμανικό ΑΕΠ δεν θα επιστρέψει ούτε το 2026 στο προ πανδημίας επίπεδο, συμπληρώνοντας μία «χαμένη» πενταετία.
Η… λίστα με τους πιθανούς κινδύνους για την Ευρώπη είναι μεγάλη. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει απειλήσει με την επιβολή δασμών, ενώ οι μειώσεις φόρων, η απορρύθμιση της αγοράς και οι χαμηλότερες τιμές ενέργειας στις ΗΠΑ έχουν τη δυναμική να προκαλέσουν σοβαρά ρήγματα στις όποιες αναπτυξιακές προοπτικές της Ευρώπης.
Και όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει η ING σε χθεσινή της ανάλυση, με τη Γερμανία και τη Γαλλία να έχουν κυβερνήσεις με ημερομηνία λήξης, η πολιτική αβεβαιότητα επηρεάζει σημαντικά το κλίμα και φυσικά την ανάπτυξη, τουλάχιστον στους πρώτους μήνες του έτους.
Η έκθεση Ντράγκι είναι στα χέρια των Ευρωπαίων και το ίδρυμα Ζακ Ντελόρ έχει χαρακτηρίσει τις προτάσεις της ως μία μεγάλη ευκαιρία για να λύσει η Γερμανία τα δικά της προβλήματα και παράλληλα να οδηγήσει την Ευρώπη σε μία νέα εποχή με πολύ καλύτερες αναπτυξιακές προοπτικές. Εξάλλου, τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης θα έλεγε κανείς ότι «φωτογραφίζουν» τις προκλήσεις που οδήγησαν τη γερμανική οικονομία σε πολυετή στασιμότητα.
Η ευρωπαϊκή οικονομία πάσχει από στασιμότητα σε ό,τι αφορά την παραγωγικότητα, από έλλειψη καινοτομίας, από έλλειμμα εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού και ταυτόχρονα καλείται να λειτουργήσει με υψηλές τιμές ενέργειας και ακραίες συνθήκες ανταγωνισμού στις παγκόσμιες αγορές. Αν σε αυτά προστεθεί το μεγάλο και δύσκολο project της πράσινης μετάβασης, μιλάμε για ένα άκρως επικίνδυνο μείγμα προκλήσεων σε μία συγκυρία, που η απουσία ηγετικών φυσιογνωμιών είναι πιο φανερή από ποτέ.
Πόσο πιθανό είναι να υιοθετηθούν οι προτάσεις Ντράγκι; Η γερμανική κυβέρνηση εμφανίστηκε διχασμένη στο άκουσμα των μέτρων και ο πρώην κυβερνητικός εταίρος και υπουργός Οικονομικών, Κρίστιαν Λίντνερ απέκλεισε κάθε πιθανότητα να συμφωνήσει η Γερμανία στην έκδοση περισσότερου κοινού χρέους. Στο ίδιο πλαίσιο, δύσκολα μπορεί να περιμένει κανείς μεγάλες αλλαγές στη στάση της Γερμανίας, μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου.
Ο Ντράγκι κάλεσε τους Ευρωπαίους να επενδύσουν 800 δισ. ευρώ επιπλέον κάθε χρόνο έως το 2030, έτσι ώστε να αλλάξει η μοίρα της Ένωσης και σύμφωνα με τον ίδιο η έκδοση κοινού χρέους είναι απαραίτητη για την επιβίωσή της. Και επειδή τέτοιου είδους και σημασίας προβλήματα δεν λύνονται μέσα σε μία νύχτα, το 2025 είναι πολύ πιθανό να αποδειχθεί ένα από τα πιο κρίσιμα έτη για το μέλλον της Ευρώπης.
Διότι πολύ απλά, με τον Τραμπ έτοιμο να προκαλέσει τεράστιες ανατροπές και την Κίνα να είναι έτοιμη - και ίσως πιο ισχυρή από ποτέ – να απαντήσει, οι Ευρωπαίοι πρέπει φέτος να αποφασίσουν τον δρόμο που θα ακολουθήσουν. Θα είναι ο δρόμος της οικονομικής στασιμότητας και των μόνιμων ανησυχιών για ύφεση ή ένας δρόμος πραγματικής αλλαγής, ουσιαστικής ενοποίησης και μιας νέας αναπτυξιακής δυναμικής;
Αν η Ευρώπη αποδείξει ότι μπορεί να λάβει τολμηρές και γρήγορες αποφάσεις, τότε το κλίμα θα αντιστραφεί και μόνο τότε θα μπορεί να ελπίζει ότι θα κοιτάξει ξανά στα μάτια τις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη. Αντιθέτως, αν επιμείνει σε παλιές πρακτικές, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα βρεθεί σύντομα να παλεύει για την επιβίωσή της και μάλιστα από πολύ μειονεκτική θέση.
